Wymioty u dziecka – przyczyny

Dlaczego dziecko wymiotuje?

Wymioty u dziecka mogą mieć różne przyczyny. Dla określenia ich źródła znaczenie diagnostyczne ma ich częstość, charakter, pojawienie się względem posiłku. Najczęściej są wynikiem zatruć pokarmowych, spożycia zakażonej żywności, infekcji wirusowych przewodu pokarmowego.

U małych dzieci mogą być wynikiem niewłaściwej techniki karmienia. U starszych dzieci bywa, że następują po przejedzeniu, są efektem poważnych błędów żywieniowych. Alergia i nietolerancja pokarmowa to także częste przyczyny tej przypadłości. Dla uspokojenia rodziców warto wspomnieć, że towarzyszą często sytuacjom, których przyczynę można szybko i łatwo wyeliminować, np. w chorobie lokomocyjnej.

Wymioty nie zawsze wskazują na poważną chorobę. Jeśli utrzymują się krótko i nie są uciążliwe, powinny być leczone doraźnie. Te utrzymujące się dłużej, uciążliwe, których treść jest podbiegnięta krwią lub żółcią, mogą wskazywać na poważne schorzenia przewodu pokarmowego. Wymioty pojawiające się rano przed posiłkiem bez wyraźnej przyczyny mogą na przykład wskazywać na schorzenia układu nerwowego.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Wymioty u dziecka mogą pojawiać się w różnych porach dnia, mogą być związane z przyjmowaniem pokarmów. Przykładowo, wymioty pojawiające się podczas posiłku lub bezpośrednio po nim mogą wskazywać na zwężenia wpustu żołądka, natomiast w zwężeniu odźwiernika, czyli części żołądka przechodzącej w dwunastnicę, wymioty pojawiają się nawet wiele godzin po posiłku.

Podstawą leczenia wymiotów w domu jest zapobieganie odwodnieniu dziecka. Małe dzieci wymagają ciągłej opieki rodziców, co ma zapobiec ewentualnemu zakrztuszeniu się wymiocinami.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Wymioty u dzieci a choroby przewodu pokarmowego

Wady przewodu pokarmowego

Najliczniejsza grupą chorób, która wywołuje wymioty u dzieci są choroby przewody pokarmowego. Przyczyną wymiotów mogą być wady przewodu pokarmowego:

• atrezja przełyku (wrodzona niedrożność przełyku bądź istnienie przetok z przełyku do tchawicy) – objawy w okresie prenatalnym w postaci wielowodzia, po urodzeniu objawy zależą od zaawansowania choroby;
• atrezja dwunastnicy (wrodzona niedrożność dwunastnicy) – po urodzeniu, w okresie tuż po porodzie – każde przyjęcie przez dziecko pokarmu kończy się wymiotami, często żółciowymi;
• przerostowe zwężenie odźwiernika – objawy ujawniają się około trzeciego, czwartego tygodnia życia, na pierwszy plan wysuwają się chlustające wymioty oraz brak przyrostu masy ciała dziecka.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Stan zapalny

Przyczyną wymiotów u dziecka mogą być stany zapalne w przewodzie pokarmowym:

• nieżyt żołądkowo-jelitowy, czyli zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit wywoływane przez bakterie, wirusy lub pasożyty, błona śluzowa może być także podrażniona przez leki lub substancje toksyczne; oprócz wymiotów chory odczuwa nudności, bóle brzuch, którym może towarzyszyć gorączka; jest to jedna z najczęstszych przyczyn wymiotów u dzieci;
• zapalenie wyrostka robaczkowego (najczęściej u dzieci w wieku 2–6 lat) – dominującym objawem jest silny ból – początkowo rozlany, później kłujący, zlokalizowany do prawego dołu biodrowego;
• zapalenie wątroby i dróg żółciowych – objawy zależą od wieku dziecka i zaawansowania choroby;
• zapalenie trzustki – głównym objawem jest ból w okolicy nadbrzusza, wymioty nie przynoszą ulgi w bólu, stan dziecka w przebiegu ostrego zapalenia trzustki jest ciężki;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – objawy w dużej mierze zależą od wieku pacjenta, nawracające wymioty charakterystyczne są dla niemowląt i małych dzieci; pojawiają się po posiłku i przynoszą ulgę w bólu; oprócz wymiotów dziecko skarży się na ból w nadbrzuszu, zgagę, nudności; może mieć smoliste stolce świadczące o krwawieniu do światła przewodu pokarmowego.

Niedrożność przewodu pokarmowego

Kolejna z przyczyn wymiotów u dziecka to niedrożność przewodu pokarmowego:

• porażenna niedrożność jelit – w wyniku toczącego się w jamie brzusznej procesu zapalnego;
• mechaniczna niedrożność jelit: wgłobienie jelit – jest to stan ostry wymagający jak najszybszego przewiezienia dziecka do szpitala, objawia się nagłym silnym bólem brzucha z towarzyszącymi wymiotami, po których następuje chwila bez bólu i objawy wracają; oprócz tego stwierdza się zatrzymanie gazów i stolca; zatkanie światła jelita przez kamień kałowy, kamień żółciowy lub przez rosnący guz.

Wymioty pojawiają się się także przy obecności pasożytów w przewodzie pokarmowym. Wówczas dominują takie objawy, jak bóle brzucha, chudnięcie, anemia, osłabienie, brak apetytu.

Inne przyczyny wymiotów u dzieci

Dość częstą przyczyną wymiotów u dziecka jest przyjmowanie leków. Wymioty mogą wynikać z przedawkowania leków (o co u dzieci nie jest trudno) lub z podrażnienia śluzówki żołądka.

Dzieci dość często chorują na choroby zakaźne, a w ich przebiegu mogą pojawić się wymioty. Występują one na początku odry, krztuśca, błonicy gardłowej, w pierwszych dniach zakażenia rotawirusami oraz w innych zakażeniach wirusowych i bakteryjnych przewodu pokarmowego. Są także jednym z objawów m.in. zapalenia ucha środkowego, płonicy (szkarlatyny), świnki, anginy.

Wśród innych przyczyn wymiotów u dzieci wyróżnia się także:

• choroby układu nerwowego – wymioty mogą być następstwem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego w wyniku urazu (wstrząśnienie mózgu, krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego), zakażenia OUN, także w przebiegu guzów OUN oraz w nerwicach;
• choroby układu krążenia i układu oddechowego (np. zapalenie płuc, zapalenie osierdzia);
• substancje toksyczne – przyczyną mogą być opary z rozpuszczalników, farb, lakierów, środków ochrony roślin; wymioty mogą także wystąpić w wyniku zatrucia nikotyną czy alkoholem;
• zatrucia endogenne – pod tym określeniem kryją się takie stany kliniczne, jak śpiączka cukrzycowa, śpiączka wątrobowa, mocznica, przełom tarczycowy;
• alergie i nietolerancje pokarmowe – wymioty związane są ze zjedzeniem pokarmu, na które dziecko jest uczulone; konieczne jest wtedy jego wyeliminowanie z diety.

Warto też wspomnieć o wyjątkowo uciążliwych wymiotach niepowściągliwych, inaczej acetonicznych. Ich przyczyna nie jest znana. Są to wymioty o charakterze napadowym, inaczej nazywane okresowymi, nawykowymi. Intensywność i długie utrzymywanie się objawów często prowadzi do różnego stopnia odwodnienia u małych pacjentów.

Częstą przyczyną wymiotów u dziecka jest także choroba lokomocyjna.