Nerwoból to nagły i bardzo silny ból, spowodowany podrażnieniem lub uszkodzeniem nerwów obwodowych w konkretnej lokalizacji ciała. Za etiologią takich objawów może stać wiele chorób. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym jest neuralgia, przedstawiamy najczęstsze jej rodzaje i objawy oraz opisujemy typowe metody leczenia tej dolegliwości.
Nerwobóle – czym są, gdzie mogą wystąpić, jak się je leczy?
Spis treści
- Czym są nerwobóle?
- Nerwoból, neuropatia, ból neuropatyczny – różnice
- Jakie są przyczyny nerwobóli?
- Gdzie mogą wystąpić nerwobóle?
- Nerwobóle twarzy – nerwoból nerwu trójdzielnego
- Nerwoból międzyżebrowy
- Nerwobóle w klatce piersiowej
- Nerwobóle rąk i nerwobóle nóg
- Nerwoból półpaścowy
- Jak leczy się nerwobóle?
Czym są nerwobóle?
Nerwobóle, bardzo często określane także jako neuralgia lub ból neuropatyczny, to stany bólowe, które powstają w wyniku uszkodzenia lub dysfunkcji określonego nerwu obwodowego.
Nerwy obwodowe są odpowiedzialne za przekazywanie sygnałów między centralnym układem nerwowym (mózgiem i rdzeniem kręgowym), a resztą ciała. W momencie, gdy określony nerw obwodowy ulega uszkodzeniu, w miejscu ciała unerwianego przez ten nerw pojawia się ból.
Ból ten ma unikalny charakter i często różni się od innych rodzajów bólu, takich jak ból mięśniowy czy stawowy. Nerwoból może mieć charakter:
- ostry,
- kłujący,
- piekący,
- palący.
Często promieniuje w określonym obszarze ciała. Przykładem może być rwa kulszowa, gdzie ból promieniuje od dolnej części pleców, przez pośladek, aż do nogi, zgodnie z przebiegiem nerwu kulszowego.
Co więcej, nerwobóle często mają charakter napadowy. Oznacza to, że taki ból pojawia się nagle i gwałtownie, trwając od kilku sekund do kilku minut lub nawet godzin. Pomiędzy tymi napadami bólu mogą występować okresy zupełnie bezbólowe lub z dolegliwościami znacznie lżejszymi.
Cechą charakterystyczną nerwobóli jest występowanie stref spustowych, czyli punktów których stymulacja (nawet delikatna) wywołuje napad bólu. Na przykład, w przypadku nerwobólu nerwu trójdzielnego takimi czynnikami mogą być: podmuch wiatru, mycie twarzy, golenie, mycie zębów, nakładanie makijażu, jedzenie lub żywa mimika.
Nerwobóle w większości przypadków występują i ustępują samoistnie, często zdarza się, że coś zaboli i minie za kilka sekund. Jednak jeśli objawy się powtarzają i występują w tym samym miejscu, nie należy zwlekać z udaniem się po poradę do specjalisty. Ból bowiem jest pierwotnym sygnałem, że w organizmie coś dzieje się nie tak i lepiej nie bagatelizować tego „wewnętrznego głosu”.
Nerwoból, neuropatia, ból neuropatyczny – różnice
Nerwobólem nazywamy specyficzne uczucie bólu, które pojawia się w wyniku uszkodzenia czy przez podrażnienie konkretnego nerwu obwodowego.
Neuropatia to nieco szerszy termin, ponieważ odnosi się do wszelkich chorób i dysfunkcji nerwów, które mogą prowadzić do różnych objawów neurologicznych, takich jak drętwienie, mrowienie i osłabienie mięśni.
Ból neuropatyczny natomiast to kategoria bólu wynikająca z uszkodzenia lub dysfunkcji układu nerwowego, obejmująca zarówno nerwobóle, jak i bóle związane z neuropatią. Ból neuropatyczny może mieć charakter przewlekły i złożony, często utrzymujący się przez długi czas.
Jakie są przyczyny nerwobóli?
Nerwobóle mogą być wywołane przez różne urazy lub choroby, które wpływają na centralny układ nerwowy lub nerwy obwodowe.
Do najczęstszych chorób wywołujących nerwobóle można zaliczyć:
- choroby zakaźne i zmiany zapalne – infekcje takie jak półpasiec (wywołany przez wirus Varicella-zoster) i HIV mogą prowadzić do uszkodzenia nerwów;
- stwardnienie rozsiane – choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do uszkodzenia osłonek mielinowych nerwów;
- cukrzyca – neuropatia cukrzycowa jest jedną z najczęstszych przyczyn nerwobóli, wynikającą z długotrwałej hiperglikemii uszkadzającej nerwy;
- udar – uszkodzenie mózgu spowodowane przerwaniem dopływu krwi;
- nowotwory – guzy mogą naciskać na nerwy lub je naciekać, powodując ból neuropatyczny;
- ucisk nerwu – np. zespół cieśni nadgarstka czy rwa kulszowa, która może wywoływać zaburzenia czucia;
- choroby układu krwionośnego – niedokrwienie nerwów spowodowane chorobami układu krążenia może prowadzić do ich uszkodzenia.
Co więcej, ten rodzaj bólu może być też spowodowany przez:
- urazy – uszkodzenia mózgu czy kręgosłupa powstałe podczas wypadków mogą prowadzić do bezpośredniego uszkodzenia nerwów;
- niedobory witamin – szczególnie niedobór witamin z grupy B, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania nerwów;
- ból fantomowy – ból odczuwany przez pacjentów po amputacji kończyny, w miejscu amputowanej części ciała;
- nadużywanie alkoholu;
- silny stres i przewlekłe zmęczenie.
Gdzie mogą wystąpić nerwobóle?
Nerwobóle mogą pojawiać się w różnych miejscach ciała, w zależności od tego, które nerwy zostały uszkodzone lub podrażnione. Istnieje wiele rodzajów nerwobólów. Poniżej przedstawiono najczęstsze lokalizacje nerwobóli wraz z przykładami schorzeń, które mogą je wywoływać.
Nerwobóle w obrębie głowy
- Neuralgia nerwu trójdzielnego: charakteryzuje się ostrym, przeszywającym bólem, który obejmuje jedną stronę twarzy, często wokół oczu, nosa i ust.
- Półpasiec twarzowy: wirus ospy wietrznej i półpaśca może atakować nerwy twarzy, wywołując ból i pojawienie się pęcherzy na skórze.
- Neuralgia nerwu językowo-gardłowego: ból gardła, migdałków, języka i ucha, wywołany przez mówienie, żucie lub przełykanie.
- Neuralgia potyliczna: ból z tyłu głowy, promieniujący w kierunku czoła, spowodowany podrażnieniem nerwów potylicznych.
- Neuralgia języka: ból języka, wynikający z podrażnienia nerwu językowego, często spowodowany urazem lub stanem zapalnym.
Nerwobóle pleców
- Rwa kulszowa: ból promieniujący od dolnej części pleców, przez pośladki, do nogi, spowodowany uciskiem na nerw kulszowy.
- Neuralgia międzyżebrowa : ból pojawiający się w okolicy żeber, często promieniujący na ścianę klatki piersiowej. Nerwoból międzyżebrowy często może wywoływać spory niepokój, ponieważ objawy mogą przypominać objawy zawału serca.
Nerwobóle kończyn
- Zespół cieśni nadgarstka: ból i mrowienie w dłoni i palcach, wynikające z ucisku nerwu pośrodkowego w nadgarstku.
- Neuropatia obwodowa : ból, mrowienie i drętwienie w stopach i dłoniach, często związane z cukrzycą, ale także z nadużywaniem alkoholu czy niedoborami witamin.
Nerwobóle twarzy – nerwoból nerwu trójdzielnego
Nerwami, które mogą dawać objawy bólowe w obrębie twarzy, najczęściej są: nerw trójdzielny i nerw językowo-gardłowy.
W objawowej neuralgii nerwu trójdzielnego bóle wywołane są:
- zmianami naczyniowymi wokół nerwu (poszerzenie pętli naczyniowych),
- chorobami zębów (charakterystyczne jest wystąpienie bólu po spożyciu zimnych, ciepłych lub słodkich pokarmów),
- zmianami demielinizacyjnymi u osób młodszych (proces ten polega na zaniku zewnętrznej osłonki nerwu).
W badaniu neurologicznym można stwierdzić nieprawidłowości (w przeciwieństwie do samoistnego nerwobólu, gdy w badaniu neurologicznym nie stwierdza się żadnych odchyleń). Często przyczynę można uchwycić wykonując rezonans magnetyczny głowy.
- Samoistny nerwoból nerwu trójdzielnego występuje wyłącznie u osób w wieku podeszłym (nie młodszych niż 50 lat).
- Nerwoból twarzy pojawia się nagle i trwa przeważnie kilka sekund, jego nasilenie jednak jest tak ogromne, że napad, chociaż krótki, staje się nie do wytrzymania.
- Napady mogą powtarzać się nawet do stu razy dziennie.
- Na początku bóle występują po jednej stronie, dotyczą głównie okolicy szczęki oraz żuchwy i nie występują pomiędzy napadami, jednak z upływem czasu ból może być stale obecny w postaci tępego bólu głowy.
- Napady może wywoływać żucie pokarmów, mówienie, dotykanie określonych punktów na twarzy, tzw. stref spustowych.
Leczeniem z wyboru postaci samoistnych jest leczenie farmakologiczne z użyciem leków przeciwpadaczkowych, takich jak karbamazepina. W razie braku skuteczności takiego postępowania rozważa się leczenie chirurgiczne. Zawsze jednak trzeba wykluczyć przyczynę organiczną dolegliwości, a jeśli zostanie potwierdzona, wdrożyć odpowiednie leczenie ją eliminujące.
Nerwoból międzyżebrowy
Nerwoból międzyżebrowy, określany częściej jako neuralgia międzyżebrowa, to dolegliwość związana z uszkodzeniem nerwów obwodowych. Jest przyczyną napadowego, ostrego, szarpiącego lub rwącego bólu, który występuje w obrębie obszaru unerwianego przez określony nerw (i/lub jego gałęzie).
Nerwy międzyżebrowe odpowiedzialne są m.in. za unerwienie skóry bocznej i przedniej powierzchni międzyżebrowych. Ból odczuwany jest więc w obrębie klatki piersiowej.
Najczęstszymi przyczynami nerwobólu międzyżebrowego jest ucisk nerwu międzyżebrowego (np. przez różne procesy rozrostowe) oraz uraz okolicy zaopatrywanej przez nerw, powodujący jego uszkodzenie. Objawem tego typu neuralgii jest rwący i opasujący ból. Pacjenci odczuwają ucisk w klatce piersiowej i nieprzyjemne pieczenie. Ból narasta w czasie wysiłku, a także w momencie pochylania się do przodu i w czasie nabierania powietrza. Neuralgia międzyżebrowa nasila się w czasie narażenia na działanie niskich temperatur.
Należy pamiętać, że objawy neuralgii międzyżebrowej najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku dni i same w sobie nie powodują najczęściej powikłań. Leczenie nerwobólu międzyżebrowego polega najczęściej na doraźnym stosowaniu leków przeciwbólowych. Zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Część specjalistów zaleca stosowanie maści lub plastrów rozgrzewających.
Nerwobóle w klatce piersiowej
W sytuacjach oddziaływania silnego stresu pacjenci narażeni są na cały szereg różnych objawów, które definiują najczęściej jako ból w klatce piersiowej, ból za mostkiem, ucisk za mostkiem. Bywa że swoje dolegliwości opisują właśnie jako nerwobóle w klatce piersiowej.
Z medycznego punktu widzenia, dolegliwość ta może pojawiać się w przebiegu: choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, urazów żeber, niedoboru witamin z grupy B, itd. W leczeniu tego typu neuralgii wykorzystuje się leki przeciwbólowe i biostymulację laserem oraz suplementację witamin z grupy B.
Nerwobóle rąk i nerwobóle nóg
Ból, który pojawia się nagle, przebiega wzdłuż kończyny, zazwyczaj ma swoją przyczynę w chorobach kręgosłupa. Ucisk na nerw poprzez przesunięty krążek międzykręgowy i przepuklina kręgosłupa (wynik dyskopatii) mogą powodować silne dolegliwości bólowe w obrębie kończyn górnych lub dolnych, w zależności od zajętego odcinka kręgosłupa.
Bóle o charakterze nerwobóli mogą występować, gdy na przebiegu nerwu dzieje się jakiś patologiczny proces zapalny. Konsekwencją mogą być nerwobóle w ręce lub w nodze, odczuwane jako ból barku, kończyny dolnej bądź tylko pleców. Zazwyczaj pojawia się po przebywaniu na zimnym powietrzu. Wystarczą wtedy m.in. maści rozgrzewające i krótko stosowane leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe.
Jednak nie we wszystkich przypadkach przyczyna jest tak błaha i łatwa do wyleczenia. Bóle kończyn górnych lub dolnych mogą występować w przypadku, gdy na przebiegu nerwu dochodzi do zwężenia kanałów, przez które nerw biegnie, np. w zespole cieśni nadgarstka czy zespole cieśni stępu.
Ważna jest wtedy konsultacja ortopedyczna. Bóle zazwyczaj wybudzają ze snu i towarzyszą im uczucie sztywności i zaburzenia ruchomości. Nagle występujący ból, bez uchwytnej przyczyny, może być także objawem toczącej się choroby nowotworowej. Ważne jest wtedy jak najszybsze zdiagnozowanie dolegliwości i wdrożenie leczenia.
Nerwoból półpaścowy
Zakażenie wirusem Varicella-zoster może wywołać dwie choroby: ospę wietrzną i półpaśca (ten drugi występujący tylko w wyniku aktywacji wirusa wcześniej przebywającego w organizmie w postaci uśpionej, czyli po przebytej ospie). Półpasiec charakteryzuje się wystąpieniem objawów skórnych w okolicy unerwianej przez zaatakowany wirusem nerw i objawami ogólnymi w postaci zmęczenia, gorączki czy bólami kończyn.
Po przebytej chorobie mogą jednak wystąpić trwałe następstwa w postaci nerwobólu popółpaścowego. Jest on zazwyczaj uporczywy i trudny do leczenia, ponieważ nie ustępuje po zwykłych lekach przeciwbólowych, stosuje się więc silniejsze leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina) lub trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (amitryptylina).
Jak leczy się nerwobóle?
Leczenie neuralgii to złożony proces, który wymaga indywidualnego podejścia, dostosowanego do jej dokładnej przyczyny i nasilenia bólu. W niektórych przypadkach ból neuropatyczny towarzyszy problemom emocjonalnym, co wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Aby terapia była skuteczna, należy nie tylko łagodzić ból, ale także kompleksowo leczyć chorobę podstawową i doprowadzić do zmiany codziennych nawyków.
W leczeniu choroby podstawowej, w przypadkach infekcji czy chorób przewlekłych, niezbędne jest zastosowanie odpowiedniej farmakoterapii przepisanej przez lekarza. W sytuacji ucisku na nerw przez guzy lub inne zmiany anatomiczne, stosuje się zabiegi chirurgiczne.
W leczeniu neuropatii ordynowane są określone środki przeciwbólowe. W przypadku łagodnych do umiarkowanych bólów często wystarczające są plastry rozgrzewające czy podstawowe leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jak ibuprofen.
Jednak w sytuacjach, gdy ból jest intensywny, trudny do opanowania i ma charakter nawracający, lekarze mogą przepisać silniejsze leki. Przykłady takich leków to leki przeciwdrgawkowe, jak gabapentyna czy pregabalina oraz niektóre antydepresanty, takie jak amitryptylina. Te leki modulują przekaźnictwo nerwowe, co czyni je skutecznymi w leczeniu bólu neuropatycznego.
Dalsze postępowanie często wymaga zastosowania rehabilitacji. Odpowiednio dobrane ćwiczenia fizjoterapeutyczne oraz zabiegi rehabilitacyjne, takie jak masaże, ultradźwięki czy terapia manualna, mogą nie tylko zmniejszyć ból, ale również poprawić ogólną sprawność i mobilność pacjenta, co przyczynia się do poprawy jego jakości życia.
współpraca: lek. Halszka Kołaczkowska, Marta Cygoń-Pawlicka
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
- Neurologia Podręcznik Dla Studentów Medycyny Tom 1-2 Wojciech Kozubski
- https://podyplomie.pl/wiedza/neurologia/151,bol-neurogenny
Opublikowano: 28.06.2024;
aktualizacja: 30.10.2024
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
186
Komentarze i opinie (0)