Torbiel celomatyczna

Torbiel celomatyczna – co to jest?

Torbiel celomatyczna to torbiel zlokalizowana w śródpiersiu. Często wypełniona jest płynem, nie jest zmiana złośliwa. Torbiele celomatyczne są zmianami występującymi relatywnie rzadko – szacuje się, że częstość występowania torbieli celomatycznych osierdzia w populacji ogólnej wynosi 1 przypadek na 100 tysięcy osób. Mimo to są one najczęstszymi zmianami o charakterze torbielowatym uwidoczniającymi się w badaniach obrazowych śródpiersia. Z uwagi na ich wrodzony charakter obserwuje się je zarówno u osób młodych, jak i w podeszłym wieku, nieco częściej u mężczyzn.

Celoma (syn. wtórna jama ciała) jest strukturą, która podczas embriogenezy (czyli rozwoju zarodkowego) daje początek jamie otrzewnej, jamie opłucnej oraz jamie osierdzia. Torbiele celomatyczne powstają w sytuacji, gdy zaburzeniu ulega proces podziału wtórnej jamy ciała i dochodzi do „odszczepienia się” jej kawałka. W zależności od stopnia obkurczenia się powstałej „szypuły” może powstać:

• uchyłek,
• uszypułowana torbielpołączona z wyściółką wtórnej jamy ciała cienkim resztkowym pasmem łącznotkankowym,
• torbiel izolowana.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Torbiel celomatyczna – gdzie się rozwija?

Torbiele celomatyczne zasadniczo przyjęto dzielić na dwie kategorie:

• torbiele osierdziowe (syn. osierdziowo-międzybłonkowe) – najczęstsze,
• inne torbiele mezotelialne (przede wszystkim torbiele opłucnowe).

Jeżeli torbiel celomatyczna jest zmianą izolowaną anatomicznie, to nie jest możliwe jednoznaczne określenie czy jest ona pochodzenia osierdziowego czy też opłucnowego.

Torbiele celomatyczne osierdzia są niemal zawsze umiejscowione w śródpiersiu przednim, przede wszystkim w prawym kącie sercowo-przeponowym. Sporadycznie spotyka się je w innych lokalizacjach – w śródpiersiu tylnym, w śródpiersiu górnym w sąsiedztwie łuku aorty oraz w śródpiersiu środkowym w okolicy wnęk płucnych. Jeśli torbiel jest uszypułowana, to może ona zachować pewien stopień ruchomości względem okolicznych narządów. Średnica zmiany waha się w dość szerokim zakresie, nie przekraczając kilkunastu centymetrów. Część torbieli może mieć wielokomorowy charakter.

Torbiel celomatyczna – objawy

Zmiany o charakterze torbieli celomatycznych zwykle (tj. w ok. 75%) nie powodują u pacjenta jakichkolwiek dolegliwości. Wyjątek stanowi sytuacja, w której dochodzi do powiększania się objętości (a zatem poszczególnych wymiarów) torbieli – w tym przypadku chory może skarżyć się na:

• przewlekły kaszel,
• uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej – najczęstsza dolegliwość,
• ból w klatce piersiowej związany ze zmianą pozycji ciała,
• duszność,
• kołatanie serca,
• dysfagię (trudności związane z połykaniem) oraz dyspepsję (ból w nadbrzuszu, poposiłkowe uczucie pełności w jamie brzusznej),
• krwioplucie (bardzo rzadko).

Niezwykle rzadko opisywane są przypadki, w których dochodzi do skręcenia uszypułowanej torbieli. Stan taki może leżeć u podłoża silnych i występujących gwałtownie dolegliwości bólowych ze strony klatki piersiowej.

Torbiel celomatyczana – badania

W diagnostyce torbieli celomatycznych najistotniejszą rolę odgrywają badania obrazowe, przede wszystkim echokardiografia (syn. UKG) oraz RTG, TK lub MR klatki piersiowej. Rozpoznanie jest najczęściej ustalane przypadkowo podczas rutynowej diagnostyki innych stanów chorobowych.

W badaniu radiograficznym klatki piersiowej widoczne jest okrągłe bądź owalne zacienienie o wyraźnej granicy. Z uwagi na wypełnienie płynem surowiczym oraz stosunkowo cienką ścianę, torbiel celomatyczna zmienia swój kształt na zdjęciach radiologicznych wykonanych w fazie wdechu i wydechu. W tomografii komputerowej torbiele cechują się współczynnikiem osłabienia podobnym do wody (patrz tzw. skala Hounsfielda) oraz niedostrzegalną ścianą na poszczególnych przekrojach.

W różnicowaniu torbieli celomatycznej należy wziąć pod uwagę:

• pozapalne torbiele osierdzia,
• torbiele bąblowcowe,
• otorbiony płyn w opłucnej,
• przepuklinę przeponową,
• guzy grasicy o charakterze torbielowatym,
• potworniaki dojrzałe,
• łagodne naczyniaki limfatyczne,
• torbiele skrzelopochodne.

Czytaj również: Torbiel Tarlova – co to jest? Objawy, diagnostyka, leczenie

Torbiel celomatyczna – leczenie

Leczenie torbieli osierdziowo-opłucnowych ma zazwyczaj zachowawczy charakter. Jeśli zmiany powiększają się lub są przyczyną jakichkolwiek dolegliwości u pacjenta w pierwszym etapie zaleca się wykonanie przezskórnego nakłucia torbieli z następczą aspiracją (ewakuacją) jej płynnej zawartości. Procedura może zostać uzupełniona o sklerotyzację (tj. wywołanie zarośnięcia, zwłóknienia) torbieli za pomocą wstrzyknięcia do jej wnętrza 95% etanolu.

Jeżeli takie postępowanie terapeutyczne okaże się niewystarczające (pacjent w dalszym ciągu skarży się na dolegliwości bądź w świetle torbieli dalej gromadzi się płynna treść surowicza) torbiel można wyciąć techniką wideotorakoskopową (VATS z ang. video-assisted thoracoscopic surgery) lub otwartą.

Czytaj również: Zwłóknienie płuc – rodzaje, przyczyny, objawy, badania, leczenie, rokowania