Operacja bariatryczna – wskazania, rodzaje, przebieg, badania, zalecenia, przeciwwskazania, powikłania

Marcin Setlak lekarz 24 lipca 2018

Otyłość to coraz poważniejszy problem. Wskaźnik BMI powyżej normy świadczący o za dużej wadze ciała stwierdza się już nawet u dzieci. Otyłość można podzielić na kilka rodzajów. Wyróżnia się m.in. otyłość III stopnia (olbrzymią). Metodą leczenia jest w tym przypadku operacja bariatryczna. Istnieje kilka metod takiego zabiegu. Przed wykonaniem operacji bariatrycznej konieczne jest przeprowadzenie serii badań. Jakie są przeciwwskazania i jakie powikłania mogą wystąpić?

Spis treści

Operacja bariatryczna – co to jest, jakie są wskazania?
Operacja bariatryczna – jakie są rodzaje, ile kosztuje?
Operacją bariatryczna – wizyta przed zabiegiem – przebieg
Jakie badania przed operacją bariatryczną wykonać?
Operacja bariatryczna – zalecenia po zabiegu
Operacja bariatryczna – przeciwwskazania
Powikłania po operacji bariatrycznej

Operacja bariatryczna – co to jest, jakie są wskazania?

Otyłość (E66.0 wg ICD 10) jest coraz większym problemem, który przyjął charakter globalnej epidemii. Szacuje się, że dotyczy on już 27% Polaków, z czego około 700 tysięcy cierpi z powodu otyłości olbrzymiej. Winę za taki stan rzeczy zrzuca się na geny, leki czy stres, choć czynniki za to odpowiedzialne to najczęściej siedzący tryb życia i nadmierna podaż kalorii w diecie. Należy pamiętać, że otyłość to poważny problem społeczny, wiążący się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań zdrowotnych takich jak: nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca typu 2, zawały serca i udary mózgu. Istnieje wiele metod walki z nadmiarem tkanki tłuszczowej (w tym zmiana stylu żywienia i ćwiczenia fizyczne), czasami jednak wskazana jest interwencja chirurgiczna. Operacja bariatryczna jest chirurgiczną metodą leczenia otyłości olbrzymiej.

Uważa się, że operacyjne zmniejszenie żołądka jest najskuteczniejszą metodą redukcji nadmiernej tkanki tłuszczowej. Otyłość olbrzymią, inaczej otyłość III stopnia rozpoznaje się, kiedy wskaźnik BMI pacjenta wynosi ≥ 40. BMI oblicza się, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez kwadrat wzrostu (w metrach). Współczynnik ten służy do oceny ryzyka wystąpienia chorób powiązanych z nadwagą i otyłością.

W Polsce co roku przeprowadza się około 3000 operacji zmniejszenia żołądka. Osób, które potrzebują tego zabiegu jest jednak znacznie więcej. Operacje bariatryczne są refundowane przez NFZ. Warto zaznaczyć, że zapobieganie rozwinięciu powikłań związanych z otyłością jest znacznie tańsze, niż ich późniejsze leczenie.

Operacja bariatryczna – jakie są rodzaje, ile kosztuje?

Operacje bariatryczne zostały wynalezione na skutek zaobserwowania dużych spadków masy ciała u pacjentów poddanych resekcji fragmentów żołądka i/lub jelit z przyczyn innych niż otyłość. Techniki operacyjne ewoluowały w kierunku jak najmniejszej inwazyjności i ograniczenia prawdopodobieństwa wystąpienia skutków ubocznych.

Metody zmniejszenia żołądka opisano poniżej.

Rękawowa resekcja żołądkowa (sleeve) – jest to metoda laparoskopowa, obecnie najczęściej stosowana. Polega na wycięciu fragmentu żołądka, co zmniejsza nie tylko jego pojemność ale także powierzchnię wydzielania hormonu – greliny, której zadaniem jest pobudzanie łaknienia. Podwójne działanie tego zabiegu przekłada się na świetne rezultaty – spadek masy tkanki tłuszczowej o ponad 60% w ciągu pierwszego roku.
By-pass żołądkowy (gastric by-pass, wyłączenie żołądka) – także najczęściej wykonywany laparoskopowo. Metoda ta polega na połączeniu górnej części żołądka z dalszą częścią jelita cienkiego, omijając dwunastnicę i początek jelita cienkiego. Znaczne zmniejszenie objętości żołądka i ograniczenie powierzchni na której wchłaniane są w jelicie cienkim substancje pokarmowe przekłada się na bardzo wysoką redukcję tłuszczu po zabiegu – sięgającą nawet 70%. Jedną z modyfikacji tej metody jest mini by-pass żołądkowy, procedura ta prostsza technicznie do wykonania, co skraca czas trwania zabiegu. Jej skuteczność jest porównywalna do metody klasycznej.
Opaska żołądkowa – polega na umieszczeniu na żołądku silikonowej opaski, która przedziela go na dwie części, na skutek tego, wypełnienie jednej części skutkuje uczuciem sytości. Dużym plusem tego zabiegu jest jego całkowita odwracalność.
Balon żołądkowy – jest metodą z wyboru u pacjentów, u których ze względu na bardzo wysoki stopień otyłości nie jest możliwe wykonanie zabiegu operacyjnego. Balon umieszczany jest w żołądku, napełniany w celu rozciągnięcia ścian narządu i spowodowania uczucia sytości.

Stosowaną metodą leczenie otyłości III stopnia (olbrzymiej) jest również wyłączenie żółciowo-trzustkowe. Cena operacji bariatrycznej zależy od wybranej metody. Laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka kosztuje prywatnie około 15 tysięcy złotych, laparoskopowe wyłączenie żołądka – około 25 tysięcy złotych, balon żołądkowy – 8 tysięcy złotych, a opaska – około 20 tysięcy złotych. Operacje te są refundowane przez NFZ jednak należy się liczyć z czasem oczekiwania wynoszącym od kilku miesięcy do roku.

Operacją bariatryczna – wizyta przed zabiegiem – przebieg

Wizyta przedoperacyjna odbywa się u lekarza – chirurga, zajmującego się wykonywaniem operacji zmniejszenia żołądka. Trzeba pamiętać, że aby dostać się do osoby przeprowadzającej takie zabiegi konieczne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Podczas pierwszej wizyty przedoperacyjnej zostaje zebrany dokładny wywiad dotyczący wcześniejszych prób walki z otyłością, w tym stosowanych diet i planów treningowych.

Lekarz musi także dowiedzieć się jakie leki przyjmuje pacjent, na co choruje i jak długo trwa jego problem z otyłością. Wszystkie te informacje mają istotny wpływ na rodzaje leczenia, które można zastosować i powikłania, z których wystąpieniem zawsze należy się liczyć.

Jakie badania przed operacją bariatryczną wykonać?

Przed zakwalifikowaniem pacjenta do operacji bariatrycznej konieczne jest przeprowadzenie wielu badań. Ich celem jest odpowiedź na pytania czy są wskazania do przeprowadzenia zabiegu i czy nie ma żadnych przeciwwskazań.

Lekarz będzie musiał dowiedzieć się co doprowadziło pacjenta do otyłości, jak wyglądały jego próby walki z chorobą i czy jest odpowiednio zmotywowany, aby zmienić swoje nawyki po zabiegu. Ważne są również informacje odnośnie przebytych chorób, leków stosowanych na stałe, a także historii rodzinnej.

Przed każdym zabiegiem operacyjnym konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych i obrazowych. Otyłość wysokiego stopnia wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań śród- i pooperacyjnych, dlatego w przypadku operacji bariatrycznych są one szczególnie ważne.

Należą do nich:

badanie ogólne krwi,
czas częściowej tromboplastyny po aktywacji,
czas protrombinowy,
ocena obecności lub braku przeciwciał anty-HBs i anty-HCV,
poziom sodu i potasu oraz glukozy we krwi,
profil lipidowy,
EKG,
RTG klatki piersiowej.

Przed operacją zmniejszania żołądka wykonuje się również USG jamy brzusznej oraz USG Dopplera naczyń kończyn dolnych.

Operacja bariatryczna – zalecenia po zabiegu

Operacja bariatryczna zmniejsza żołądek pacjenta, nie zmienia ona jednak jego przyzwyczajeń. Po przeprowadzeniu zabiegu bardzo ważne jest stosowanie odpowiednio ułożonego przez dietetyka jadłospisu. Dieta musi być niskokaloryczna, składać się w dużej części z płynów i małych cząstek pokarmowych.

Nie może w niej jednak zabraknąć składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Optymalnie ułożone menu i wprowadzenie do życia aktywności fizycznej po operacji zmniejszenia żołądka, daje nieporównywalne z żadną inną formą walki z otyłością efekty.

Operacja bariatryczna – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do operacji bariatrycznej są m.in: ciężkie zaburzenia układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz nieprawidłowości w budowie anatomicznej przewodu pokarmowego.

Do innych zalicza się:

choroby zapalne przełyku i jelit, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
ciążę,
bardzo podeszły wiek,
choroby psychiczne i inne czynniki świadczące o braku możliwości prowadzenia współpracy z chorym po zabiegu.

Operacja bariatryczna a alkohol

Alkoholizm i uzależnienie od narkotyków jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do przeprowadzenia operacyjnego zmniejszenia żołądka. Pacjenci nadużywający alkoholu są bardziej niż inni narażeni na powikłania i nie ma pewności co do ich postępowania po zabiegu.

Operacje bariatryczne u dzieci

Młody wiek nie jest przeciwwskazaniem do przeprowadzenia tego typu zabiegów, co więcej może być ratunkiem dla młodzieży dotkniętych otyłością. W Polsce przeprowadza się zabiegi zmniejszenia żołądka u kilkunastoletnich dzieci.

Powikłania po operacji bariatrycznej

Powikłania po operacji bariatrycznej możemy podzielić na komplikacje związane z zastosowaniem wybranej metody operacyjnej, tj.:

krwawienia z naczyń żołądka lub śledziony,
uszkodzenie ściany przełyku lub żołądka,
zapalenie otrzewnej,
zakażenia,
powstanie perforacji w miejscu połączenia by-pass żołądkowego,
przesunięcie się opaski żołądkowej.

Wyróżnia się także powikłania związane z następstwami przeprowadzonej operacji, takie jak: zaburzenia wchłaniania, biegunki, wymioty czy trudności w przejściu na nowy tryb życia. Śmierć po operacji bariatrycznej zdarza się rzadko – mniej niż 1% przypadków. Najczęstszą przyczyną zgonu jest zator tętnicy płucnej.

Bibliografia

W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.

,,Interna Szczeklika 2017”, Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, MP, Kraków 2017, wyd. 8., ISBN: 978-83-7430-517-4.
„Chirurgia – repetytorium”, Wojciech Noszczyk, PZWL, Warszawa 2014, wyd. 1., ISBN: 978-83-200-4555-0.
„Atlas chirurgii przewodu pokarmowego tom 2.”, John L. Cameron, Corinne Sandone, Medipage, Warszawa 2008, wyd. 1., ISBN: 978-83-89769-75-6.
„Choroby chirurgiczne”, red. wyd. pol. Jacek Gawrychowski, PZWL, Warszawa 2014, wyd. 1., ISBN: 978-83-200-4484-3.
„Otyłość – zapobieganie i leczenie”, Mirosław Jarosz, Longina Kłosiewicz-Latoszek, PZWL, Warszawa 2006, wyd. 1., ISBN: 978-83-200-4022-7.

Opublikowano: 24.07.2018;

Oceń:

4.7

Marcin Setlak

lekarz

Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Aktywnie uczestniczył w działalności wielu studenckich kół naukowych. Szczególnie zainteresowany tematyką neurochirurgii, neurologii i psychiatrii. W wolnych chwilach zgłębia sekrety botaniki. Lubi podróżować i czytać książki.