Proso zwyczajne (Panicum miliaceum L.) jest to roślina jednoroczna należąca do rodziny wiechlinowatych. Uważa się ją za jedną z najstarszych odmian zbóż uprawnych. Pierwsze wzmianki na jej temat pochodzą z krajów azjatyckich. Po dotarciu do Europy była powszechnie hodowana na całym jej obszarze, jednakże wraz z pojawieniem się innych zbóż, głównie pszenicy, sukcesywnie zmniejszało się jego znaczenie. Obecnie zauważa się wzrost zainteresowania prosem i jego przetwórstwem. Z rośliny tej wytwarza się m.in. kaszę jaglaną, która jest dobrym źródłem witamin z grupy B, białka i żelaza. Jakie składniki odżywcze występują w prosie? Jak można wykorzystać ziarna prosa i jakie mają one właściwości prozdrowotne? Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania prosa?
Proso – właściwości odżywcze i zdrowotne, zastosowanie, przeciwwskazania
Czy proso to rodzaj pszenicy?
Pszenica i proso należą do tej samej rodziny – wiechlinowatych, jednakże są to dwa odrębne rodzaje zbóż. Różnią się one właściwościami oraz ilością poszczególnych składników odżywczych. Istotne jest również to, iż pszenica w odróżnieniu od prosa zawiera gluten. Z tego względu nie mogą jej spożywać osoby z celiakią lub nadwrażliwością na gluten. Proso natomiast jest zalecane w diecie bezglutenowej.
Czy proso i kasza jaglana to jest to samo?
Kasza jaglana jest produktem wytwarzanym z ziaren prosa. Otrzymuje się ją poprzez usunięcie twardej łuski otaczającej ziarno. Tak powstała kasza może być spożyta zarówno jako element dań wytrawnych, jak i na słodko. Jest to produkt bogaty wiele prozdrowotnych składników odżywczych, a co ważne jest łatwostrawny i nie zawiera glutenu.
Ziarna prosa – właściwości odżywcze
Proso zwyczajne w 100 g zawiera 378 kcal. W tej ilości obecne są takie składniki odżywcze jak:
- 11 g białka;
- 4,2 g tłuszczu;
- 8,5 g błonnika;
- 73 g węglowodanów.
Dodatkowo ziarno prosa zawiera wiele cennych witamin i składników mineralnych. Są to:
- cynk;
- potas;
- fosfor;
- miedź;
- siarka;
- żelazo;
- krzem;
- magnez;
- mangan;
- witamina E;
- witaminy z grupy B.
Proso – właściwości prozdrowotne
Ziarna prosa to bogactwo składników odżywczych. W związku z tym regularne spożywanie produktów z tego rodzaju zboża, takich jak kasza jaglana, mąka czy płatki jaglane korzystnie wpływa na stan naszego zdrowia i samopoczucia.
Właściwości prosa:
- wykazuje działanie probiotyczne;
- ma właściwości antyoksydacyjne;
- zwiększa uczucie sytości po posiłku;
- zmniejsza ryzyko wystąpienia anemii;
- reguluje poziom cholesterolu we krwi;
- wzmacnia ściany naczyń krwionośnych;
- reguluje ciśnienie krwi, zmniejszając tym ryzyko wystąpienia zawału serca;
- ze względu na obecność błonnika chroni przed chorobami przewodu pokarmowego w tym raka jelita grubego.
Czy proso jest zdrowe?
Biorąc pod uwagę powyżej omówione właściwości oraz wysoką zawartość składników odżywczych, uważa się, iż proso i jego produkty są dobre dla naszego zdrowia. Ich obecność w diecie może zapobiec niedoborom niektórych składników mineralnych, m.in. żelaza czy cynku, a także zmniejszyć ryzyko wielu chorób, w tym nowotworowych. Z dietetycznego punkty widzenia wszystkie kasze, w tym kaszę jaglaną, należy traktować jako jedno z ważniejszych źródeł węglowodanów w diecie. Wg zaleceń warto je spożywać nawet kilka razy w tygodniu.
Do czego służy proso?
Zboże, jakim jest proso, ma szerokie zastosowanie głównie w przemyśle spożywczym. Przede wszystkim jest wykorzystywane do produkcji kaszy jaglanej, mąk bezglutenowych, a także alkoholu. Co więcej, proso służy do wytwarzania pasz dla zwierząt m.in. małych ptaków bądź drobiu, a także hoduje się go jako roślinę pastewną dla bydła.
W kulinariach przetwory z prosa można zastosować na kilka sposobów. Przykładowo kasza jaglana sprawdzi się jako dodatek do dań mięsnych czy gulaszów. Ponadto może ona stanowić składnik domowych deserów np. budyniu. Mąkę jaglaną można używać jako zamiennik zwykłej mąki pszennej, natomiast płatki jaglane wykorzystuje się do przygotowania jaglanki.
Kto nie powinien spożywać produktów z prosa?
Produkty pozyskiwane z prosa są uznawane za bezpieczne dla zdrowia, a ich spożycie nie wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych. Ponadto objawy alergiczne po spożyciu kaszy jaglanej zdarzają się dość rzadko, w związku z tym jest ona zalecana osobom, u których zdiagnozowano alergię na inne zboża.
Warto jednak pamiętać, iż żywność na bazie prosa ma wysoki indeks glikemiczny. Dlatego też osoby, które mają cukrzycę, insulinooporność lub inne zaburzenia glikemii powinny ograniczyć jej spożycie.
Przepisy
Proso w postaci kaszy jaglanej można wykorzystać w kuchni na wiele różnych sposobów. Zapoznaj się z naszymi przepisami na pyszne dania z kaszą jaglaną.
Ostra sałatka z kaszy jaglanej
Składniki:
- 1/2 szklanki suchej kaszy jaglanej;
- 1 szklanka wody;
- 1/3 szklanki ciecierzycy z zalewy;
- 1/2 czerwonej papryki;
- 1/2 bakłażana;
- garść rukoli;
- 1 łyżka oliwy z oliwek;
- 1/4 czerwonej cebuli;
- 1/2 papryczki chilli;
- łyżka posiekanych orzechów nerkowca;
- 1/4 łyżeczki kurkumy;
- 1/2 łyżeczki przyprawy garam masala;
- sól;
- pieprz.
Przygotowanie:
- Kaszę jaglaną należy wsypać na sitko i przelać zimną wodą, a następnie zagotować w 1 szklance wody. Gotową kaszę umieścić w misce.
- Wszystkie warzywa dokładnie umyć i pokroić w kostkę.
- Bakłażana, paprykę czerwoną i cebulę podsmażyć na patelni na oliwie z oliwek.
- Podsmażone warzywa wraz z ciecierzycą, papryczką chilli, rukolą, orzechami i przyprawami dodać do kaszy i dokładnie wymieszać.
- Sałatka jest gotowa do podania.
Deser jaglany z owocami
Składniki:
- 1/2 szklanki suchej kaszy jaglanej;
- 1 szklanka mleka (roślinnego lub krowiego);
- 1 jabłko;
- 1 gruszka;
- garść malin;
- 1/2 szklanki wody;
- 1/3 łyżeczki cynamonu;
- 1 łyżeczka ksylitolu;
- 1 łyżeczka wiórków kokosowych.
Przygotowanie:
- Kaszę jaglaną należy wsypać na sitko i przelać zimną wodą, a następnie zagotować w 1 szklance dowolnego mleka. Odstawić do wystygnięcia.
- Owoce należy dokładnie umyć. Jabłko i gruszkę obrać i pokroić na kawałki. Całość umieścić w rondelku.
- Owoce zalać wodą, dodać cynamon i ksylitol, a następnie gotować przez ok. 10-15 minut. Mieszać od czasu do czasu.
- 1/2 kaszy wyłożyć na spód wysokich szklanek, a następnie wlać 1/2 gotowego sosu owocowego. Na owoce wyłożyć drugą część kaszy i dodać pozostały sos owocowy. Udekorować wiórkami kokosowymi. Deser jest gotowy do spożycia.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jarosz M. i wsp.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020;
- Sazońska B.: Uprawa wybranych starych gatunków roślin uprawnych, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu 2010;
- Wang X. H. i wsp.: Phylogeography and Antioxidant Activity of Proso Millet (Panicum miliaceum L.), Plants 2021, 10, 2112.
Agata Soroczyńska
dietetyk kliniczny i sportowy
Dietetyk kliniczny i sportowy, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Główne tematy jej zainteresowań to dieta roślinna, dieta w sporcie, suplementacja oraz psychodietetyka. W kontekście współpracy z podopiecznymi istotne jest dla niej całościowe podejście do pacjenta. Wierzy, że do osiągnięcia celów nie zawsze wymagany jest jadłospis. Od kilku lat zajmuje się edukacją żywieniową. Jest autorką wielu artykułów, wykładów oraz webinarów, podczas których poruszała tematy związane z profilaktyką zdrowotną, dietoterapią, zdrowym odżywianiem oraz dietetyką sportową. Prywatnie pasjonatka fitnessu, książek historycznych i fantasy oraz górskich wędrówek.
78
Komentarze i opinie (0)