Uderzenia gorąca, to nie jedyny symptom, jaki daje menopauza. Wiek, w jakim się pojawia klimakterium i długość trwania tego okresu to sprawa indywidualna, podobnie jak kolejność i obecność występowania poszczególnych objawów menopauzy. Zazwyczaj jednak jako pierwsze pojawiają się zaburzenia miesiączkowania. Kolejnymi symptomami menopauzy mogą być między innymi: męczliwość, uderzenia gorąca, zlewne poty, wahania nastroju oraz tycie.
Pierwsze objawy menopauzy – fizyczne i psychiczne
Spis treści
W jakim wieku pojawiają się pierwsze objawy menopauzy?
Wiek, w jakim pojawiają się pierwsze symptomy przekwitania oraz długość trwania tego okresu uwarunkowane są indywidualne, podobnie jak kolejność i obecność poszczególnych objawów klimakterium. Zazwyczaj jednak jako pierwsze pojawiają się zaburzenia miesiączkowania. Właśnie rozregulowanie cyklu u kobiet może świadczyć o tym, że są to pierwsze objawy menopauzy.
W cyklu miesięcznym u kobiet w wieku okołomenopauzalnym zachodzi wiele istotnych zmian, które mogą być dość uciążliwe. Około 40. roku życia zdolność rozrodcza kobiety maleje. Płodność zależy m.in. od ilości pęcherzyków Graafa w kobiecych jajnikach. Wygasanie funkcji jajników wiąże się ze zmniejszeniem liczby dojrzewających pęcherzyków. Wystąpienie ostatniej miesiączki jest zakończeniem zdolności kobiety do rozrodu. Zauważono, że kobiety dojrzewające później (te, które później niż rówieśniczki dostały pierwszej miesiączki), wcześniej wchodzą w okres przekwitania i wcześniej tracą zdolności rozrodcze. Poza tym na płodność wpływają również: dieta, styl życia, stres, używki, leki, przebyte choroby. U niektórych kobiet pojawią się silnie wyrażone objawy menopauzy w wieku 45 lat, u innych objawy menopauzy po 50. dopiero zaczną doskwierać.
Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?
U każdej kobiety sprawą niezwykle indywidualną jest pojawienie się pierwszych symptomów, jakie daje menopauza. Wiek, w którym proces ten się rozpoczyna to ok. 40–60 lat (bywa, że pojawia się wcześniej, ale znane są również przypadki kobiet regularnie miesiączkujących w wieku 65 lat). Najczęściej jednak początek klimakterium przypada na 47.–55. rok życia.
Według Światowej Organizacji Zdrowia menopauza to ostateczne ustanie miesiączkowania (w wyniku utraty aktywności pęcherzykowej jajników), po którym przez okres 12 miesięcy nie wystąpiło już żadne krwawienie. Cały proces trwa około 4 lat, ale bardzo często początek przekwitania jest bagatelizowany, gdyż pierwsze objawy menopauzy bywają niecharakterystyczne.
Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji
Wczesne objawy menopauzy – przyczyną pierwszych zmian są hormony
Mniej więcej około 45. roku życia u większości kobiet mają miejsce ostatnie zmiany hormonalne przed nadejściem klimakterium. Potocznie proces ten nazywa się rewolucją premenopauzalną .
Hormony płciowe, produkowane w jajnikach, odgrywają kluczową rolę w procesie rozmnażania i uzyskiwania przez dojrzewające dziewczynki żeńskich cech płciowych. Najważniejszymi hormonami są estrogeny i progesteron. Stymulują one rozwój pęcherzyków jajowych, owulację, jak również złuszczanie błony śluzowej macicy podczas każdej miesiączki.
Estrogeny to tzw. hormony młodości – przewaga ich działania przypada na wiek rozrodczy u kobiety, a także fazę płodną podczas każdego cyklu owulacyjnego. Związki estrogenowe odgrywają ważną rolę w ochronie kości przed osteoporozą (odwapnieniem), zapewniają jędrność i elastyczność skórze, przyspieszają przemianę materii, a nade wszystko warunkują występowanie popędu płciowego.
Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?
Progesteron w organizmie kobiety pełni inne funkcje – przede wszystkim przygotowuje błonę śluzową macicy do implantacji zarodka i gwarantuje utrzymanie ciąży, a przewaga jego stężenia przypada na fazę poowulacyjną cyklu miesiączkowego i cały okres ciąży. W okresie menopauzalnym gwałtownie spada produkcja progesteronu. Estrogeny nadal są produkowane (chociaż w znacznie zmniejszonej ilości), tak więc dochodzi do zaburzenia równowagi hormonalnej pomiędzy ilością estrogenów a progesteronu. Wielu badaczy w tej właśnie dysproporcji upatruje przyczynę tak wielu dolegliwości tego okresu. Niedobór estrogenu jest m.in. przyczyną typowego dla okresu menopauzy atroficznego zapalenia pochwy, czyli zmian zanikowych nabłonka, objawiających się m.in. suchością pochwy. Brak odpowiedniego nawilżenia przekłada się z kolei na uporczywe swędzenie pochwy i warg sromowych, pieczenie miejsc intymnych, a także ból podczas stosunku (dyspareunia).
Przeczytaj: Niski progesteron – co oznacza?
Jakie są najczęstsze objawy menopauzy?
Istnieje wiele prac badawczych mówiących o pierwszych objawach menopauzy (okres ich występowania określa się często jako perimenopauzę). Choć w zależności od miejsca pochodzenia kobiet, ich statusu społecznego, czy chorób towarzyszących, nasilenie i kolejność pojawiania się objawów przekwitania może się różnić, to jednak w większości pacjentki skarżą się na te same dolegliwości. W menopauzie objawy fizyczne współwystępują z psychicznymi.
Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?
Najważniejsze i zwykle pojawiające się jako pierwsze objawy menopauzy to:
- zaburzenia miesiączkowania,
- męczliwość,
- uderzenia gorąca,
- rozdrażnienie,
- zlewne poty,
- bezsenność,
- wahania nastroju,
- tycie.
Z równą albo nieznacznie mniejszą częstotliwością jak zaburzenia miesiączkowania spotykamy się ze wzmożoną męczliwością. Ten mało specyficzny objaw jest jednak bardzo charakterystyczny dla okresu menopauzy, gdyż towarzyszy prawie 90% kobiet. Zauważają one narastający brak siły, szybkie zmęczenie, znużenie i wydłużone okresy regeneracji energii.
Tym, co szczególnie uprzykrza życie podczas menopauzy, są wahania temperatury ciała. Uderzenia gorąca, bardzo charakterystyczna oznaka menopauzy, pojawiają się bez przyczyny, szczególnie w godzinach wieczornych, ale też pod wpływem stresu lub diety.
Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów
W późnych godzinach wieczornych, a zwłaszcza w trakcie snu, występują często zlewne poty. Kobiety budzą się kilka razy w ciągu nocy całkowicie mokre, jakby dopiero wyszły spod prysznica. To niewątpliwie nie przyczynia się do zdrowego, długiego snu, a poprzedzone długimi bezsennymi godzinami wręcz gwarantuje chroniczne niewysypianie się.
Objawem przekwitania jest także bezsenność, która ściśle koreluje z wahaniami nastroju. Wiadomo, że brak snu przyczynia się do obniżenia nastroju. W tym przypadku jednak bezpośrednią przyczyną jest niedobór hormonów odpowiedzialnych za utrzymanie nastroju na w miarę stałym poziomie.
Kolejnym, trudnym do zaakceptowania w menopauzie objawem jest nieuzasadnione przybieranie na wadze. Pacjentki tyją pomimo braku zmiany trybu życia i diety. Rolą lekarzy jest, po pierwsze, uświadamiać pacjentkom zmiany, jakie zachodzą w ich organizmach, a po drugie – instruować, jak sobie w tym okresie radzić.
Zobacz również: Jakie są przyczyny zimnych potów?
Menopauza a zaburzenia miesiączkowania
Termin „menopauza” wywodzi się z greckiego menopause, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „koniec miesiączki”. Jest to również najbardziej charakterystyczny, a zarazem najważniejszy objaw okresu menopauzy. Zatrzymanie miesiączkowania poprzedza rozregulowanie cyklu miesięcznego, co dotyczy zarówno długości, częstości, jak i obfitości krwawień.
Zaburzenia miesiączkowania najczęściej pojawiają się jako pierwszy zwiastun klimakterium. W okresie przekwitania zmienia się długość cyklu miesięcznego. Najczęściej ulega on wydłużeniu, co skutkuje rzadszym pojawianiem się miesiączek (nawet co 2 miesiące). Jednakże część kobiet doświadcza zaburzeń cyklu miesiączkowego przejawiających się krwawieniami nawet co 3 tygodnie. Długość ta może się odwrócić i tak kobieta mająca miesiączkę co 2 miesiące może nagle krwawić co 3 tygodnie. Wraz z długością cyklu zmienia się również obfitość miesiączki.
Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?
U niektórych kobiet zdarza się, że miesiączka przypomina kilkudniowe słabe plamienie, a potem przekształca się w bardzo obfite, nawet kilkunastodniowe krwawienie. Zarówno długość cyklu, jak i obfitość krwawienia są sprawą bardzo indywidualną i zmieniają się w czasie u każdej kobiety. Najczęściej jednak im większe są przerwy między kolejnymi miesiączkami, tym mniej obfite krwawienie.
Warto pamiętać, że problemy z miesiączką mogą być skutkiem ciąży, chorób ogólnoustrojowych, silnego stresu, radykalnego odchudzania, niewłaściwej diety, a nawet zmian trybu życia. Warto zatem wykonać wszelkie niezbędne badania, aby wykluczyć istnienie procesu chorobowego. Najlepiej w tym celu zasięgnąć porady ginekologa lub endokrynologa.
Sprawdź również: Lekarz od tarczycy – jak się nazywa i kiedy udać się do niego na wizytę?
Jakie badania wykonać na początku menopauzy?
Po pierwsze, warto przeprowadzić domowy test ciążowy, opierający się na badaniu stężenia gonadotropiny kosmówkowej – związku produkowanego przez dojrzewające łożysko. Dojrzały wiek bowiem nie wyklucza płodności i brak miesiączki może sugerować ciążę.
Jeśli ciąża nie zostanie potwierdzona, warto udać się do ginekologa w celu zbadania poziomu hormonów płciowych. Zaburzenia miesiączkowania wynikają z ich niedoboru, ale jest to przyczyna bezpośrednia. Pośrednio zaś na obniżenie poziomu hormonów mogą wpływać stany chorobowe, których obecność należy bezwzględnie wykluczyć. Przy bardzo obfitych krwawieniach choroba może dotyczyć samego narządu rozrodczego, co wymaga specjalistycznego leczenia.
Brak równowagi hormonalnej obecny w okresie okołomenopauzalnym może świadczyć o zaburzeniu pracy przysadki mózgowej, podwzgórza (stymulującego przysadkę do wydzielania FSH i LH) lub tarczycy, dlatego wizyta u endokrynologa może być bardzo pomocna.
Można skorzystać z popularnego ostatnio, dostępnego bez recepty testu na menopauzę. Działa on analogicznie jak test ciążowy – pacjentka wykonuje test sama, w warunkach domowych, poprzez umieszczenie kilku kropel moczu (najlepiej porannego) w wyznaczonym polu.
Cukrzyca, depresja, diametralna zmiana stylu życia, diety, przyjmowanie leków również bywają przyczyną zaburzeń w cyklu miesiączkowym i to nie tylko u kobiet dojrzałych. Warto zatem najpierw wykluczyć powyższe możliwości, aby móc potwierdzić to, co w przypadku każdej kobiety jest nieuchronne.
Jak łagodzić objawy menopauzy – video
Zdaniem eksperta
Menopauza jest naturalnym okresem w życiu kobiety i należy wiedzieć, że jej negatywne skutki mogą być zmniejszane poprzez stosowanie odpowiedniej kuracji. Najskuteczniejsza jest terapia hormonalna, która polega na wyrównywaniu w organizmie kobiety poziomu estrogenu, progesteronu oraz innych hormonów. Do łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, stosowane są leki przeciwdepresyjne, które dodatkowo poprawiają nastrój oraz jakość snu. Bywa że kobiety przyjmują leki obniżające ciśnienie krwi – są one równie skuteczne co leki depresyjne w łagodzeniu uderzeń gorąca, jednak nie mają wpływu na umysł i ogólny nastrój. Ta metoda ma szczególne zastosowanie u kobiet cierpiących na wysokie ciśnienie krwi. Pewne leki stosowane w łagodzeniu objawów menopauzy oprócz ograniczenia uderzeń gorąca zmniejszają ryzyko wystąpienia osteoporozy. Niektórzy twierdzą, że estrogeny zawarte w białku sojowym łagodzą objawy menopauzy, jednak prowadzone badania pokazały, że estrogeny te znacząco nie wpływają na polepszenie funkcjonowania kobiet w okresie postmenopauzalnym. Podobnie jest z ekstraktami izoflawonów z czerwonej kończyny i pluskwicy groniastej, które w pewnych badaniach wykazały skuteczność w leczeniu objawów menopauzy, a w innych zupełnie nie.
Objawem menopauzy, na którym skarży się znaczna część kobiet jest uczucie suchości pochwy. Aby pozbyć się tego dyskomfortu zaleca się stosowanie nawilżaczy pochwowych, które mogą pomóc kobietą z zanikiem śluzówki macicy lub suchością pochwy oraz lubrykanty, które zapewniają nawilżenie podczas stosunku. Na rynku dostępne są różne produkty, także takie, które zapewniają nawilżenie nie tylko podczas stosunku i pozwalają kobietą czuć się komfortowo przez cały czas. Produkty z niewielkimi dawkami estrogenu (tj. takie, które minimalnie zwiększają jego poziom we krwi), dostępne np. w postaci kremu. Są zwykle bezpiecznym sposobem likwidowania suchości i przeciwdziałania zanikowi śluzówki macicy. W łagodzeniu objawów menopauzy bardzo ważne jest dokładne określenie, czy korzyści terapii hormonalnej lub innych terapii przewyższą ryzyko wiążące się z ich stosowaniem.
Opublikowano: 18.03.2016;
aktualizacja: 24.08.2018
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Zuzanna Kowalska
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, obecnie lekarz stażysta w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego również w Poznaniu. Jeszcze w trakcie studiów uczestniczyła w wielu konferencjach i szkoleniach z zakresu medycyny wewnętrznej i psychiatrii. Swoją wiedzę poszerzała również na sympozjach zagranicznych, a także w praktyce w ramach wakacyjnego wolontariatu w Al Quads Hospital w Jerozolimie oraz jako lekarz w obozie dla uchodźców w Hebronie.
157
Komentarze i opinie (0)