Zapalenie tęczówki – przyczyny, objawy, leczenie

Tęczówka – funkcje

Tęczówka to przednia cześć błony naczyniowej oka. Jest ona nieprzezroczystą tarczką, która w swoim centrum posiada okrągły otwór – źrenicę. Wokół tęczówki znajduje się ciało rzęskowe, które łączy ją naczyniówką.

Tęczówka składa się z czterech warstw: nabłonka jednowarstwowego płaskiego, warstwy granicznej zewnętrznej, zrębu tęczówki i warstwy barwnikowej. Tęczówka oka może się zwężać i rozszerzać w swojej centralnej części dzięki mięśniom zwieraczowi i rozwieraczowi źrenicy. Skurcz odpowiedniego układu włókienek mięśniowych powoduje, że do źrenicy dociera różna ilość światła, co jest konieczne do dobrego widzenia o różnych porach dnia i w pomieszczeniach o zróżnicowanym oświetleniu.

Barwnik znajdujący się w nabłonku i zrębie tęczówki oraz zagęszczenie komórek zrębu decyduje o kolorze naszych oczu. Jest to cecha dziedziczona wielogenowo. Kolor oczu człowieka jest czymś niezwykle zróżnicowanym i może przybierać wiele barw od ciemnobrązowej po jasnobłękitną. Niekiedy kolor oczu jest jeszcze bardziej niezwykły, np. czerwony lub fioletowy (w niektórych przypadkach albinizmu) lub mogą występować dodatkowe elementy, takie jak pierścienie Kaysera-Fleischera (w chorobie Wilsona) czy plamki mogące sugerować zaburzenia pracy niektórych narządów (np. trzustki, wątroby). Zdarzają się także przypadki aniridii – jest to całkowity brak tęczówki w oku – wada ta jest jednak dość rzadka.

Tęczówka narażona jest także na różne choroby, w tym infekcyjne i autoimmunologiczne, oraz na urazy.

Przeczytaj też: Czerwone oczy – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest zapalenie tęczówki?

Błona naczyniowa oka składa się z trzech części: przedniej (tęczówka), środkowej (ciało rzęskowe) oraz tylnej (naczyniówka). Na skutek różnorodnych czynników może dochodzić do zapalenia błony naczyniowej oka obejmującego jedną, dwie lub trzy warstwy.

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka to właśnie zapalenie tęczówki. Bardzo często zdarza się, że mamy do czynienia z zapaleniem tęczówki i ciała rzęskowego.

Zapalenie naczyniówki w 80% przypadków ma podłoże autoimmunologiczne i uważane jest za ciężką chorobę o nawrotowym charakterze, mogącą powodować osłabienie lub całkowitą utratę widzenia, nawet u co piątego chorego.

U większości chorych zapalenie tęczówki może być skutecznie leczone, pod warunkiem, że diagnoza postawiona zostanie odpowiednio wcześnie i wdrożone będzie prawidłowe leczenie. Dlatego jest tak ważne, żeby nigdy nie bagatelizować objawów choroby i bezzwłocznie zgłosić się do specjalisty.

Zapalenie tęczówki oka – przyczyny

Najczęstszą przyczyną zapalenia tęczówki są choroby autoimmunologiczne, czyli takie, które wynikają z nadmiernej i nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, na skutek czego dochodzi do niszczenia tkanek własnych organizmu.

Należy tu wymienić następujące schorzenia:

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, choroba Bechterewa),
• reaktywne zapalenie stawów,
• łuszczycowe zapalenie stawów,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroba Stilla i młodzieńcze zapalenie stawów,
• układowe zapalenia naczyń,
• toczeń rumieniowaty układowy (SLE),
• stwardnienie rozsiane (SM),
• śródmiąższowe zapalenie nerek,
• choroba Mikulicza-Radeckiego (zespół Sjӧgrena),
• sarkoidoza,
• nieswoiste zapalenia jelit.

Choroby, takie jak kiła i gruźlica, oraz inne choroby zakaźne mogą także stanowić przyczynę zapalenia tęczówki. Innymi czynnikami są: cukrzyca, chłoniaki oraz zapalenie występujące jako powikłanie po operacji okulistycznej. Gdy nie udaje się jednoznacznie ustalić przyczyny, zapalenie określa się mianem idiopatycznego.

Zapalenie tęczówki – objawy

Zapalenie błony naczyniowej oka daje objawy, takie jak:

• ostry, rwący ból oka, nasilający się szczególnie wieczorem i w nocy,
• łzawienie,
• światłowstręt,
• zaburzenie ostrości wzroku,
• męty i mroczki przed oczami przysłaniające część pola widzenia,
• zmiana koloru tęczówki na zielonkawy lub brunatny,
• zwężenie źrenicy.

Przewlekłe zapalenie tęczówki charakteryzuje się mniejszym nasileniem objawów i ich powolniejszym rozwojem. Występuje ono jednak znacznie rzadziej.

Choroby tęczówki – jakie badania na rozpoznanie?

Diagnostyka zapalenia tęczówki prowadzona jest przez lekarza okulistę. Składa się ona z przeprowadzenia dokładnego wywiadu dotyczącego występujących objawów, przebytych bądź obecnych chorób, a także narażenia narządu wzroku na szkodliwe czynniki oraz z badania (oglądanie oczu pacjenta oraz badanie dna oka za pomocą lampy szczelinowej).

Lampa szczelinowa to przyrząd okulistyczny pozwalający na wgląd lekarza w wewnętrzne struktury gałki ocznej. Zapalenie przedniej części błony naczyniowej oka charakteryzuje się widocznym w tym badaniu zaczerwienieniem rąbka spojówki i twardówki, nadmiernym ukrwieniem tęczówki oraz zmniejszoną ruchomością źrenicy. Dodatkowo ciśnienie śródgałkowe może być podwyższone – bada się je za pomocą tonometru.

W początkowym etapie zapalenie tęczówki może przypominać zapalenie spojówki lub ostry atak jaskry, co opóźnia wdrożenie prawidłowego leczenia i może skutkować rozwojem schorzenia, doprowadzając do poważnych powikłań, takich jak zaćma lub jaskra zastępcza, a nawet powodować zrosty w oku (pomiędzy tęczówką a ciałem rzęskowym).

Zapalenie tęczówki oka – leczenie

Choć diagnostyka zapalenia tęczówki oka nie jest prostym procesem, samo schorzenie może być leczone, co powoduje zahamowanie rozwoju zmian lub nawet ich wycofanie. Leczenie zależy od przyczyny zapalenia tęczówki. Jeśli zapalenie przedniej części błony naczyniowej oka towarzyszy chorobom układowym, leczenie musi dotyczyć także zmian występujących poza gałką oczną.

W początkowym etapie leczenia najczęściej podaje się kortykosteroidy stosowane na gałkę oczną i doustnie oraz antybiotyki w kroplach do oczu. Podawanie antybiotyków ma zapobiegać rozwinięciu się wtórnej infekcji bakteryjnej na podłożu zmian zapalnych, co mogłoby drastycznie obniżyć szanse pacjenta na zachowanie pełnej ostrości wzroku.

Następnie zleca się stosowanie kropli do oczu zawierających NLPZ. W przypadku częstych nawrotów choroby przy rozpoznaniu podłoża autoimmunologicznego o charakterze ogólnoustrojowym stosuje się leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby.

W trakcie trwania terapii pacjent powinien również: nosić okulary przeciwsłoneczne, unikać narażenia na ostre światło, a także zrezygnować z czytania książek i oglądania telewizji.