Nowotwór wątroby – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie

Nowotwór wątroby – jakie objawy daje?

Trudno jednoznacznie określić jakie objawy daje zmiana nowotworowa wątroby. Narząd ten pełni wiele ważnych funkcji w organizmie i zaburzenia w jego pracy mogą powodować szereg różnorodnych dolegliwości. Wątroba bierze udział w regulacji hormonalnej, procesach krzepnięcia i trawienia. Zaburzenia jej pracy powodują poważne konsekwencje dla całego organizmu.

Diagnozowane są zarówno nowotwory łagodne, które nie dają przerzutów i rosną powoli oraz złośliwe, czyli powodujące przerzuty do innych narządów. Te ostatnie charakteryzują się szybkim wzrostem i naciekaniem okolicznych tkanek.

Część guzów na wątrobie daje charakterystyczne objawu chorej wątroby, a część nowotworów wykrywana jest całkowicie przypadkowo w czasie badań obrazowych.

Objawy nowotworu wątroby to najczęściej

• ból wątroby – to pewien skrót myślowy, bo ze względu na swoje unerwienie wątroba nie boli, a struktury, które ją otaczają, ból pojawia się najczęściej w wyniku powiększenia wątroby;
• dyskomfort odczuwany w prawym podżebrzu – uczucie gniecenia, pełności w jamie brzusznej;
• problemy z trawieniem – głownie dotyczą nietolerancji pokarmów tłustych, ciężkostrawnych i alkoholu;
• brak apetytu, a w przypadku nowotworów złośliwych – chudnięcie;
• żółtaczka;
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Czy każdy nowotwór wątroby to rak wątroby?

Terminem nowotwór wątroby określa się wiele jednostek chorobowych. Pacjent, który słyszy o nowotworze najczęściej kojarzy podobną zmianę z rakiem. Tymczasem guzy na wątrobie mogą być łagodne, nie zawsze prowadząc do wyniszczającej i kończącej się śmiercią choroby. Nie wszystkie są przyczyną objawów przypisywanych typowo chorobom wątroby. Bywa, że łagodna zmiana na wątrobie rozwija się latami i wykrywana jest przypadków, np. w czasie wykonywanie USG jamy brzusznej.

Rak wątrobowokomórkowy jest najczęstszym pierwotnym nowotworem złośliwym wątroby. Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane, ale jedną z nich jest marskość wątroby, rozwijająca się po jej zapaleniu. Do marskości pozapalnej najczęściej doprowadza infekcja wirusami zapalenia wątroby typu B i C – jest to najpoważniejszy czynnik ryzyka rozwoju raka wątroby.

Niestety ten złośliwy nowotwór wątroby rzadko kiedy daje wczesne objawy sugerujące raka, ponieważ osoba chora i lekarze mogą uznać je za dalsze symptomy rozwijającej się marskości wątroby. Do najczęstszych objawów należą: wyniszczenie organizmu, chudnięcie, wodobrzusze, powiększenie wątroby, żółtaczka.

Raka wątroby można zdiagnozować bez pobierania wycinka, jeżeli wyniki badań obrazowych (tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego) jednoznacznie wskazują na chorobę. Leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny oraz przeszczep wątroby. Gdy nie jest to możliwe, wykorzystuje się metody alternatywne (ablację guza, ostrzykiwanie alkoholem, chemoembolizację) oraz terapię sorafenibem. Pacjenci zazwyczaj zadają lekarzom trudne pytania – ile się żyje, jakie jest rokowanie, a to zazwyczaj jest złe.

Inne nowotwory złośliwe wątroby

Wątrobiak płodowy jest rzadkim nowotworem złośliwym, występującym u dzieci. Guz często można wyczuć przez powłoki brzuszne. Leczeniem z wyboru jest operacja. Rokowanie w tej chorobie jest zazwyczaj złe.

Do rzadkich nowotworów złośliwych o innym niż powyższe pochodzeniu zalicza się:

• mięsaki (naczyniakomięsak wątroby),
• torbielakogruczolakoraka,
• raki mieszane.

Rak wątroby – przerzuty

Przerzuty do wątroby są najpowszechniejszymi nowotworami złośliwymi wątroby (nie są jednak zmianami pierwotnymi). Ze względu na specjalne unaczynienie wątroby, przerzuty w tym narządzie są częste, co w szczególności dotyczy raków: okrężnicy i odbytnicy, piersi, trzustki, płuca, nerki, tarczycy.

Początkowo przerzuty do wątroby nie dają objawów klinicznych. Później pojawić się może żółtaczka, dyskomfort w jamie brzusznej, pobolewanie w podżebrzu, chudnięcie, wodobrzusze i obrzęki kończyn dolnych.

Przerzuty do wątroby najczęściej się usuwa operacyjnie (po kwalifikacji przez chirurga onkologicznego) lub za pomocą innych metod (ablacja prądem, ablacja zimnem, ostrzyknięcie alkoholem, radioterapia stereotaktyczna, fale dźwiękowe, itp.). Gdy ich wycięcie nie jest możliwe, stosuje się chemioterapię i leczenie objawowe.

Łagodny nowotwór wątroby

Naczyniak wątroby to najczęstszy łagodny nowotwór wątroby. Niektóre dane podają, że dotyczą 5 proc. ludzi (czyli co 20 osoby). Zwykle nie wywołują żadnych objawów oraz zagrożenia dla zdrowia i życia. Im większy naczyniak, tym większa szansa na pojawienie się związanych z nim symptomów. Naczyniaki wykrywa się zazwyczaj przypadkowo w trakcie badania ultrasonograficznego.

Czasami lekarz może zalecić dodatkowe badanie tomografii komputerowej, by upewnić się, że zmiana widoczna w USG jest na pewno naczyniakiem. Rzadko wykonuje się rezonans magnetyczny lub badanie izotopowe (scyntygrafię). Naczyniaki nie powodujące objawów nie wymagają leczenia – wystarczające są badania kontrolne zmiany co kilka-kilkanaście miesięcy. Zmiany objawowe lub bardzo duże (powyżej 10 cm) i szybko rosnące usuwa się w sposób operacyjny. Powikłania związane z naczyniakami są niezmiernie rzadkie i zaliczamy do nich. Guz wątroby niezłośliwy daje takie objawy jak: ból pod żebrami, zaburzenia krzepnięcia krwi. Możliwe jest też pęknięcie naczyniaka i intensywne krwawienie do jamy brzusznej (wymagające operacji w trybie nagłym).

Niezłośliwy guz wątroby

Gruczolak wątroby (wątrobowokomórkowy) jest to łagodny nowotwór, zbudowany z komórek wątroby. Najczęściej występuje u kobiet w wieku rozrodczym, a związane jest to ze stosowaniem żeńskich hormonów płciowych, estrogenów (w formie doustnych tabletek antykoncepcyjnych). Znacznie rzadszą przyczyną choroby jest gruczolakowatość u osób cierpiących na glikogenozy.

Najczęstszym objawem gruczolaka jest ból, spowodowany uciskiem guza oraz krwawienie do jamy brzusznej. Spora część przypadków choroby jest bezobjawowa i wykrywa się je przypadkowo. W diagnostyce wykorzystuje się USG z funkcją Doppler, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, scyntygrafię i angiografię.

Gdy guz na wątrobie jest duży (powyżej 3–4 cm), lekarz zwykle zaleca usunięcie zmiany w całości poprzez operację. Czasami usuwa się również mniejsze gruczolaki. Gdy stwierdzi się ten nowotwór wątroby, to przeciwwskazane jest dalsze stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych (nawet po usunięciu). Gruczolaki wątroby mogą przejść w formę złośliwą.

Niezłośliwy nowotwór wątroby

Ogniskowy rozrost guzkowy wątroby zalicza się do niezłośliwych nowotworów wątroby. Występuje głównie u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą, jednak bezpośrednia przyczyna choroby nie jest znana.

Choroba zazwyczaj nie daje żadnych objawów i wykrywa się ją przypadkowo w trakcie różnych badań obrazowych, obejmujących miąższ wątroby (np. USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej). Po jej wykryciu rekomenduje się obserwowanie zmiany. Rzadko kiedy lekarz decyduje o konieczności usunięcia rozrostu (głównie w przypadku dużych lub podejrzanych zmian, również w sytuacjach nagłych, takich jak krwotok do otrzewnej).

Nowotwory i rak dróg żółciowych

Gruczolaki i gruczolakotorbielaki dróg żółciowych są rzadkimi nowotworami łagodnymi wątroby, wywodzącymi się z nabłonka dróg żółciowych. Ze względu na zajmowane lokalizacje (drogi żółciowe), mogą doprowadzić do wystąpienia żółtaczki. Innymi objawami mogą być: bóle w jamie brzusznej, nudności, biegunki, uczucie rozpierania w brzuchu.

U niektórych pacjentów złośliwieją do agresywnych gruczolakoraków i gruczolakotorbielakoraków. Badaniem diagnostycznym z wyboru jest USG, często uzupełniane o tomografię komputerową. Zmiany leczy się zwykle operacyjnie.

Rak przewodów żółciowych (choleangiocarcinoma) jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów złośliwych. Zwykle wykrywa się go późnym stadium, co jeszcze bardziej pogarsza rokowanie. Do typowych objawów choroby należy: żółtaczka, utrata masy ciała, świąd skóry.

Do diagnostyki wykorzystuje się badania typowo stosowane w diagnostyce chorób wątroby oraz metody inwazyjne obrazujące stan dróg żółciowych. Chorobę można wyleczyć jedynie stosując doszczętny zabieg operacyjny. Po wykonaniu operacji onkolog może zadecydować o podaniu uzupełniającej radio(chemio)terapii. W leczeniu paliatywnym podaje się chemioterapię i stosuje leczenie objawowe.