Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Czym są torbiele jądra?

Struktury torbielowate w obrębie jąder mogą mieć rozmaity charakter. Stosunkowo często diagnozowanymi zmianami są torbiele najądrza. Powstają one na skutek zaburzenia przepływu płynu przez kanaliki najądrza, w efekcie czego dochodzi do jego gromadzenia i wytworzenia struktur wypełnionych nasieniem lub przejrzystym płynem. Te pierwsze nazywane są torbielami nasiennymi, czyli spermatocele.

Torbiele najądrza nierzadko mają tendencję do występowania mnogo i zwykle stwierdza się je u pacjentów po okresie dojrzewania. Odmianą zmian torbielowatych występujących w jądrze jest także wodniak jądra, który tworzy się w wyniku nagromadzenia płynu między osłonkami otaczającymi jądro.

Wodniaki jądra dzieli się na pierwotne, które powstają bez uchwytnej przyczyny oraz wtórne – związane z patologią toczącą się w obrębie jądra (np. zapalenie, skręt jądra, nowotwór jądra). Zaburzenie to często stwierdzane jest również u dzieci i wynika z niezarośnięcia wyrostka pochwowego otrzewnej, co w konsekwencji prowadzi do przenikania płynu z jamy otrzewnej do moszny.

Żylaki powrózka nasiennego powstają na skutek poszerzenia żył splotu wiciowatego, będących składowymi powrózka nasiennego. Zmiany te najczęściej stwierdza się u chłopców w okresie pokwitania oraz u młodych mężczyzn.

Struktury torbielowate mogą także stanowić składową utkania guza nowotworowego, najczęściej potworniaka . Nowotwór ten, oprócz struktur torbielowatych, może zawierać elementy tkanki chrzęstnej, tłuszczowej, kostnej, czy nerwowej.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Objawy torbieli jądra

Objawy torbieli jądra uzależnione są od tego, z jaką patologią są związane. W przypadku torbieli najądrza, choroba przebiega zwykle bezobjawowo, lecz czasem może powodować dolegliwości bólowe (samoistne lub związane z uciskaniem na torbiel). Palpacyjnie wyczuwa się stosunkowo miękkie, elastyczne struktury na górnym biegunie jądra, nieco ku tyłowi. Torbiele najądrza mogą osiągać różne rozmiary, a także występować mnogo i zajmować oba jądra.

Wodniak jądra zwykle objawia się powiększeniem moszny, czasami do bardzo dużych rozmiarów. Przebieg choroby może być zarówno bezbólowy, jak i związany z dolegliwościami bólowymi. Żylaki powrózka nasiennego mogą występować w różnym stopniu zaawansowania – od takich, które są wyłącznie wyczuwane dotykiem, do tych widocznych gołym okiem przez mosznę i przypominających koraliki.

Pacjent cierpiący na żylaki powrózka nasiennego może mieć wrażenie ciężaru w mosznie, a także odczuwać ból, który może promieniować do pachwiny. Niekiedy żylaki powrózka nasiennego mogą być przyczyną męskiej niepłodności. Potworniak jądra zwykle objawia się jako bezbolesna grudka wyczuwalna na powierzchni jądra. Czasami przebieg choroby może wiązać się z uczuciem rozpierania i ciężaru w jądrze, a także bólem narządu. Niepokojącym objawem jest także obecność krwi w nasieniu lub powstanie wtórnego wodniaka jądra. W niektórych przypadkach manifestacją choroby nowotworowej, mogą być zaburzenia endokrynologiczne, wynikające z produkcji hormonów przez komórki guza – w tym przypadku α-fetoproteiny i / lub β-hCG.

Diagnostyka torbieli jądra

Stwierdzenie guzowatej struktury w obrębie moszny wymaga jej dokładnej diagnostyki. Istotna jest ocena morfologii zmiany – jej wielkości, kształtu, powierzchni, spoistości, ruchomości, a także określenie, czy towarzyszą jej dolegliwości bólowe lub inne subiektywne objawy (np. uczucie ciężaru lub rozpierania w mosznie). Kolejnym krokiem jest ocena przezierności zmiany przy użyciu tzw. techniki transiluminacji, która polega na oświetlaniu obszarów moszny przy użyciu specjalnej latarki i ocenie stopnia przechodzenia wiązki światła przez jej struktury.

Badanie to umożliwia odróżnienie struktur torbielowatych od litych, lecz w przypadku zmian przewlekłych (np. przewlekły wodniak jądra) wynik testu może nie być jednoznaczny ze względu na zachodzące procesy włóknienia. Podstawowym badaniem obrazowym stosowanym w diagnostyce torbieli jądra jest badanie ultrasonograficzne (USG) . Przy podejrzeniu potworniaka jądra oznaczane są stężenia hormonów, które guz zwykle produkuje – α-fetoproteiny oraz β-hCG. Istotne jest również wykonanie badań obrazowych jamy brzusznej oraz klatki piersiowej w celu oceny stopnia zaawansowania choroby i obecności ewentualnych przerzutów do innych narządów.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Leczenie torbieli jądra

Leczenie torbieli jądra zależne jest od choroby podstawowej. W przypadku torbieli najądrza postępowanie uzależnione jest od wielkości zmian oraz od tego, czy są one źródłem dolegliwości. W przypadku dużych, objawowych torbieli zaleca się ich chirurgiczne usunięcie.

Wodniaki jądra występujące u dzieci mają tendencję do samoistnego ustępowania w ciągu pierwszego roku życia. W przypadku, gdy zmiana utrzymuje się nadal, należy rozważyć chirurgiczne zamknięcie wyrostka pochwowego otrzewnej.

Wodniaki jądra w późniejszym wieku wymagają dokładnej diagnostyki i określenia przyczyny ich powstania. Metody leczenia to nakłucie wodniaka lub jego chirurgiczna plastyka. Leczenie żylaków powrózka nasiennego opiera się na metodach chirurgicznych (klasycznych lub laparoskopowych) oraz niechirurgicznych – wewnątrznaczyniowych (embolizacja żylaków) i wskazane jest głownie u mężczyzn z dużymi żylakami oraz u tych, u których choroba jest przyczyną zaniku jądra.

Sposób terapii potworniaka jądra uzależniony jest od stopnia zaawansowania choroby i opiera się na orchidektomii (chirurgicznym usunięciu jądra), uzupełnionej ewentualnie o chemioterapię lub chirurgiczne usunięcie węzłów chłonnych zaotrzewnowych.

Rokowanie w torbielach jądra

Chirurgiczne leczenie torbieli najądrza obarczone jest ryzykiem nawrotu choroby, rzadziej uszkodzeniem nasieniowodów. Nawroty często spotykane są także po nakłuciu wodniaka jądra, rzadziej po klasycznej plastyce chirurgicznej. Nieleczone żylaki powrózka nasiennego wpływają na zmniejszenie płodności mężczyzny, a terapia sprzyja, w większości przypadków, poprawie jakości nasienia. Nawroty po leczeniu żylaków powrózka nasiennego ocenia się na ok. 20%. Rokowanie w przebiegu potworniaka jądra zależne jest od stadium zaawansowania choroby, a także od stopnia dojrzałości guza. Potworniaki dojrzałe cechują się lepszym rokowaniem, niż te, o niższym stopniu dojrzałości.

Czytaj również: Zielony mocz – kiedy pojawia się zielony kolor moczu?