Co to są zajady?
Zajady to zapalenie kącików ust, często symetryczne. W kącikach ust powstają linijne pęknięcia i nadżerki. W miejscu uszkodzenia śluzówki widoczne jest zaczerwienienie, a dziecko odczuwa przykre dolegliwości (bolesność, pieczenie, mrowienie – objawy te często pojawiają się wcześniej i zwiastują powstanie pęknięć i nadżerek).
Zajady (zapalenie kącików ust) to schorzenie o podłożu grzybiczym lub bakteryjnym. Są one spotykane u dzieci dosyć często, zwłaszcza, jeśli dziecko korzysta ze smoczka lub ma nawyk wkładania do ust palców i przedmiotów. Jeżeli zajady pojawiają się często i są oporne na leczenie, konieczna jest konsultacja pediatryczna i poszukiwanie przyczyn nawracającej choroby (np. zaburzeń odporności, niedoborów witaminowych, cukrzycy, alergii).
Z czasem może dojść do sączenia i krwawienia z nadżerek. Nieleczone zajady u dzieci mogą pozostawić po sobie nieestetyczne blizny.
Zajady u dzieci – kto jest narażony?
Zajady w większości przypadków wywołane są grzybami (zwłaszcza z gatunku Candida), rzadziej bakteriami (takimi jak paciorkowce i gronkowce). Rozwojowi mikroorganizmów sprzyja ciepłe i wilgotne środowisko, toteż kąciki ust są doskonałym miejscem dla ich rozwoju, zwłaszcza, jeśli zbiera się w nich ślina. To sprawia, że osobami szczególnie predysponowanymi do rozwoju zajadów są:
- dzieci korzystające ze smoczków,
- dzieci z wadami zgryzu,
- dzieci z chorobami przebiegającymi z nadmiernym ślinieniem się i niemożnością przełykania śliny (np. dzieci z chorobami neurologicznymi, takimi jak mózgowe porażenie dziecięce),
- dzieci mające zwyczaj częstego oblizywania ust, ssania palców, a także częstego wkładania przedmiotów (np. zabawek) do ust.
Zajady u dzieci – przyczyny
Rozwojowi zajadów u dziecka sprzyjają:
- próchnica zębów,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
- podrażnianie kącików ust przez aparat ortodontyczny,
- niedobory witamin (np. witamin z grupy B, witaminy A, witaminy E, witaminy C) i minerałów (np. żelaza, cynku) – zwykle wskutek nieprawidłowej diety,
- dieta bogata w słodycze i słodkie napoje (cukier jest pożywką dla mikroorganizmów),
- wrodzone i nabyte niedobory odporności,
- antybiotykoterapia oraz okres bezpośrednio po leczeniu antybiotykiem,
- stosowanie niektórych leków, np. izotretynoiny, leków immunosupresyjnych,
- cukrzyca,
- otyłość,
- alergia kontaktowa na nikiel (obecny m.in. w niektórych sztućcach),
- choroby zakaźne (zajady pojawiają się m.in. w trakcie chorowania na świnkę),
- przemęczenie, nadmiar obowiązków, stres.
Jak leczyć zajady?
Zajady zwykle ustępują samoistnie, jednak zdarza się, że, nieleczone, mogą pozostawić po sobie nieestetyczne blizny.
W leczeniu zajadów najistotniejsze znaczenie mają preparaty o działaniu:
- przeciwgrzybiczym (zwykle substancją czynną jest klotrimazol),
- przeciwbakteryjnym,
- przeciwzapalnym.
W bardziej zaawansowanych zmianach stosowane bywają kremy ze steroidami, jednak w ich stosowaniu należy zachować ostrożność – powinno się je stosować wyłącznie po zaleceniu przez dermatologa.
W aptekach dostępne są także maści skojarzone, zawierające więcej niż jeden składnik spośród wymienionych powyżej (np. maść z pantenolu, wyciągu z kasztanowca oraz wyciągu z wąkroty azjatyckiej).
Sposoby na zajady u dziecka
W celu wspomagania gojenia zmian stosowane są:
- maści witaminowe (z witaminami: A, E lub z witaminą B2),
- maść pantenolowa – o działaniu ochronnym i kojącym,
- maść z wyciągiem z kasztanowca – o działaniu wzmacniającym naczynka i łagodzącym,
- wyciąg z wąktroty azjatyckiej – o działaniu przeciwzapalnym i przyspieszającym gojenie,
- maść cynkowa – o delikatnym działaniu złuszczającym,
- maść tranowa i inne maści natłuszczające – ich celem jest stworzenie bariery ochronnej na uszkodzonej śluzówce,
- miejscowe preparaty z kwasem mlekowym,
- kwas acetylosalicylowy.
Dodatkowo, pacjentom zaleca się uzupełnienie diety w pokarmy bogate witaminy (A, E, B, C) i minerały (żelazo, cynk), ewentualnie stosowanie preparatów witaminowych, a także ograniczenie spożycia słodyczy i słodkich napojów. Pacjentom w wieku nastoletnim należy zalecić unikanie picia kawy, która wypłukuje minerały. Korzystny wpływ u starszych dzieci ma również odpoczynek, zwolnienie tempa życia i unikanie stresu.
