Czym jest socjopatia? Objaśnienie pokrewnych pojęć
Socjopatia należy do szczególnych rodzajów antyspołecznych zaburzeń osobowości, które w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 znajdują się najbliżej osobowości dyssocjalnej.
Osobowość dyssocjalna wyróżnia się utrwalonymi zachowaniami antyspołecznymi, charakteryzującymi się naruszaniem praw innych ludzi. Cechują ją ciężkie zaburzenia charakteru i zachowania jednostki, które odbiegają od norm akceptowalnych i przyjętych w danym społeczeństwie.
Socjopatia nie jest chorobą psychiczną, lecz zaburzeniem osobowości , które przysparza licznych problemów klasyfikacyjnych. Pojęcia socjopatia i psychopatia oraz socjopata i psychopata są często używane zamiennie, choć istnieją pomiędzy nimi pewne różnice.
Kim jest socjopata? Jak zachowuje się i myśli socjopata?
Socjopatów określa się w skrócie mianem osób bez sumienia. Takie osoby bardzo często mają przyjemną powierzchowność. Przybierają maskę normalności, jednak nie liczą się z uczuciami innych. Są błyskotliwe, inteligentne i przebojowe. Zdarza się, że piastują wysokie stanowiska i przyciągają nieodpartym urokiem i pewnością siebie.
Świetnie znają mechanizm uwodzenia, który polega na mówieniu tego, co druga osoba chce usłyszeć, oczywiście po to, aby osiągnąć swój cel. Uważają, że mają przewagę nad innymi, ponieważ sumienie ich nie ogranicza. Zasady moralne, jakiekolwiek normy czy przepisy prawa ich nie obchodzą.
Nie warto wchodzić z nimi w utarczki słowne. Mogą bez poczucia winy manipulować drugą osobą w celu osiągnięcia jakiegoś celu. Takie osoby zrobią zresztą wszystko, aby osiągnąć swoje cele. Socjopaci unikają odpowiedzialności za swoje czyny, wielokrotnie negując winę. Nie czują, że zrobili coś złego.
Jak rozpoznać socjopatę? Cechy socjopaty
Cechy socjopatii uwidaczniają się najczęściej przed 15. rokiem życia, choć nie jest to regułą. Zdarza się, że zachowania socjopatyczne stają się widoczne dopiero w dorosłym życiu. Warto je znać, aby nauczyć się rozpoznawać socjopatów i ograniczyć ich szkodliwy wpływ na najbliższe otoczenia.
Do charakterystycznych dla socjopaty cech można zaliczyć m.in.:
- brak wyrzutów sumienia z powodu swoich czynów;
- brak poczucia winy;
- brak okazywania rzeczywistej troski o drugiego człowieka;
- egoizm i egocentryzm;
- narcyzm;
- patologiczną kłamliwość;
- czerpanie przyjemności z poczucia władzy, do której dążą za wszelką cenę;
- bezduszność;
- skłonność do wybuchów agresji oraz przyjmowania używek;
- chłód uczuciowy;
- skłonności do kontrolowania i dominacji nad innymi osobami;
- zdolność do manipulacji innymi ludźmi;
- nieumiejętność tworzenia trwałych związków oraz głębokich relacji;
- nieprzestrzeganie zasad, norm społecznych oraz prawa;
- przemoc fizyczną lub psychiczną względem innych ludzi;
- bezwzględną racjonalność;
- lekceważenie praw innych;
- zachowania impulsywne;
- traktowanie ludzi instrumentalnie;
- brak empatii;
- brak wrażliwości na krzywdy innych ludzi;
- chęć osiągnięcia osobistych korzyści ponad wszystko.
Czego boją się socjopaci?
Ze względu na to, że socjopaci potrafią być niezwykle przebiegli i inteligentni, stanowią duże zagrożenie. To sprawia, że mało osób potrafi sobie z nimi radzić. Warto wiedzieć, czego się boją. Najlepszą bronią na socjopatów jest atak. Trzeba im pokazać, że nie są bezkarni. Nie wolno przy tym wykazywać strachu, ponieważ socjopaci są świetnymi obserwatorami i mogą szybko wyczuć podstęp.
Socjopaci najbardziej boją się odkrycia tego, co tak pieczołowicie ukrywają. A mają do ukrycia naprawdę wiele.
Jak skutecznie pozbyć się socjopaty?
W przypadku chęci pozbycia się socjopaty ze swojego otoczenia, należy kolejno:
- przez jakiś czas go obserwować, aby wykryć jego oszustwa;
- użyć wobec niego formułki: „wiem, co ukrywasz”;
- powiedzieć, że jeśli w wyznaczonym terminie nie zniknie, będzie to skutkowało zgłoszeniem sprawy na policję.
Jak kocha socjopata?
Socjopata nie jest zdolny do nietoksycznej miłości. Jako osoba skoncentrowana na sobie, może tylko udawać, że kogoś kocha, aby osiągnąć swój cel. Gdy cen ten już zrealizuje, odsłania przed bliską osobą swoją prawdziwą twarz.
Socjopata a psychopata – różnice
Jak wspomniano w początkowej części artykułu, pojęcia socjopaty i psychopaty są często używane zamiennie. Różnice pomiędzy nimi, dotyczą głównie etiologii tych zaburzeń, co nie wpływa znacząco na charakterystykę sylwetki socjopaty i psychopaty.
W przypadku socjopatów, za główną przyczynę występowania tego zaburzenia osobowości uważa się zły wpływ najbliższego otoczenia na jednostkę. Za głównych winowajców uznaje się więc nieprawidłowe wychowanie i złe uspołecznienie młodego człowieka.
Nieco odmienne jest także rozumienie socjopatii w Polsce i USA. W naszym kraju socjopatia oznacza zaburzenie osobowości, które jest skutkiem nieprawidłowego wychowania. W amerykańskim rozumieniu socjopatia to zaburzenie antyspołeczne. Natomiast w przypadku psychopatów winne są przyczyny pierwotne, inaczej wrodzone.
Uważa się też, że socjopaci działają bardziej impulsywnie i spontanicznie, natomiast psychopaci w kontrolowany sposób i z większym wyrachowaniem. Niektórzy twierdzą, że psychopatia to cięższa forma socjopatii.
Jaka osoba staje się socjopatą i czy możną ją wyleczyć? Przyczyny i leczenie socjopatii
Do najczęściej wymienianych przyczyn socjopatii należą:
- błędy w wychowaniu i negatywne zachowania rodziców, np.: ciągła krytyka ze strony najbliższych, wytykanie błędów, bierna agresja czy odtrącenie;
- brak właściwych wzorców do naśladowania w dzieciństwie;
- warunki środowiskowe.
Socjopatia nie jest chorobą, więc nie można jej wyleczyć. Ludzi z zaburzeniami osobowości skutecznie leczy się poprzez odpowiednio prowadzoną psychoterapią.
