Dehydrogenaza alkoholowa to enzym odpowiedzialny za metabolizm alkoholu. Jego aktywność zależy od genów i od rasy (Azjaci gorzej metabolizują etanol). Metabolizm alkoholu sprawniej przebiega u mężczyzn. Enzym ADH pełni także funkcję diagnostyczną. Badanie poziomu dehydrogenazy może być przydatne w wykrywaniu raka żołądka, trzustki i nowotworów wątroby.
Dehydrogenaza alkoholowa (ADH) – co to jest, kiedy się bada i jak interpretować wyniki?
Spis treści
Dehydrogenaza alkoholowa – co to jest i jakie funkcje pełni?
Dehydrogenaza alkoholowa (alcohol dehydrogenases, ADH) to fizjologicznie występujący w organizmie enzym, który odpowiada za metabolizm alkoholu. Enzym ten występuje w organizmie człowieka w kilkunastu izoformach, różniących się lokalizacją narządową. Znaczenie diagnostyczne dehydrogenazy alkoholowej sprowadza się do zależności między poziomem dehydrogenazy alkoholowej we krwi a obecnością nowotworów lub rozległych stanów zapalnych.
Dehydrogenaza alkoholowa to enzym z rodziny oksydoreduktaz, który zbudowany jest z 373 reszt aminokwasowych. W organizmie człowieka występuje kilkanaście izoenzymów ADH, które – uwzględniając ich lokalizację tkankową oraz właściwości katalityczne – podzielone zostały na pięć klas:
- klasa I ADH – występuje przede wszystkim w hepatocytach, a w mniejszych ilościach – w płucach, nerkach, przewodzie pokarmowym;
- klasa II ADH – występuje w wątrobie;
- klasa III ADH – jest powszechna we wszystkich komórkach;
- klasa IV ADH – zlokalizowana jest w żołądku;
- klasa V ADH – to enzymy występujące w wątrobie i żołądku.
Dehydrogenaza alkoholowa i metabolizm alkoholu
Fizjologiczną rolą dehydrogenazy alkoholowej jest metabolizowanie alkoholu, a narządem uczestniczącym w tym procesie jest wątroba. To tu dochodzi do metabolizmu etanolu. Alkohol ma charakter lipofilowy, zatem doskonale wchłania się z przewodu pokarmowego. Niewielka część alkoholu wchłania się w jamie ustnej, nieco więcej – w żołądku, zaś głównym miejscem wchłaniania jest jelito cienkie. Stąd alkohol trafia żyłą wrotną do wątroby.
Z udziałem dehydrogenazy alkoholowej dochodzi do powstania aldehydu octowego, który następnie ulega przemianie do kwasu octowego przy udziale dehydrogenazy aldehydowej. Ponadto w metabolizmie alkoholu w wątrobie uczestniczą inne enzymy – katalaza oraz mikrosomalny system utleniania alkoholu MEOS. Poza tą efektywną drogą metabolizmu alkoholu, przemiany niewielkiego stopnia zachodzą także z udziałem dehydrogenazy alkoholowej w żołądku oraz mózgu.
Od czego zależy metabolizm alkoholu?
To, w jakim stopniu jesteśmy podatni na działanie alkoholu zależy od wielu czynników – predyspozycji osobniczych, tempa metabolizmu alkoholu, a także spożywanych jego ilości. Aktywność metaboliczna dehydrogenazy alkoholowej podlega regulacji genetycznej oraz hormonalnej. Kobiety są bardziej niż mężczyźni podatne na działanie alkoholu, co wynika z wpływu żeńskich hormonów płciowych (estrogenów) na obniżenie aktywności enzymu ADH, a także większy stopień wchłaniania alkoholu z przewodu pokarmowego.
W żołądku kobiet dehydrogenaza żołądkowa występuje w mniejszych ilościach, co znacząco ogranicza żołądkowy metabolizm alkoholu. Mniejszy efekt tzw. „pierwszego przejścia” powoduje, że znacznie więcej alkoholu trafia do wątroby, a z niego powstaje więcej aldehydu octowego, odpowiedzialnego za pojawienie się kaca. Faktem jest zatem, że mężczyźni mają mocniejszą głowę do alkoholu w porównaniu z kobietami.
czy wiesz, że...
Jednym ze sposobów na to, aby uniknąć kaca jest przyjmowanie pokarmów bogatych w witaminę C, co poprawia metabolizm alkoholu w organizmie.
Czytaj więcej
Czynniki genetyczne decydujące o tolerancji alkoholu związane są z występowaniem polimorfizmu genów ADH2 i ADH3. Mniejsza aktywność tych genów przekłada się na mniejszą aktywność dehydrogenazy alkoholowej, przez co osoby dotknięte mutacją genów ADH są bardziej podatne na działanie alkoholu – mogą wypić znacznie mniejszą ilość alkoholu.
Taką zmienną tolerancję na alkohol zauważyć można u osób rasy białej. Natomiast w przypadku osób pochodzenia azjatyckiego i afrykańskiego nawet połowa populacji wykazuje znacznie zmniejszoną tolerancję na alkohol. To dlatego w tych populacjach znacznie rzadziej zdarza się uzależnienie od alkoholu.
Badanie dehydrogenazy alkoholowej – jak interpretować wyniki?
Dehydrogenaza alkoholowa może być uwalniana do krwi z komórek zmienionych chorobowo. Dotyczy to zwłaszcza komórek nowotworowych. W zależności od lokalizacji nowotworu, we krwi wykazać można podwyższone stężenia poszczególnych klas dehydrogenazy alkoholowej.
Korelacja między nowotworami poszczególnych narządów układu pokarmowego a wzrostem stężenia dehydrogenazy alkoholowej we krwi jest następująca:
- nowotwory wątroby: ADH I,
- rak jelita grubego: ADH I,
- nowotwór przełyku i żołądka: ADH IV,
- nowotwór trzustki: ADH III.
Wzrost poziomu dehydrogenazy alkoholowej zauważalny jest także w przebiegu raka sutka – wówczas wzrasta poziom izoenzymu ADH I. Ponadto dehydrogenaza alkoholowa może być uwalniana z komórek dotkniętych schorzeniami nienowotworowymi: infekcji Helicobacter pylori towarzyszy wzrost ADH IV, zaś ostremu i przewlekłemu zapaleniu trzustki – ADH III.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Seńczuk W., Toksykologia współczesna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- Łaniewska-Dunaj M., Jelski W., Szmitkowski M., Dehydrogenaza alkoholowa – znaczenie fizjologiczne i diagnostyczne. Postępy Hig. Med. Dośw. (online), 2013, 67.
- Czech E., Hartleb M., Polimorfizm genetyczny dehydrogenazy alkoholowej – znaczenie patofizjologiczne. Adv. Clin. Exp. Med., 2003, 12, 6: 801–809.
- Jelski W., Grochowska-Skiba B., Szmitkowski M., Dehydrogenaza alkoholowa i metabolizm alkoholu etylowego w mózgu. Postępy Hig. Med. Dośw. (online), 2007, 61: 226–230.
Opublikowano: 14.01.2019;
Oceń:
4.8
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
209
Komentarze i opinie (0)