Erytropoetyna (EPO) – co to jest, niski poziom, niedobór – jakie są przyczyny?

Co to jest erytropoetyna?

Erytropoetyna zaliczana jest do hormonów peptydowych. Pełni bardzo ważną funkcję w organizmie człowieka – wpływa na regulację procesu erytropoezy – powstawania czerwonych krwinek krwi. Produkcją erytropoetyny głównie zajmują się nerki, w znacznie mniejszej ilości jest produkowana przez wątrobę.

W wyniku niedotlenienia komórek i tkanek (spadku ciśnienia parcjalnego tlenu tzw. hipoksji), dochodzi do zwiększonej produkcji erytropoetyny. Nerki odbierają sygnał o zmniejszonej ilości tlenu we krwi poprzez tętniczki nerkowe przez które przepływa krew. Erytropoetyna wydzielona do krwi dociera do szpiku kostnego, gdzie bezpośrednio wpływa na niego powodując zwiększone powstawania czerwonych krwinek. Te z kolei zawierają hemoglobinę, która jest niezbędna do transportu tlenu. Jeżeli zwiększa się ilość nośnika dla tlenu dochodzi do lepszego utlenowania komórek i tkanek.

Na produkcję erytropoetyny głównie ma wpływ niedotlenienie, ale również zwiększona jej produkcja występuje w trakcie utraty krwi przez pacjenta. Organizm kompensując utratę krwi wraz m. in. z erytrocytami pobudza szpik kostny do produkcji nowych form za pośrednictwem erytropoetyny.

Z racji, że erytropoetyna doskonale odpowiada na zapotrzebowanie tkanek na tlen, jest używana przez sportowców do zwiększenia wydolności organizmu. Naturalnym sposobem zwiększenia możliwość tlenowych organizmu jest wysiłek w górach. Na dużych wysokościach panuje obniżone ciśnienie parcjalne tlenu w powietrzu. Na tej drodze organizm chroniąc się przed niedotlenieniem pobudza szpik kostny do produkcji erytrocytów za pośrednictwem erytropoetyny. Dzięki temu zawodnicy biorący udział w zawodach, mogą znieść większy wysiłek fizyczny – ich komórki i tkanki będą lepiej utlenowane, a przez to wydajniejsze. Drugą formą jest przyjmowanie preparatów erytropoetyny przez sportowców. Jest to jednak zabroniona forma dopingu.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Kiedy bada się stężenie erytropoetyny we krwi?

Jakie są wskazania do badania erytropoetyny?

• Oznaczenie erytropoetyny w surowicy krwi najczęściej stosuje się w celu różnicowania występującej u pacjenta niedokrwistości. Również oznaczenie ile jest erytropoetyny zalecane jest u pacjentów leczonych z powodu niedokrwistości celem monitorowania przebiegu terapii.
• Z racji, iż erytropoetyna wytwarzana jest przez nerki, oznaczenie jej stosuje się u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Pozwala to w pewien sposób ocenić funkcjonowanie nerki kontrolując wydzielanie erytropoetyny.
• Oznaczenie erytropoetyny zleca się w celu różnicowania czerwienicy (policytemię). Czerwienica jest stanem, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji krwinek czerwonych.
• Erytropoetyna jest znanym środkiem dopingowym, zakazanym do stosowania przez sportowców. Dlatego, też zawodnicy mogą być skierowani na oznaczenie poziomu erytropoetyny w organizmie.

Jak bada się stężenie erytropoetyny we krwi?

Pacjent do badania mającego na celu badanie poziomu erytropoetyny nie musi się przygotowywać.

Ocena poziomu erytropoetyny polega na laboratoryjnej analizie krwi pobranej od danego pacjenta. Pobranie materiału do badania odbywa się w specjalnie przygotowanym do tego celu gabinecie przez odpowiednio przeszkoloną osobę. Wykonuje się niewielkie wkłucie w żyłę łokciową znajdującą się w dole łokciowym kończyny górnej. Następnie aspiruje się odpowiednią ilość krwi do jednorazowej probówki. Uzyskany materiał biologiczny przekazuje się do laboratorium w celu wykonania oznaczenia erytropoetyny w surowicy.

Wynik badania – podwyższona i obniżona erytropoetyna

Norma dla erytropoetyny ustalona jest w zakresie 6–25j. / l. Laboratorium wykonujące oznaczenie powinno umieścić opis wyniku wraz z uzyskanym trakcie oznaczenia poziomem erytropoetyny. Wynik badania należy skonsultować z lekarzem.

Podwyższona erytropoetyna w surowicy może oznaczać:

• niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• niedokrwistość hemolityczną – spowodowana szybszym rozpadem krwinek czerwonych w porównaniu ze zdrowym człowiekiem,
• niedokrwistość aplastyczna – związana z zanikiem funkcji szpiku kostnego,
• duże niedotlenienie tkanek wywołane chorobami serca,
• występuje u pacjentów palących tytoń,
• trening wysokogórski,
• czerwienicę.

Obniżona erytropoetyna występują w przebiegu:

• niedokrwistości powstałej na skutek niewydolności nerek,
• przewlekłej mocznicy.