Co to jest jednostka chlebowa?

Zastosowanie jednostki chlebowej

Jednostka chlebowa inaczej nazywana wymiennikiem węglowodanowym to porcja produktu wyrażona w gramach zawierająca 10 gram przyswajalnych węglowodanów. Przyswajalnych, czyli bez uwzględnienia błonnika. Miara ta powstała w celu ułatwienia kontroli ilości węglowodanów spożywanych przez osoby chore na cukrzycę. Stanowi dobre, proste narzędzie służące do nadzoru nad ilością tego składnika odżywczego spożywanego, na co dzień, umożliwiając równocześnie pacjentom urozmaicenie diety. Dzięki wiedzy dotyczącej jednostek chlebowych pacjent może po konkretnym posiłku odpowiednio dopasować dawkę insuliny tak, aby uniknąć wahań poziomu glukozy we krwi. Te mogą bowiem być dla niego skrajnie niebezpiecznie.

Zbyt duża dawka insuliny może spowodować nadmierny spadek poziomu glukozy doprowadzając do stanu zagrożenia życia, czyli hipoglikemii. Zbyt niska podaż tego hormonu po posiłku z kolei będzie wiązała się z utrzymaniem wysokich poziomów glukozy w krwiobiegu prowadząc do nasilania się zmian w naczyniach krwionośnych czy w obrębie nerwów powodując powikłania cukrzycy takie jak angiopatie i neuropatie. Wymiennik węglowodanowy pozwala planować jadłospis tak by zawierał on, na co dzień stosunkowo stałą, właściwą ilość węglowodanów. Składnik ten powinien u pacjentów z cukrzycą dostarczać ok 50 % dziennej porcji energii. Warto przy okazji wspomnieć, że Amerykanie donoszą o korzystnym wpływie ograniczenia ilości węglowodanów do około 40 % dziennej porcji energii na rzecz większej ilości białka. Nie mniej jednak przeniesienie tego zalecenia na realne codzienne porcje produktów spożywczych dla osoby niezwiązanej z żywieniem zawodowo jest bardzo trudne. Dlatego też po określeniu całkowitego zapotrzebowania na węglowodany w gramach można w prosty sposób określić ilość jednostek chlebowych, które pacjent może zjeść w ciągu dnia. Na podstawie ich ogólnej ilości i tablic z dokładnymi porcjami, które zawierają wymienniki węglowodanowe osoba chora na cukrzycę może komponować jadłospis swobodnie bez obawy o pojawienie się wahań poziomu glukozy we krwi. Może także wymieniać produkty w ramach jednej grupy np. zamienić 1 WW chleba żytniego, czyli 25 g tj. 1 kromkę na 15 g kaszy jęczmiennej tj. płaską łyżkę.

Warto wiedzieć, że produkty możemy wymieniać w obrębie tej samej grupy a zatem warzywa na inne warzywa, produkty zbożowe na inne produkty zbożowe. Należy pamiętać, że produkty spożywcze zawierają także inne składniki odżywcze będące źródłem energii a mianowicie tłuszcze i białka. Aby określić ich ilość w diecie osoby chorej na cukrzyce stosuje się pojęcie wymiennika białkowo-tłuszczowego lub osobno wymiennika białkowego i tłuszczowego.

Tabele jednostek chlebowych

Pieczywo

Produkty zbożowe

Warzywa i owoce

Mleko i nabiał

Słodycze

Praktyczne zastosowanie jednostki chlebowej

Przy założeniu, że nasze zapotrzebowanie na energię w ciągu dnia wynosi 2000 kcal.Jest to całodzienna dawką energii dla naszego organizmu. Węglowodany powinny stanowić około 50 % tej porcji. Oznacza to, że z węglowodanami dostarczamy 1000 kcal. Wiemy równocześnie, że spalenie 1 g tego składnika daje nam 4 kcal. Aby obliczyć ile gram węglowodanów dostarczy nam 1000 kcal używamy prostej proporcji:

• 1 g węglowodanów – 4 kcal
• X g węglowodanów – 1000 kcal

Wynika z niej, że codziennie powinno się dostarczać organizmowi 250 g węglowodanów.Jedna jednostka chlebowa dostarcza 10 g przyswajalnych węglowodanów. Oznacza to, że codziennie należy dostarczyć organizmowi węglowodanów za pomocą 25 jednostek chlebowych/ wymienników węglowodanowych. Należy racjonalnie rozłożyć je na posiłki w ciągu dnia. Przykładowo:

• śniadanie - 6 WW,
• II śniadanie - 2 WW,
• obiad - 7 WW,
• podwieczorek – 2 WW,
• kolacja - 6 WW,
• posiłek na 2 h przed snem - 2WW

Należy pamiętać, że ilość jednostek chlebowych ustala się indywidualnie w odniesieniu do wieku, płci, aktywności i stanu zdrowia pacjenta. Przydatna w praktycznym zastosowaniu zamienników będzie waga kuchenna, która pozwoli precyzyjne określić wielkość porcji. Opracowując diety dla osób chorych na cukrzycę poza znajomością wymienników pokarmowych, należy także korzystać z wartości indeksu glikemicznego i ładunku glikemicznego pokarmów.