Leki na zgagę na receptę i bez recepty – rodzaje, działanie, skuteczność, ceny. Jakie wybrać?

Czym jest zgaga?

Zgaga to jeden z objawów niestrawności często opisywany jako uczucie palenia w przełyku i niejednokrotnie w gardle, z towarzyszącym mu kwaśnym lub gorzkim posmakiem w jamie ustnej. Dyskomfort spowodowany jest cofaniem się do przełyku treści pokarmowej wraz z kwasem żołądkowym. Te dolegliwości żołądkowe najczęściej pojawiają się po posiłku (zwłaszcza obfitym), w pozycji spoczynkowej lub w trakcie schylania się.

Czy zgaga powinna budzić niepokój? Sporadyczne zarzucanie treści żołądkowej nie jest niczym niezwykłym. Jeżeli jednak zgaga pojawia się u nas kilka razy w tygodniu, a leki na zgagę dostępne bez recepty nie przynoszą oczekiwanej ulgi lub zgadze towarzyszą inne, niepokojące objawy (np.: bóle brzucha, utrata masy ciała, krwawienia z przewodu pokarmowego) konieczna jest konsultacja z lekarzem i szczegółowa diagnostyka jej podłoża.

Jakie mogą być przyczyny zgagi?

Bezpośrednią przyczyną zgagi jest podrażnienie błony śluzowej przełyku przez kwaśną treść cofającą się z żołądka. Zjawisko to określa się jako refluks żołądkowo-przełykowy . Za jego występowanie odpowiadają, m.in.:

• przepuklina rozworu przełykowego,
• nadmierna relaksacja dolnego zwieracza przełyku,
• stosowanie niektórych leków,
• ucisk macicy na żołądek (u kobiet ciężarnych).

Wśród czynników ryzyka refluksu żołądkowo-przełykowego wymienia się:

• częste przejadanie się i zbyt obfite posiłki,
• złe nawyki żywieniowe,
• ostre przyprawy,
• brak aktywności fizycznej,
• nadwagę i otyłość,
• palenie tytoniu.

Zgaga może być szczególnie uciążliwa w ostatnim trymestrze. Może występować także w przebiegu różnych chorób, jak np.: choroba refluksowa przełyku czy też wrzody żołądka lub dwunastnicy.

Leki na zgagę – rodzaje

Na rynku farmaceutycznym dostępne są różne leki na zgagę. Różnią się one nie tylko postacią, ale również mechanizmem działania. Wiele z tych preparatów to nowoczesne leki na zgagę dostępne bez recepty, w przypadku niektórych niezbędna jest jednak recepta od lekarza.

Najczęstsze formy leków na zgagę to:

• tabletki do ssania,
• tabletki lub kapsułki dojelitowe do połykania,
• proszki do przygotowania zawiesiny,
• syropy i gotowe zawiesiny do picia.

Jeżeli natomiast chodzi o mechanizm działania, wyróżniamy następujące rodzaje leków na zgagę:

1. Leki zobojętniające kwas solny (kwas żołądkowy) i osłaniające błonę śluzową przełyku.
2. Leki, które hamują wydzielanie kwasu solnego (w ten sposób zniwelowany jest nadmiar kwasu solnego).
3. Leki prokinetyczne.

Leki zobojętniające na zgagę

Większość preparatów z tej grupy zawiera jako substancje czynne sole zasadowe, takie jak:

• wodorowęglan sodu,
• węglan wapnia,
• węglan magnezu,
• fosforan glinu.

Wiele z tego typu preparatów zawiera w swoim składzie także substancje powlekające i zabezpieczające śluzówkę przełyku przed działaniem kwasu solnego. Do najpopularniejszych należą:

• polisacharydy (np. kwas hialuronowy, chondroityna),
• algininany,
• polimery.

Leki z tej grupy dostępne są bez recepty – charakteryzują się dużym stopniem bezpieczeństwa i mogą być stosowane nawet u kobiet w ciąży i i u dzieci. Ważne jest oczywiście przestrzeganie zaleceń producenta, a w razie wątpliwości – konsultacja z farmaceutą lub lekarzem.

Leki hamujące wydzielanie kwasu solnego na zgagę

Drugą grupą popularnych leków na zgagę – w dużej mierze dostępnych bez recepty– są preparaty zmniejszające produkcję kwasu solnego w żołądku. Wśród najpopularniejszych substancji czynnych z tej grupy wymieniane są inhibitory pompy protonowej (IPP):

• omeprazol,
• pantoprazol
• esomeprazol,
• lanzoprazol.

Na czym polega działanie inhibitorów pompy protonowej? Jak sama nazwa wskazuje, blokują one działanie pompy protonowej w komórkach okładzinowych żołądka, a w efekcie ograniczają ilość produkowanego kwasu solnego. Dlatego że hamują one wydzielanie soków żołądkowych, to w rezultacie nie tylko zwiększa się pH treści żołądkowej, ale także powstają warunki sprzyjające regeneracji błony śluzowej przełyku. A to z kolei sprawia, że staje się ona mniej podatna na kolejne podrażnienia.

Warto jednak mieć na uwadze, że inhibitory pompy protonowej mogą zaburzać wchłanianie innych leków i suplementów diety, a także wielu witamin oraz minerałów pochodzących z pożywienia. Wszystko to sprawia, że należy je stosować tylko kiedy jest to naprawdę konieczne. Ze względu na ich mechanizm działania i możliwe skutki uboczne te leki na zgagę dostępne są częściowo wyłącznie na receptę. Dotyczy to zwłaszcza preparatów zawierających wyższe dawki substancji czynnych w jednej tabletce.

Do leków zmniejszających produkcję kwasu solnego zalicza się również antagonistów receptorów histaminowych H2, takich jak famotydyna. Jej działanie jest jednak krótsze i słabsze niż leków z grupy IPP – utrzymuje się bowiem do 12 godzin od zażycia.

Coraz częściej jednak znajduje on zastosowanie w leczeniu zgagi, stanowiąc bezpieczniejszy, a równie skuteczny zamiennik ranitydyny – wycofanej kilka lat temu z obrotu, ze względu na potencjalne działanie rakotwórcze. Famotydyna sprzedawana jest wyłącznie na podstawie recepty lekarskiej.

Leki prokinetyczne na zgagę

Leki prokinetyczne oddziałują na motorykę górnego odcinka przewodu pokarmowego, pobudzając perystaltykę przełyku, żołądka i dwunastnicy i przyspieszając w ten sposób opróżnianie żołądka. Niektóre z nich korzystnie wpływają także na zwieracz przełyku.

Najczęściej stosowanym w łagodzeniu zgagi lekiem z tej grupy jest itopryd. Polecany on jest zwłaszcza w leczeniu choroby refluksowej żołądka (lek ten zmniejsza objawy refluksu).

Jest to lek dostępny wyłącznie na receptę i przeznaczony do stosowania tylko u osób dorosłych. Standardowo przyjmuje się go 3 razy dziennie przed posiłkiem, w dawce 50 mg. Całkowite leczenie nie powinno przekraczać 8 tygodni.

Kiedy warto sięgnąć po leki na zgagę?

Jak widać, skuteczne medykamenty na zgagę to szeroka grupa leków, z których wiele jest w stanie w krótkim czasie przynieść ulgę i usunąć nieprzyjemne dolegliwości. Większość leków na zgagę dostępnych bez recepty wykazuje działanie doraźne. Jeżeli więc zgaga charakteryzuje się dużym nasileniem i częstotliwością występowania, konieczna jest konsultacja z lekarzem i określenie jej bezpośredniej przyczyny. Nie zawsze bowiem leczenie farmakologiczne będzie odpowiednią terapią.

W niektórych przypadkach równie skuteczną metodą leczenia jest modyfikacja diety, a czasem z kolei bywa niezbędna interwencja chirurgiczna.

Zgaga – domowe sposoby i zioła

Stosowanie ziół jest pomocne w łagodzeniu objawów niestrawności. Te na zgagę występują w postaci: tabletek, drażetek, płynów, herbatek oraz mieszanek do zaparzania.

Można wśród nich wyróżnić owoc kopru włoskiego zmniejszający dolegliwości, takie jak: częste odbijanie, ból brzucha oraz uczucie pełności. Inne skuteczne zioła to: koszyczek rumianku, liść melisy, prawoślaz lekarski czy też siemię lniane. Zioła na zgagę mogą być stosowane profilaktycznie oraz jako wsparcie terapii farmakologicznej.

Domowe sposoby z kolei obejmują przede wszystkim zmianę niewłaściwych nawyków żywieniowych, ale również zastosowanie zdrowej diety.

Domowe metody łagodzące objawy zgagi oraz skuteczne w profilaktyce to:

• zmiana niewłaściwych nawyków żywieniowych – dieta na zgagę polega na unikaniu potraw smażonych, tłustych, ostrych, a także słodyczy;
• ograniczenie używek, takich jak: kawa, czarna herbata, alkohol oraz papierosy;
• spożywanie posiłków regularnie, bez pośpiechu, w pozycji siedzącej – nie należy się przejadać oraz jeść na noc;
• stosowanie herbat ziołowych – zioła pomocne na zgagę to: koper włoski, mięta pieprzowa, rumianek lekarski czy też melisa lekarska.

Co na zgagę w ciąży? Kobietom ciężarnym często poleca się zioła o właściwościach osłaniających błony śluzowe żołądka – siemię lniane czy też prawoślaz lekarski. Pomocny będzie także rumianek oraz koper włoski. Gdy dolegliwości są bardzo uciążliwe oraz występują długotrwale, należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Ile kosztują leki na zgagę?

Ceny leków na zgagę różnią się, w zależności od substancji czynnej, jej zawartości w preparacie czy sposobu podania leku.

Nieco tańsze są leki hamujące wydzielanie kwasu solnego. Ich ceny zaczynają się (w zależności od dawki) już od kilku złotych za opakowanie. Cena ta może być jeszcze niższa, jeżeli uzyskamy od lekarza receptę – wtedy możliwa jest częściowa refundacja. Najdroższą grupę stanowią leki prokinetyczne – cena za jedno opakowanie może sięgać nawet 60–70 złotych.

współpraca: farmaceutka Anna Romańczuk