Czym jest choroba lokomocyjna i jakie są jej objawy?
Choroba lokomocyjna, inaczej kinetoza, to zespół objawów, który może pojawić się podczas podróżowania różnymi środkami transportu (zarówno samochodem, jak i pociągiem, statkiem czy samolotem), korzystania z atrakcji w wesołym miasteczku, oglądania filmów i grania w gry komputerowe (szczególnie pierwszoosobowe, np. ang. first person shooters, FPS). Jest to bardzo częsta przypadłość. Szacuje się, że aż 30 proc. populacji ogólnej odczuwa część objawów choroby lokomocyjnej podczas podróży, a 5 proc. odczuwa je bardzo silnie.
Choroba lokomocyjna to stan, w którym istnieje brak zgodności pomiędzy subiektywnym, wzrokowym postrzeganiem przez nas ruchu, a sygnałami odbieranymi przez błędnik odpowiadający za zmysł równowagi. Do mózgu trafiają rozbieżne dane, co skutkuje występowaniem dokuczliwych objawów.
Zazwyczaj pierwszym objawem choroby ruchu są mdłości, do których następnie dołączają się zlewne zimne poty, osłabienie, utrata apetytu, a w końcu wymioty. U młodszych dzieci często obserwuje się zblednięcie, senność, ziewanie, niepokój, płacz, utratę apetytu i wymioty.
Objawy choroby lokomocyjnej mogą pojawić się u każdego dziecka. Każde różni się inną wrażliwością. Niektórym maluchom jest „niedobrze” podczas każdej jazdy samochodem, a u innych do sprowokowania nudności konieczny jest gwałtowny ruch, przyspieszenie czy częsta zmiana ruchu lub wysokości na jakiej odbywa się podróż.
Choroba lokomocyjna u dzieci – przyczyny
Objawy choroby lokomocyjnej pojawiają się, ponieważ mózg otrzymuje sprzeczne informacje z receptorów zlokalizowanych w różnych częściach naszego ciała, tzn. w narządzie wzroku, słuchu i równowagi, mięśniach i skórze. Przykładowo: małe dziecko podróżuje z tyłu samochodu. Słyszy, że się przemieszcza, ale nie widzi ruchu samochodu, a informacja z mięśni i skóry również świadczy o tym, że dziecko się nie porusza. W takiej sytuacji mózg nie wie, która informacja jest prawdziwa i reaguje na zaistniałą sytuację prowokowaniem nudności i całej gamy innych objawów.
Choroba lokomocyjna występuje najczęściej u dzieci w wieku 2 do 12 lat, częściej u dziewczynek. U młodych kobiet i nastolatek objawy kinetozy mogą się nasilać w związku z miesiączką, przyjmowaniem doustnych leków antykoncepcyjnych. Również stosowanie innych leków (z grupy antybiotyków, leków przeciwdepresyjnych, przeciwbólowych i wielu innych) może nasilić objawy choroby lokomocyjnej. Kinetoza częściej występuje u dzieci, u których w dorosłym życiu obserwuje się migreny. Z tej racji wnioskuje się, dyskomfort w czasie podróży może być wczesnym stadium migreny.
Sposoby na chorobę lokomocyjną u dziecka – jak przygotować dziecko do podróży?
W przypadku choroby lokomocyjnej u dzieci, kluczem do uniknięcia jej objawów może okazać się przemyślane planowanie podróży. To jak zapobiegać chorobie lokomocyjnej u dziecka jest dużo łatwiejsze, a równocześnie przyjemniejsze niż radzenie sobie już z obecnymi nudnościami czy wymiotami u dziecka.
Aby zapobiegać objawom choroby lokomocyjnej u dziecka zastosuj się do niżej opisanych zasad.
- Unikaj tłustych i obfitych posiłków przed podróżą. Jeżeli nie wyjeżdżasz daleko, dziecko nie powinno jeść bezpośrednio przed podróżą. Jeśli jednak czeka was daleka podróż, należy przed wyjazdem podać dziecku lekki posiłek, np. krakersy, słodką bułkę. Nie można jednak wmuszać jedzenia na siłę. Jeśli maluch miał wcześniej nasilone objawy choroby lokomocyjnej, o czym wciąż pamięta, może celowo unikać jedzenia przed wyjazdem.
- Zapewnij dziecku optymalne miejsce w pojeździe, zależnie od rodzaju środka transportu. W samochodzie najkorzystniej jest siedzieć na fotelu obok kierowcy, jeśli jest to niemożliwe lub dziecko jest za małe, aby móc siedzieć w tym miejscu, powinno siedzieć z tyłu, ale na podwyższeniu (np. foteliku), aby było na tyle wysoko, by móc patrzeć przed siebie i widzieć kierunek jazdy. Na pokładzie statku najlepiej jest zarezerwować kabinę na przedzie lub środku statku, blisko poziomu wody. Podróżując samolotem najkorzystniej jest siedzieć nad przednim brzegiem skrzydła, a pociągiem – z przodu, przy oknie, twarzą do kierunku jazdy.
- Zaplanuj postoje podczas podróży, dzięki którym dziecko będzie mogło przez jakiś czas oddychać świeżym powietrzem i pospacerować. Jeżeli maluch zaczyna odczuwać objawy choroby lokomocyjnej, należy jak najszybciej znaleźć dogodne miejsce do postoju, aby podopieczny mógł wyjść, rozprostować nogi i uspokoić się lub nawet położyć się na chwilę, z zamkniętymi oczami i chłodnym kompresem na czole.
Choroba lokomocyjna u dziecka – zapobieganie
Nie tylko przygotowanie pojazdu i samej podróży, ale także jej przebiegu ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu chorobie lokomocyjnej u dziecka.
Co robić, by dziecko nie miało objawów choroby lokomocyjnej?
- Zapewnij dziecku odpowiednią wentylację podczas transportu. W samochodzie powinna być włączona klimatyzacja lub otwarte okno, aby zapewnić napływ świeżego powietrza. Silne zapachy, takie jak woda toaletowa, perfumy, papierosy, benzyna, jedzenie, mogą wywołać objawy choroby lokomocyjnej.
- Unikaj dodatkowych bodźców. Jak wiadomo, objawy choroby lokomocyjnej pojawiają się wtedy, kiedy do mózgu dociera wiele niezgodnych ze sobą informacji. Dlatego podczas podróży dziecko nie powinno czytać, oglądać filmów, ani grać w gry na telefonie czy konsoli.
- Podróżuj podczas snu dziecka. Jeśli dziecko jest na tyle małe, że codziennie ma popołudniową drzemkę, należy wykorzystać ten czas na transport. W innym wypadku pomocne może być podróżowanie w nocy.
- Ustabilizuj głowę dziecka podczas podróży, wykorzystując poduszki i zagłówek.
- Prowadź samochód spokojne, bez gwałtownych przyspieszeń i hamowania.
- W miarę możliwości wybieraj trasy o gładkiej nawierzchni, bez ostrych zakrętów i dużych różnic wzniesień.
- Zapewnij dziecku rozrywkę, w postaci rozmowy, słuchania muzyki, śpiewania piosenek. Dzięki temu dziecko skupi się na czymś przyjemnym.
- Uspokój malucha, ponieważ silny stres i lęk przed objawami dyskomfortu w czasie podróży mogą przyspieszyć wystąpienie objawów kinetozy.
Leki na chorobę lokomocyjną u dziecka
Jedną z form zapobiegania chorobie lokomocyjnej jest stosowanie imbiru. Niektóre z preparatów imbiru można stosować już u dzieci powyżej 3 roku życia, inne dopiero po 6 roku życia. Suplementy zawierające wyciąg z kłącza imbiru są dostępne w postaci kapsułek twardych (do połykania), drażetek do ssania, syropów, lizaków. Ponadto, można zakupić herbatniki z dodatkiem imbiru, przygotować herbatę imbirową. Imbir to przyprawa znana od tysiącleci, już w Starożytnej Azji stosowana jako substancja łagodząca nudności.
Składniki zawarte w wyciągu z kłącza imbiru przyspieszają opróżnianie żołądka i transport pokarmu przez przewód pokarmowy. Inne jego właściwości nie są jeszcze dokładnie zbadane, ale mówi się o hamowaniu nudności na poziomie zarówno układu pokarmowego, jak i centralnego układu nerwowego. Imbir nie powoduje uczucia otępienia i senności, charakterystycznych dla leków przeciwhistaminowych, opisanych poniżej.
U dzieci dopuszcza się stosowanie leków przeciwhistaminowych na bazie dimenhydrinatu oraz difenhydraminy. Możliwość ich stosowania oraz dawkowanie są uzależnione od wieku dziecka, dlatego mimo iż większość preparatów można dostać bez recepty, przed podaniem wskazana jest konsultacja u lekarza lub farmaceuty, gdyż niektóre dzieci nie powinny ich przyjmować (np. jeśli występują u nich zaburzenia padaczkowe). Większość skutecznych preparatów powoduje uczucie senności. Leki przeciwhistaminowe pozbawione tego skutku ubocznego zazwyczaj nie są efektywne w prewencji choroby lokomocyjnej.
