Czas protrombinowy PT – norma, podwyższony, obniżony wynik w badaniu

Czas protrombinowy – co to jest?

Czas protrombinowy (ang. prothrombin time, PT) to obok czasu trombinowego i APTT jedno z najważniejszych badań wchodzących w skład koagulogramu.

PT to czas potrzebny do rozpoczęcia procesu krzepnięcia osocza, który zależny jest od obecności związków biorących udział w zewnątrzpochodnej kaskadzie krzepnięcia:

• czynników krzepnięcia V, VII i X,
• protrombiny,
• fibrynogenu.

Wartość czasu protrombinowego nie zależy natomiast od stężenia pozostałych czynników krzepnięcia (są to białka, które odpowiadają za prawidłowy przebieg procesu powstawania skrzepu, co umożliwia zatrzymanie krwawienia) oraz liczby płytek krwi.

Czas protrombinowy może być wyrażony także jako wskaźnik INR (ang. International Normalized Ratio – międzynarodowy współczynnik znormalizowany) lub wskaźnik protrombinowy, jeśli wyrażony jest w procentach. Jest to wskaźnik Quicka. Taki sposób podawania wyników służy ujednoliceniu oznaczeń wykonywanych w różnych laboratoriach i wykorzystywany jest w przypadku seryjnych oznaczeń czasu protrombinowego u pacjentów stosujących leki przeciwkrzepliwe.

Czas PT określa się także jako czas reakcji osocza, czas krzepnięcia osocza, czas rekalcynacji, czas krzepnięcia po uwapnieniu.

Przeczytaj: Wysokie TSH – co oznacza?

Badanie PT – wskazania – kiedy badać czas protrombinowy?

Badanie krwi PT wykonywane jest u pacjentów stosujących leki przeciwkrzepliwe z grupy antagonistów witaminy K. Mowa o warfarynie i acenokumarolu. Ponadto wskazaniem do oznaczania czasu PT jest podejrzenie niedoboru witaminy K, a także podejrzenie uszkodzenia wątroby (w przebiegu którego dochodzi do nieprawidłowego metabolizmu witaminy K).

Wskazania do badania krwi PT obejmują także:

• podejrzenie DIC, czyli zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (np. w przebiegu sepsy, porodu i powikłań położniczych, ostrego zapalenia trzustki czy nowotworów);
• przygotowanie do zabiegów operacyjnych;
• przebyte operacje kardiologiczne;
• występowanie masywnych żylaków kończyn dolnych lub podejrzenie zakrzepicy żył głębokich (ból i obrzęk kończyn dolnych, zwiększona ich ciepłota, zaczerwienienie skóry);
• migotanie przedsionków;
• podejrzenie zaburzeń krzepnięcia krwi (nasilone krwawienia miesięczne, krwotoki z nosa, łatwe powstawanie siniaków, krwawiące dziąsła).

Badanie PT – czy na czczo? Jak się przygotować?

W celu wykonania oznaczania czasu PT (INR, Quick) należy pobrać próbkę krwi żylnej. Nie jest konieczne przygotowanie do badania PT, pacjent nie musi być na czczo. Spożycie posiłku przed pobraniem krwi nie wpływa na wynik.

Pacjenci przyjmujący leki przeciwkrzepliwe powinni jedynie pamiętać, aby do badania INR udać się przed przyjęciem dawki leku.

Czas oczekiwania na wynik PT to jeden dzień, a cena badania PT to około 8 zł.

Czas protrombinowy – norma

Norma czasu protrombinowego wyrażana jest w sekundach. Prawidłowa wartość czasu PT to 12–18 sekund. Jeśli natomiast wynik wyrażany jest jako wskaźnik INR, norma to 0,8–1,2. Odmienne normy INR dotyczą pacjentów stosujących leki przeciwkrzepliwe, po przebytym zawale, chorujących na zakrzepicę żył głębokich.

Prawidłowy wynik PT nie wyklucza zaburzeń krzepnięcia – czas protrombinowy w normie towarzyszy chorobie von Willebranda, obecności antykoagulantu toczniowego bądź niedoborom czynników krzepnięcia VIII, IX lub XI.

Czas protrombinowy powyżej normy – przyczyny

Podwyższony czas protrombinowy występuje u pacjentów leczonych lekami przeciwzakrzepowymi. Inne przyczyny za wysokiego czasu PT to:

• niedobór witaminy K,
• przewlekłe choroby wątroby,
• rozsiane wykrzepianie śródnaczyniowe,
• niedobór czynników krzepnięcia: protrombiny, czynnika V, VII czy X.

Wydłużony czas protrombinowy u dzieci występuje w chorobie krwotocznej noworodków.

Kiedy czas protrombinowy jest za wysoki, winne może być także stosowanie niektórych leków: aspiryny, antybiotyków, cimetydyny.

Niski PT – co oznacza czas protrombinowy poniżej normy?

Za niski czas protrombinowy PT wskazuje na nasilenie procesów krzepnięcia krwi. Takie zmiany hemostazy towarzyszyć mogą ciąży, zwłaszcza w okresie okołoporodowym, typowy jest także obniżony PT przy zakrzepicy.

Nie bez znaczenia są także przyjmowane leki – skrócenie czasu PT towarzyszy stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej, hormonalnej terapii zastępczej oraz suplementów z witaminą K.

Także dieta dostarczająca wysokich dawek witaminy K (wątroba wieprzowa, brokuły, kapusta, soja, jarmuż) wpływać może na wynik badania PT.