Powikłania po ospie – kiedy występują i jak rozpoznać powikłania ospy?

Ospa wietrzna – jak można się zarazić wirusem ospy?

Ospa wietrzna to choroba wywołana przez herpeswirusa VZV. Do zakażenia może dojść w każdym wieku. Najczęściej diagnozuje się ospę u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, nie oznacza to jednak, że ospa u dorosłych należy do rzadkości. Infekcja przenosi się przez kontakt z chorą osobą lub drogą kropelkową. Szczególnie niebezpieczne jest zakażenie ospą w ciąży. Grozi ono uszkodzeniem płodu lub nawet jego obumarciem.

Wirus ospy jest niezwykle zjadliwy. Nawet krótkie spotkanie z chorym może doprowadzić do infekcji. Ospa wietrzna to stosunkowo częsta choroba. Rocznie notuje się około 100 tys. – 200 tys. zachorowań w Polsce. Większa zapadalność na ospę występuje w okresie zimowym i wiosennym. Charakterystyczne objawy ospy – przede wszystkim bardzo specyficzna wysypka na skórze – zwykle pozwalają na postawienie rozpoznania bez żadnych dodatkowych badań. Okres zakaźności pacjenta rozpoczyna się jeszcze przed pojawieniem się pęcherzyków na skórze (1–2 dni przed wysypką) i kończy się w momencie przyschnięcia wszystkich zmian wysypkowych. Powikłania po ospie mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, dlatego ważne jest prawidłowe leczenie choroby, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?

Objawy ospy – jak wygląda ospa?

Pierwsze objawy ospy pojawiają się zwykle po około dwóch tygodniach od kontaktu z chorą osobą. Ospa wietrzna u dorosłych i starszej młodzieży rozpoczyna się zwykle tzw. objawami prodromalnymi. Są one bardzo niespecyficzne, dlatego trudno jednoznacznie stwierdzić, że to właśnie ospa. Początki choroby przypominają przeziębienie. Pojawia się gorączka (lub stan podgorączkowy), osłabienie, bóle głowy, brzucha, uczucie rozbicia, dreszcze. Po 1–2 dniach zwiastunów choroby dochodzi do pojawienia się charakterystycznej wielopostaciowej, swędzącej wysypki na ciele.

Ospa u dzieci najczęściej rozpoczyna się gorączką i wysypką, bez objawów prodromalnych. Początkowo pojawiają się czerwone plamki na skórze, które w niedługim czasie zmieniają się w mocno swędzące grudki. Następnie wykwity przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Ostatecznie zmiany skórne przysychają i powstaje strupek, który po pewnym czasie samoistnie odpada. Krostki mogą pojawić się w rozmaitych częściach ciała: na tułowiu, rękach, nogach, owłosionej skórze głowy, twarzy. Ponadto zmiany mogą pojawić się na błonach śluzowych (w jamie ustnej, na podniebieniu, policzkach, gardle). Wysypka przy ospie swędzi, przy czym świąd jest uciążliwy. Należy jednak pamiętać, aby nie rozdrapywać zmian. Sprzyja to powstawaniu szpecących blizn, jak i powikłaniom w postaci wtórnych nadkażeń bakteryjnych.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Jak leczyć ospę u dorosłych i u dzieci?

Ospa u dorosłych występuje zdecydowanie rzadziej, niż u dzieci. Wynika to z faktu, że większość pacjentów przechorowała ospę w wieku dziecięcym i nabyła odporność na tę chorobę. Dorośli przechodzą ospę ciężej od dzieci i są bardziej narażeni na wystąpienie powikłań.

Objawy ospy u dorosłych początkowo są bardzo niespecyficzne i przypominają przeziębienie. Pojawienie się wysypki również nie zawsze jest jednoznaczne z ospą. Lekarz musi zróżnicować zmiany skórne z chorobą bostońską, wysypką polekową, alergiczną, uogólnionym zakażeniem HSV, rozsianym półpaścem. Należy odpowiednio wcześnie rozpoznać dolegliwości, jakie towarzyszą chorobie. Być może dzięki temu uchronimy siebie i najbliższych przed ciężką postacią choroby i wystąpieniem powikłań.

Leczenie ospy jest objawowe. Stosuje się leki przeciwświądowe, przeciwgorączkowe oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy unikać stosowania pudrów i zasypek na zmiany skórne. Konieczne jest również ograniczenie kontaktu z najbliższymi. Pomoże to uniknąć rozprzestrzeniania się wirusa w otoczeniu. Leki antywirusowe (acyklowir) stosuje się tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. u pacjentów z niedoborami odporności.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Powikłania po ospie – czy ospa jest niebezpieczna?

Najczęstszymi powikłaniami po ospie są powikłania skórne. Silny świąd często nie daje się opanować. Rozdrapywanie zmian skórnych może doprowadzić do nadkażeń bakteryjnych. Dodatkowo rozwojowi patogenów sprzyja brak higieny. Zaniedbanie codziennej kąpieli ułatwia rozwój bakterii. Ponadto, nadkażeniom sprzyja również stosowanie maści, pudrów, zasypek i papek. Pod zaklejonymi wykwitami, dochodzi do szybszego rozwoju patogenów. Wtórne nadkażenie bakteryjne w ospie może doprowadzić do ropnego zapalenia skóry i tkanki podskórnej, powstania ropni podskórnych, ropowicy, martwiczego zapalenia powięzi, a nawet zagrażającej życiu posocznicy. W przypadku powikłań skórnych często konieczne jest włączenie antybiotyku.

Jednym z częstszych powikłań po ospie u dorosłych jest zapalenie płuc. Ospowe zapalenie płuc rozwija się w ciągu około tygodnia od wystąpienia wysypki. Objawia się gorączką, przyspieszeniem oddechu, dusznością, kaszlem, a nawet bólami w klatce piersiowej. Kaszel po ospie zawsze powinien niepokoić. Ospowe zapalenie płuc jest ciężką chorobą, która wiąże się z wysoką śmiertelnością. Niekiedy w jej przebiegu dochodzi do nadkażeń bakteryjnych i rozwoju bakteryjnego zapalenia płuc. Powikłanie to dotyczy również dzieci, jednak występuje ono znacznie rzadziej niż u dorosłych.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Najczęstszym neurologicznym powikłaniem ospy jest zapalenie móżdżku po ospie z ataksją móżdżkową. Jest to drugie co do częstości (po powikłaniach skórnych) powikłanie po ospie u dzieci. Do jego rozwoju dochodzi już w ciągu kilku dni od wystąpienia wysypki. Objawy to zaburzenia równowagi, drżenie zamiarowe, wymioty, bóle głowy, zamazana mowa, trudności z przyjęciem postawy siedzącej, drgawki, osłabienie. Rzadsze powikłania po ospie to zapalenie wątroby, małopłytkowość, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie stawów i inne. Jak wspomniano, szczególnie niebezpieczne jest zakażenie ospą w ciąży. Ospa w ciąży może być przyczyną uszkodzenia płodu, a nawet jego obumarcia.

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie

Niepożądane skutki uboczne ospy wietrznej – podsumowanie

Najbardziej narażone na wystąpienie powikłań po ospie są osoby z tzw. grup ryzyka: noworodki, kobiety w ciąży, pacjenci z zaburzeniami odporności, stosujący leczenie immunosupresyjne, chorzy onkologicznie, dorośli, osoby starsze. Należy jednak pamiętać, że powikłania ospy mogą dotyczyć wszystkich chorych.

Podsumowując, powikłania po ospie to:

• powikłania skórne – nadkażenie bakteryjne wykwitów skórnych, blizny,
• powikłania neurologiczne – zapalenie móżdżku, ataksja móżdżkowa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
• ospowe zapalenie płuc,
• małopłytkowość (zwykle łagodna),
• zapalenie wątroby,
• zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia,
• zapalenie stawów,
• zespół nerczycowy.

Skutkiem ubocznym ospy jest również półpasiec. Chorobę wywołuje również wirus ospy. Występuje ona u osób, które zainfekowały się wirusem ospy (przebyły chorobę bezobjawowo lub objawowo w dzieciństwie). Dolegliwości półpaśca są znacznie mniej nasilone niż ospy wietrznej. Wysypka znajduje się wyłącznie na obszarze skóry unerwionym przez jeden nerw czuciowy. Zmianom skórnym często towarzyszy ból i silny świąd.