Hepcydyna to białko syntetyzowane przede wszystkim przez w komórkach wątroby. Jej funkcją w organizmie jest normalizacja poziomu żelaza we krwi. Ponadto hepcydyna to białko ostrej fazy, którego stężenie wzrasta w przebiegu stanów zapalnych. Badanie poziomu hepcydyny we krwi służy głównie ocenie gospodarki żelazem oraz wstępnej diagnostyce niedokrwistości.
Hepcydyna to białko syntetyzowane przede wszystkim w hepatocytach, czyli komórkach wątroby, a w mniejszym stopniu w adipocytach, makrofagach, nerkach czy śledzionie. Białko to kodowane jest przez gen HAMP, którego ekspresja regulowana jest poziomem żelaza we krwi.
Hepcydyna – jako białko ostrej fazy – syntetyzowana jest w wątrobie w odpowiedzi na infekcje i stany zapalne. Najważniejszą rolą hepcydyny w organizmie jest jednak regulowanie poziomu żelaza we krwi. Żelazo to pierwiastek niezbędny do funkcjonowania organizmu. Jego ustrojowa pula szacowana jest na około 4–5 g. Większość żelaza zawarta jest w hemoglobinie, zaś około 30 proc. zmagazynowane jest w hepatocytach. W wątrobie żelazo związane jest z białkami – ferrytyną oraz hemosyderyną. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo to około 25–30 g, a dzienna utrata żelaza z organizmu to średnio 1–2 mg. Za właściwą gospodarkę żelazem, obejmującą procesy jego przyswajania w przewodzie pokarmowym, odzyskiwania z rozpadających się erytrocytów oraz wydalania żelaza z organizmu odpowiada szereg białek. Jednym z nich jest hepcydyna.
Hepcydyna to białko działające w obrębie tych komórek, które regulują poziom żelaza we krwi. Mowa o komórkach nabłonka jelit (enterocytach) oraz makrofagach. W nabłonku jelit wchłanianie żelaza determinowane jest przez ferroportynę, która kieruje żelazo z enterocytów do krążenia. Hepcydyna ma zdolność wiązania się z ferroportyną, co prowadzi do degradacji tego drugiego białka i prowadzi do zatrzymania żelaza w komórkach nabłonka jelit. Nabłonek jelit złuszcza się, a żelazo jest usuwane z organizmu. Hepcydyna działa także na poziomie makrofagów, czyli komórek żernych, w których dochodzi do degradacji starych erytrocytów i odzyskiwania żelaza uwalnianego z hemoglobiny. Hepcydyna hamuje uwalnianie z makrofagów żelaza. Ostatecznie hepcydyna prowadzi do obniżenia poziomu żelaza we krwi.
Badanie poziomu hepcydyny wykonywane jest w celu oszacowania gospodarki żelazem. Hepcydyna jest białkiem warunkującym dostępność żelaza komórkom organizmu, zatem jej stężenie koreluje ze stężeniem żelaza biodostępnego, a nie tylko żelaza zmagazynowanego w tkankach. Oznaczanie hepcydyny może być wykonywane we krwi lub w moczu.
Wskazania do badania poziomu hepcydyny to przede wszystkim:
Konieczne jest pobrane próbki krwi żylnej lub próbki moczu. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania. Najdokładniejszą metoda badania poziomu hepcydyny we krwi jest spektrometria masowa, jednak metoda ta nie jest powszechnie dostępna w laboratoriach. Ponadto poziom hepcydyny może być oznaczany przy pomocy metod immunochemicznych, w tym metodą ELISA.
W celu prawidłowej interpretacji wyniku badania hepcydyny warto jest oznaczyć także inne parametry, pomocne w ocenie gospodarki żelazowej. Mowa zwłaszcza o następujących parametrach:
Ponadto wskazane jest oznaczenie poziomu kreatyniny oraz prób wątrobowych, gdyż zaburzenia funkcjonowania nerek i wątroby mogą wpływać na stężenie hepcydyny we krwi.
Norma hepcydyny w surowicy to 2,9–21,9 mg/ml. Zwiększone stężenie hepcydyny (powyżej normy) może towarzyszyć następującym stanom klinicznym:
Z kolei obniżone stężenie hepcydyny wynika najczęściej z występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza, niedokrwistości dyserytropoetycznych, a także hemolizy. Ponadto niskie stężenia hepcydyny towarzyszą hipoksji. Charakterystyczne jest ponadto obniżenie poziomu hepcydyny w przebiegu hemochromatozy wrodzonej. W przebiegu tej dziedzicznej choroby dochodzi do nadmiernego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Nagromadzone w ten sposób żelazo kumuluje się w rozmaitych narządach, zaburzając ich funkcjonowanie.
Bibliografia
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
545
Komentarze i opinie (0)