Leki przeciwzapalne (NLPZ) a choroby żołądka
Do leków, które najbardziej podrażniają żołądek, a długotrwale stosowane mogą spowodować zapalenie błony śluzowej żołądka, należą niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Są to np.: ibuprofen, ketoprofen, naproksen, diklofenak, kwas acetylosalicylowy (aspiryna).
Ich szkodliwy wpływ na żołądek wynika z 2 powodów – należy tu wymienić bezpośrednie działanie drażniące tych substancji oraz hamowanie enzymu COX. Skutkiem tego jest wstrzymanie produkcji prostaglandyn, które z jednej strony odpowiadają za stan zapalny, a z drugiej – za powstawanie śluzu w żołądku.
Przy długotrwałym zażywaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych wytwarzanie śluzu jest zmniejszone, a co za tym idzie – ściany narządu są chronione w mniejszym stopniu przed działaniem kwasu solnego. Może to doprowadzić do wrzodów żołądka. Aby zmniejszyć podrażnienie wywołane przez NLPZ, środki tego typu zażywać zawsze po posiłku, nigdy na czczo. Jeśli u osoby z chorym żołądkiem pojawia się krótkotrwały ból, lepszym wyborem będzie paracetamol.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne wpływają także na stan mikroflory jelitowej. Połączenie ich z inhibitorami pompy protonowej sprawia, że otrzymywany jest odwrotny skutek do zamierzonego – liczba bakterii rodzajów Actinobacteria oraz Bifidobacterium drastycznie spada. Może to powodować nasilenie dyspepsji, stanów zapalnych i owrzodzeń. Sposobem na zahamowanie tego zjawiska jest stosowanie odpowiednio skomponowanych probiotyków. Warto wybierać takie, które chronią także wątrobę.
Podrażniony żołądek – żelazo i leki wykrztuśne
Kolejną substancją doprowadzającą do podrażnienia żołądka jest żelazo. Z tego względu nie należy zażywać preparatów z jego zawartością w dużych dawkach, jeśli nie zostanie stwierdzony jego niedobór.
W przypadku choroby wrzodowej żołądka należy zachować ostrożność podczas przyjmowania leków wykrztuśnych, takich jak: acetylocysteina, bromheksyna czy ambroksol. Ich zadaniem jest bowiem rozrzedzenie śluzu, jednak dokonuje się to nie tylko w drogach oddechowych, ale też np. w żołądku.
Podrażnienie i ból żołądka od leków – zioła
W chorobach żołądka, takich jak wrzody czy zapalenie błony śluzowej, należy unikać alkoholu i kofeiny, a także leków zawierających te substancje (np. nalewki).
Kiedy mamy do czynienia z podrażnionym żołądkiem przeciwwskazane jest także palenie papierosów, które zwiększa ryzyko zachorowania na raka żołądka, a ponadto powoduje częstsze nawroty choroby wrzodowej i utrudnia gojenie się wrzodów. Także z pozoru bezpieczne preparaty pochodzenia roślinnego mogą podrażniać i być szkodliwe dla błony śluzowej żołądka. Do ziół, których nie można zażywać przy schorzeniach opisywanego narządu zaliczamy gorycze obecne w preparatach wzmagających apetyt, np.: ziele piołunu (Absinthii herba), liść bobrka trójlistnego (Menyathidis folium) czy korzeń goryczki (Gentianae radix). Ten ostatni surowiec występuje również w preparatach na zatoki. Zioła te zwiększają wydzielanie soku żołądkowego.
Do surowców przeciwwskazanych w czynnej chorobie wrzodowej żołądka należą również zioła o działaniu wykrztuśnym – zawierające saponozydy, jak i olejki eteryczne. Do pierwszej grupy zalicza się m.in.: liść bluszczu pospolitego (Hederae helicis folium), korzeń mydlnicy (Saponariae radix), korzeń i kwiat pierwiosnka (Primulae radix et flos). Surowce te pobudzają zakończenia nerwowe błony śluzowej żołądka. Do surowców olejkowych zaliczane są natomiast: ziele tymianku (Thymi herba), owoc anyżu (Anisi fructus ), pąki sosny (Pini gemmae), liść eukaliptusa (Eucalypti folium). Innym surowcem przeciwwskazanym dla osób z chorym, podrażnionym żołądkiem jest kora wierzby (Salicis cortex) – zawiera ona kwas salicylowy, który działa jak NLPZ.
Leki osłonowe na żołądek – inhibitory pompy protonowej
Długotrwała terapia NLPZ powinna być stosowana w połączeniu z przyjmowaniem leków osłaniających żołądek – są to tzw. inhibitory pompy protonowej (IPP) .
Zmniejszają one wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Są także przeznaczone do krótkotrwałego zwalczania zgagi. Wśród leków z tej grupy bez recepty dostępne są omeprazol i pantoprazol. Istnieją także leki osłonowe na żołądek wydawane z przepisu lekarza – zawierające te same substancje lub lansoprazol, esomeprazol czy rabeprazol.
Bez konsultacji z lekarzem leki z grupy IPP można przyjmować maksymalnie 2 tygodnie. Powinny być przyjmowane na czczo, ok. 30 minut przed śniadaniem – wówczas działają najskuteczniej. W przypadku zdiagnozowanej choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy i stwierdzenia zakażenia Helicobacter pylori, oprócz IPP konieczne może się okazać także zażywanie co najmniej 2 antybiotyków w celu eradykacji tej bakterii. O wdrożeniu takiego leczenia decyduje lekarz.
