Co to jest zakrzepica tętnicza?
Zakrzepica tętnicza jest sytuacją, w której w świetle naczynia tętniczego zlokalizowana jest skrzeplina (zakrzep w tętnicy) blokująca dopływ krwi do miejsca docelowego (kończyny dolne, naczynia wieńcowe serca, ośrodkowy układ nerwowy).
Do czynników predysponujących powstawanie skrzeplin z włóknikiem (jako końcowego produktu kaskady krzepnięcia czynników osocza) zaliczamy zaburzenia rytmu serca – najczęściej migotanie przedsionków.
Ważnym czynnikiem, który sprzyja chorobie jest uszkodzenie śródbłonka naczyniowego następujące w różnorakich sytuacjach klinicznych – np. w czasie zabiegów rewaskularyzacji naczyń wieńcowych w ostrych zespołach wieńcowych (zawał mięśnia sercowego).
Jakie są przyczyny zakrzepicy tętniczej?
Do przyczyn pojawienia się skrzepów w tętnicach zaliczamy zatory – najczęściej zamykają miejsca podziałów dużych naczyń, rozwidlenie aorty brzusznej. W około 80 proc. przypadków są one pochodzenia sercowego i wiążą się z migotaniem przedsionków. Bywa, że do choroby prowadzi ostre odwodnienie.
Skrzepliny w tętnicach mogą powstawać na podłożu blaszki miażdżycowej aorty brzusznej i dużych tętnic – w okolicach poszerzonych naczyń, czyli tętniaków.
Zakrzepica pierwotna jest na ogół powikłaniem miażdżycowego zwężenia tętnicy lub tętniaka. Do możliwych przyczyn zalicza się również stany nadkrzepliwości (odwodnienie, choroby układu krwiotwórczego, przewlekłe niedotlenienie w chorobach płuc) oraz tzw. zespoły usidlenia.
Zakrzepica tętnicza – jakie są pierwsze objawy?
W sytuacji, kiedy następuje zamykanie światła tętnicy, dochodzi do obwodowego niedokrwienia kończyny i silnego bólu okolicy pozbawionej tlenu i substancji odżywczych niesionych przez krew. W badaniu stwierdza się brak tętna, bladość i ochłodzenie skóry, następnie:
- po 15 minutach – ból kończyny;
- po 2 godzinach – uszkodzenie nerwów, co powoduje zaburzenia czucia i uczucie mrowienia skóry (parestezje);
- w czasie 6 godzin – dochodzi do sinicy (zabarwienie skóry blado-niebieskawe);
- po 10 godzinach – rozpada się tkanka podskórna i tworzą się pęcherze skórne.
Ostatnim etapem nieleczonej zakrzepicy tętniczej jest martwica tkanek.
Dynamika i nasilenie objawów zależy od lokalizacji wewnątrznaczyniowej skrzepliny. Rozpoznanie ustala lekarz, który pierwszy widzi chorego i potrafi ustalić lokalizację zmian. To on powinien niezwłocznie skierować pacjenta do ośrodka referencyjnego chirurgii naczyniowej.
W badaniu sonograficznym stwierdza się brak przepływu krwi w naczyniach oraz pozwala na precyzyjną lokalizację skrzepliny. Jest to szczególnie ważne w ocenie drożności pomostów omijających.
Z kolei badanie radiologiczne z kontrastem – arteriografia – uwidacznia miejsce zamknięcia i umożliwia zaplanowanie przywrócenia drożności naczynia lub stanowi pierwszy etap zabiegu leczniczego.
Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg
Jak leczyć zakrzepicę tętniczą?
Do wskazań należą zabiegi w ostrym niedokrwieniu kończyn, które wykonuje się w większości przypadków ze wskazań życiowych. Do postępowania przedoperacyjnego należy jak najwcześniejsze podanie heparyny niefrakcjonowanej i leków przeciwbólowych oraz zabezpieczenie kończyny opatrunkami jałowymi z profilaktyką przeciwdrobnoustrojową (aseptyka i antyseptyka).
Do metod chirurgicznych zaliczamy wycięcie skrzepliny w ciągu 6–8 godzin od pierwszych objawów niedokrwienia. Zabiegi wewnątrznaczyniowe polegają na założeniu cewnika do naczynia i podaniu miejscowego leku rozpuszczającego skrzeplinę.
Takie procedury są wykonywane, gdy mamy do czynienia z wczesną fazą choroby. Do możliwości terapeutycznych zaliczamy także chirurgiczne wykonanie zespolenia omijającego.
Leczenie farmakologiczne z alteplazą jest do rozważenia w przypadkach, gdy wykluczymy możliwe przeciwwskazania – takie jak przebyty niedawno udar krwotoczny lub ostre krwawienie z przewodu pokarmowego.
Jest to istotne, ponieważ podajemy wtedy silne leki przeciwkrzepliwe (alteplaza, tenekteplaza), których głównym działaniem niepożądanym są aktywne krwawienia. Glikokortykoidy (leki hormonalnie czynne) stosujemy w przypadku materiału zatorowego bogatego w złogi cholesterolowe.
