Nadmierne wydzielanie kwasu szczawiowego z moczem nazywamy hiperoksalurią. Przyczyny schorzenia to m.in. zbyt duża podaż szczawianów w diecie i zwiększone stężenie kwasu moczowego w moczu, co prowadzi do wytrącania się kryształów szczawianu wapnia i powstawania kamieni nerkowych. Wśród objawów hiperoksalurii należy wymienić kamicę nerkową czy niewydolność nerek. Jak leczy się nadmierne wydzielanie kwasu szczawiowego z moczem?
Hiperoksaluria (nadmiar kwasu szczawiowego w moczu) – przyczyny, objawy i leczenie
Spis treści
Hiperoksaluria, czyli nadmiar kwasu szczawiowego w moczu
Hiperoksaluria to nadmierne wydzielanie kwasu szczawiowego z moczem. Kwas moczowy powstaje jako końcowy produkt przemian metabolicznych i wydalany jest przez nerki. Zwiększone jego stężenie w moczu powoduje powstanie kryształów szczawianowych – kwas szczawiowy łączy się bowiem z wapnem, tworząc nierozpuszczalne kryształy szczawianu wapnia .
Niewielkie ilości kryształów szczawianowych są fizjologicznie wydalane z moczem. Zwiększone ich ilości wykazane w badaniu moczu wynikać mogą z: niewłaściwej diety, zaburzeń genetycznych oraz innych schorzeń.
Kwas szczawiowy i szczawiany w moczu – przyczyny
Kwas moczowy powstaje jako końcowy produkt przemian metabolicznych i wydalany jest przez nerki. Zwiększone jego stężenie w moczu powoduje powstanie kryształów szczawianowych – kwas szczawiowy łączy się bowiem z wapnem, tworząc nierozpuszczalne kryształy szczawianu wapnia.
Powstanie kryształów szczawianu wapnia w drogach moczowych może prowadzić do powstania kamieni nerkowych lub zlokalizowanych w innych odcinkach dróg moczowych.
Najczęstsze czynniki sprzyjające wytrącaniu kamieni szczawianowych to:
- zwiększone wydalanie wapnia z moczem (dieta bogata w wapń, stosowanie diuretyków, cukrzyca, sterydoterapia, długotrwałe unieruchomienie, pierwotna nadczynność przytarczyc),
- kwaśne pH moczu,
- nadmierne wydalanie magnezu bądź cytrynianów,
- zbyt duża podaż szczawianów w diecie,
- nadmierne spożycie witaminy C i wydalanie jej z moczem,
- schorzenia przewodu pokarmowego zwiększające wchłanianie szczawianów.
Do przyczyn wytrącania się kryształów szczawianów wapnia w moczu należy zaliczyć także wrodzone zaburzenia metaboliczne.
Hiperoksaluria pierwotna (I, II) – kamica i niewydolność nerek?
Pierwotna hiperoksaluria to rzadko spotykana choroba dziedziczna, która polega na zaburzeniu metabolizmu glioksalanu. Prowadzi do nagromadzenia szczawianów w ustroju, co – w zależności od stopnia nasilenia choroby – daje szereg różnych objawów.
Niemal zawsze pierwotna hiperoksaluria objawia się kamicą nerkową. Inne symptomy to uszkodzenie przez szczawiany: oka, kości, szpiku kostnego, czy niewydolność nerek.
Pierwotna hiperoksaluria typu I wraz z moczem wydalany jest nadmiarze zarówno kwas szczawiowy, jak i kwas glikolowy. W przypadku hiperoksalurii pierwotnej typu II natomiast wydalany jest w nadmiarze kwas szczawiowy i L-glikolowy. Przebieg tych schorzeń jest różny w zależności od postaci choroby.
Hiperoksaluria typu I przebiegać może w bardzo zróżnicowany sposób – nawet rodzeństwo, które odziedziczyło tą samą mutację, może przechodzić chorobę w różny sposób. Postać niemowlęca hiperoksalurii przebiega dość gwałtownie, prowadząc w pierwszych miesiącach życia do niewydolności nerek u dziecka. Natomiast forma ujawniająca się w późniejszym wieku – u dzieci starszych oraz dorosłych - cechuje się nawracającą kamicą nerkową.
Pierwotna hiperoksaluria typu II zazwyczaj prowadzi do kamicy nerkowej i rzadko kończy się niewydolnością nerek.
Wtórna hiperoksaluria a choroby jelita cienkiego
Hiperoksaluria wtórna diagnozowana jest natomiast u 7–12 proc. pacjentów cierpiących na choroby jelita cienkiego. W ich przebiegu dochodzi do nadmiernego wchłaniania szczawianów z przewodu pokarmowego.
Inne przyczyny hiperoksalurii wtórnej jest zaburzenie flory bakteryjnej jelit oraz dieta obfitująca w szczawiany. Często pada pytanie o szczawiany w pożywieniu – obfitują w nie produkty, takie jak: rabarbar, szczaw, mocna herbata, czekolada, szpinak, agrest, suszone śliwki
Hiperoksaluria – badanie moczu
Zwiększone stężenie szczawianów może być wykazane w dobowej zbiórce moczu. Norma szczawianów w moczu to 10–35 mg/dobę.
Pomocniczo można także oznaczyć dobowe wydalanie wapnia z moczem. Innym badaniem jest ocena mikroskopowa osadu moczu wykonywana w ramach ogólnego badania moczu. W warunkach prawidłowych mogą występować nieliczne szczawiany wapnia w polu widzenia.
W przypadku pierwotnej hiperoksalurii wiążący jest wywiad rodzinny oraz molekularne badania genetyczne czy oznaczanie aktywności katalitycznej enzymu AGT w biopsji wątroby.
Hiperoksaluria – dieta, leczenie, przeszczep?
W przypadku stwierdzenia zwiększonego wydalania szczawianów z moczem konieczne jest wprowadzenie diety ubogiej w szczawiany i wapń.
Dla hiperoksalurii pierwotnej konieczne jest: monitorowanie funkcji nerek, stosowanie witaminy B6 oraz inhibitorów krystalizacji szczawianów. W najcięższych postaciach choroby konieczny jest łączony przeszczep nerek i wątroby.
Czytaj również: Przeszczep nerki – wskazania, przeciwwskazania, powikłania
Opublikowano: 25.07.2017;
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
130
Komentarze i opinie (0)