Błonica a zachorowalność
Błonica jest zakaźną infekcją bakteryjną, która obejmuje głównie nos i gardło. Ryzyko zachorowania na błonicę dotyczy przede wszystkim dzieci do 5 roku życia oraz osób dorosłych po 60 roku życia. Podwyższone ryzyko dotyczy także osób żyjących w przeludnionych lub niehigienicznych warunkach, osób niedożywionych oraz dzieci i dorosłych, u których nie wykonano szczepień ochronnych zgodnie z kalendarzem.
Błonica u dziecka jest chorobą rzadko występującą w Europie, ponieważ od kilku dziesięcioleci realizowany jest program szczepień ochronnych. Choroba ta często występuje w krajach rozwijających się, gdzie szczepienia nie są powszechnie.
Zobacz również: Jakie są przyczyny zimnych potów?
Błonica u dzieci – objawy
Na wczesnym etapie błonicę u dziecka można pomylić z silnym bólem gardła. Innymi wczesnymi objawami są: niewysoka gorączka i powiększone szyjne węzły chłonne. Toksyna uwalniana przez bakterie może powodować powstanie grubej powłoki (błony) na ścianach jamy nosowej, gardła i dróg oddechowych – obecność tych błon odróżnia błonicę od innych, bardziej pospolitych infekcji powodujących ból gardła u dziecka. Błony te są zwykle szarawe lub czarne i mogą utrudniać oddychanie i przełykanie.
Wraz z rozwojem infekcji:
- pogłębiają się trudności z oddychaniem i przełykaniem,
- występuje podwójne widzenie,
- występuje zniekształcenie mowy,
- może dojść do wstrząsu (skóra staje się blada i zimna, gwałtownie wzrasta tętno, pojawiają się poty i stan lękowy).
W przypadkach wykraczających poza infekcję gardła, toksyna błonicza rozprzestrzenia się z obiegiem krwi i może doprowadzić do potencjalnie zagrażających zdrowiu powikłań związanych z innymi narządami – sercem i nerkami. Toksyna może uszkadzać serce, obniżając jego zdolność pompowania krwi, a także zmniejszać poziom filtracji w nerkach. Może także doprowadzić do uszkodzenia nerwów, co w konsekwencji prowadzi do paraliżu. Poziom śmiertelności wśród osób nieleczonych wynosi od 40 do 50%.
Błonica u dzieci – zapobieganie
Zapobieganie błonicy u dziecka zależy niemal całkowicie od zastosowania szczepionki przeciw błonicy/tężcowi/krztuścowi (DiTePe) u dzieci i szczepionki przeciw tężcowi/błonicy (TeDe) u nieszczepionych wcześniej młodocianych i dorosłych. Po pierwszej dawce szczepionki TeDe osoby młodociane i dorosłe powinny otrzymać szczepienie przypominające co dziesięć lat. Większość przypadków błonicy występuje u osób, które nie zostały zaszczepione albo szczepienie nie było pełne.
Kalendarz szczepień przewiduje:
- szczepienie DiTePe w wieku 2, 4 i 6 miesięcy,
- dawkę przypominającą w wieku 12 do 18 miesięcy,
- dawkę przypominającą w wieku 4 do 6 lat,
- szczepienie TeDe w wieku 11–12 lat,
- szczepienia przypominające TeDe co 10 lat (dla zachowania ochrony).
Choć większość dzieci dobrze toleruje szczepienia, u części występują czasami łagodne działania uboczne, takie jak zaczerwienienie i tkliwość w miejscu wstrzyknięcia, niewysoka gorączka lub ogólne osłabienie. Poważne powikłania mogą oznaczać powstanie reakcji alergicznej, te jednak występują rzadko.
Błonica u dzieci a zakaźność
Błonica u dziecka jest silnie zakaźna. Roznosi się drogą kropelkową przez kichanie, kaszel, a nawet śmiech. Może także infekować osoby zbierające chusteczki lub naczynia używane przez zainfekowaną osobę. Osoby zainfekowane bakterią błonicy, nawet jeśli nie mają objawów, mogą zarażać innych w okresie do 4 tygodni. Okres inkubacji błonicy wynosi 2 do 4 dni, lecz może także wynosić do 1 do 6 dni u niektórych osób.
Błonica u dzieci – leczenie
W przypadku błonicy u dziecka, jak i osoby dorosłej leczenie przebiega w warunkach szpitalnych. Po potwierdzeniu rozpoznania poprzez wykonanie posiewu z gardła, zainfekowana osoba otrzymuje antytoksynę, podawaną w postaci zastrzyków lub wlewu dożylnego, mającą na celu zneutralizowanie toksyny błoniczej znajdującej się we krwi, oraz antybiotyki w celu likwidacji pozostałych bakterii błonicy.
Jeśli infekcja jest zaawansowana, dzieci z błonicą mogą wymagać zastosowania wspomaganego oddychania. W przypadkach, w których toksyna rozprzestrzeniła się na serce, nerki lub centralny układ nerwowy, pacjenci mogą otrzymywać dożylne płyny, tlen lub leki nasercowe. Osoba z błonicą musi być izolowana. Członkowie rodziny oraz inne osoby mające kontakt z chorym, a nie szczepione lub bardzo młode lub w podeszłym wieku, muszą być chronione przed kontaktem z pacjentem.
W przypadku postawienia diagnozy błonicy u dziecka, lekarz powiadomi o tym miejscowy wydział zdrowia i zastosuje leczenie do wszystkich osób, które mogły mieć kontakt z bakterią. Leczenie obejmuje ocenę stanu uodpornienia, pobranie materiału do posiewu z gardła, podanie dawek przypominających szczepionki przeciw błonicy. Zapobiegawczo podane zostaną także antybiotyki. Niezwłoczna hospitalizacja i wczesne podjęcie leczenia umożliwia większości pacjentom powrót do zdrowia. Po zadziałaniu antybiotyków i antytoksyny, chory musi odpoczywać w łóżku przez 4 do 6 tygodni, aż do chwili całkowitego powrotu do zdrowia. Odpoczynek jest szczególnie istotny w przypadku osób z zapaleniem mięśnia sercowego, które może stanowić powikłanie po błonicy.
Osoby, które wróciły do zdrowia powinny otrzymać pełny cykl szczepienia przeciw błonicy w celu zapobieżenia nawrotowi choroby, ponieważ przechorowanie błonicy nie zapewnia dożywotnej odporności.
