Czym są zajady i jak je leczyć?

Czym są zajady?

Zapalenie kącików ust to choroba polegająca na powstawaniu w miejscu przesuszonej śluzówki warg nadżerek sprawiających dolegliwości bólowe, często z sączeniem i krwawieniem. W miarę upływu czasu “zajady”pokrywają się strupem. Zapalenie kącików ust często jest symetryczne. Zajady powodują dyskomfort w trakcie mówienia, jedzenia, stanowią też dla pacjenta problem natury estetycznej.

Jakie są przyczyny zapalenia kącików ust?

Przypuszcza się, że zapalenie kącików ust jest wywołane przez grzyby z rodzaju Candida. Są to grzyby saprofityczne, które w warunkach zdrowia nie wywołują dolegliwości, natomiast w sytuacji niedoborów odporności, niedoborów witamin i minerałów itd. prowadzą do rozwoju schorzeń, w tym do powstawania zajadów. Kąciki ust, jako miejsce ciepłe i wilgotne, stanowią dobrą lokalizację do namnażania się mikroorganizmów.

Wśród czynników sprzyjających powstawaniu “zajadów”wyróżniamy:

• antybiotykoterapię,
• osłabienie odporności (przejściowe lub trwałe niedobory odporności),
• cukrzycę,
• niedobory witamin (np. z grupy witamin B, witaminy C, witaminy A, witaminy E) i minerałów (np. żelaza, cynku),
• stosowanie niektórych leków (np. Izotretynoiny stosowanej w leczeniu trądziku),
• ciążę,
• nieprawidłową higienę jamy ustnej,
• próchnicę,
• wady zgryzu,
• częste oblizywanie ust.

Do powstawania zajadów predysponuje również noszenie protez i aparatów ortodontycznych, które stają się miejscem bytowania drobnoustrojów, a ponadto mogą powodować podrażnienia śluzówek jamy ustnej. Przypuszcza się, że tłem zapalenia kącików ust bywa także alergia, np. na nikiel wchodzący w skład sztućców.

Jakie mogą być powikłania zajadów?

Powikłaniem zapalenia kącików ust może być rozprzestrzenienie się infekcji grzybiczej i kandydoza (drożdżyca) jamy ustnej sprawiająca pacjentowi duży dyskomfort i utrudniająca spożywanie pokarmów. Do tego powikłania dochodzi rzadko.

Powikłaniem zapalenia kącików ust może być również powstanie nieestetycznie wyglądającej blizny. Dlatego też w przypadku pojawienia się zajadów można skorzystać z kremów, których skład jest odpowiednio dobraną kompozycją składników, które wspomagają leczenie i chronią skórę w kącikach ust.

Kremy takie zawierają aktywne składniki, które regenerują pęknięte kąciki ust, łagodzą podrażnienia i tworzą barierę ochronną. Działa nawilżająco i odżywczo przez co zapobiegają powstawaniu blizn.

Zajady u niemowląt i małych dzieci

Zapalenie kącików ust spotykane jest u pacjentów w różnych grupach wiekowych. Jedną z grup szczególnie narażonych na powstawanie zajadów są niemowlęta i małe dzieci, które korzystają ze smoczków, a także mają tendencję do wkładania sobie do ust różnych przedmiotów będących miejscem bytowania mikroorganizmów.Dodatkowo, czynnikiem sprzyjającym pękaniom śluzówek warg i nadkażeniom jest gromadzenie się śliny w kącikach ust.

Często dochodzi do tego między innymi u dzieci mających tendencje do ssania palców. Zajady często powstają także w przebiegu chorób zakaźnych, takich jak np. świnka. Kolejną grupą małych pacjentów szczególnie narażonych na rozwój zapalenia kącików ust są dzieci noszące aparaty ortodontyczne. W ich przypadku konieczne są systematyczne wizyty u ortodonty, który odpowiednio reguluje rozstaw aparatu tak, aby był idealnie dopasowany, a także szczególna dbałość o higienę jamy ustnej i aparatu tak, aby nie dopuszczać do odkładania się na nim drożdżaków i bakterii.

Czym zajady różnią się od opryszczki?

Zapalenie kącików ust bywa mylone z opryszczką wargową, chorobą wywołaną przez wirusa opryszczki pospolitej HSV (herpes simplex virus). Opryszczka, w przeciwieństwie do zajadu, jest wykwitem pęcherzykowym.

Przed pojawieniem się pęcherzyków chory odczuwa dyskomfort w obrębie warg, pieczenie, swędzenie. Pojawienie się opryszczki, podobnie jak tworzenie się zajadów, często ma związek z osłabieniem odporności.

Jeżeli zmiana w kąciku ust trudno się goi, wskazana jest wizyta u lekarza i zróżnicowanie zapalenia kącików ust z procesem nowotworowym.

Jak leczyć zajady?

Zapalenie kącików ust zwykle ustępuje samoistnie. Aby wspomóc gojenie “zajadów”, można sięgnąć po:

• miejscowe preparaty przeciwzapalne,
• miejscowe preparaty przeciwgrzybicze,
• maści witaminowe zawierające witaminy A i E lub witaminęB₂,
• witaminę B₂ w tabletkach (rozkruszoną tabletkę warto połączyć z kremem i taką maścią posmarować kąciku ust),
• kremy steroidowe,
• maści cynkowe,
• maść tranową,
• balsamy do ust z kwasem mlekowym,
• kwas acetlosalicylowy (rozkruszoną tabletkę należy połączy z niewielką ilością wody i taką maścią natrzeć kąciki ust.

Pacjentom cierpiącym na zapalenie kącików ust zaleca się dietę bogatą w witaminy i minerały (np. żelazo), ewentualnie uzupełnianie niedoborów za pomocą suplementów diety.

Domowe sposoby na zajady

W celu złagodzenia dolegliwości związanych z zapaleniem kącików ust, można sięgnąć po domowe sposoby, takie jak:

• kompresy ze świeżego ogórka (substancje zawarte w ogórku działają łagodząco),
• kompresy z liści aloesu (działanie łagodzące i odkażające ma sok z aloesu, dlatego liść należy przełamać),
• smarowanie kącików ust oliwą z oliwek bogatą w witaminy A, D, E, K,
• smarowanie kącików ust miodem (przypuszcza się, że miód ma działanie przeciwzapalne),
• smarowanie kącików ust drożdżami,
• smarowanie kącików ust wyciągiem z żyworódki pierzastej, który wspiera regenerację naskórka,
• kompresy z wody i octu,
• picie drożdży rozpuszczalnych w mleku (drożdże są bogatym źródłem witamin z grupy B).

Jak zapobiegać powstawaniu zajadów?

Po wygojeniu zajadów, pacjenci zwykle szukają sposobów na zapobieganie nawrotom schorzenia.

• Zaleca się utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej, a także stosowanie diety bogatej w witaminy (zwłaszcza w witaminy z grup B zawarte np. w nabiale, wątróbce, roślinach strączkowych, drożdżach) i minerały, w tym w żelazo i cynk, ewentualnie korzystanie z suplementów diety.
• Zalecane jest unikanie picia napojów alkoholowych oraz kawy, która sprzyja wypłukiwaniu minerałów.
• Wskazana jest wymiana szczoteczki do zębów. Rodzice dziecka cierpiącego na zapalenie kącików ust powinni wyeliminować zakażone smoczki, gryzaki itp. i pilnować, aby dziecko nie wkładało do ust przedmiotów.
• W przypadku często nawracającego zapalenia kącików ust warto zgłosić problem lekarzowi, wykonać badania (np. morfologię krwi, stężenie żelaza we krwi, stężenie glukozy we krwi) i znaleźć przyczynę schorzenia.