Gdy choroba przewlekła nie ustępuje pomimo uporczywego leczenia, a pacjent wraz z lekarzem prowadzącym dochodzą do wniosku, że dalsze leczenie przyczynowe nie ma perspektyw powodzenia, pozostaje opieka paliatywna. Jest to program zapewniający niezbędne badania diagnostyczne, konsultacje lekarskie, fachową opiekę pielęgniarską i łagodzenie cierpień psychicznych. Jego celem jest przede wszystkim uśmierzanie bólu oraz przygotowanie chorego i jego rodziny do pożegnania.
Opieka paliatywna – czym jest, zasady świadczeń
Spis treści
Opieka paliatywna – dla kogo i kiedy?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej [2] opieką paliatywną w Polsce obejmuje pacjentów w schyłkowych fazach chorób przewlekłych: nowotworowych, neurologicznych (następstwa chorób ośrodkowego układu nerwowego), kardio- i pulmunologicznych oraz pacjentów cierpiących na AIDS czy odleżynowe owrzodzenia ciała.
O objęciu pacjenta dorosłego lub dziecka opieką paliatywną decyduje lekarz ubezpieczenia zdrowotnego (lekarz rodzinny, onkolog lub inny specjalista), bądź lekarz przy wypisie ze szpitala. O wystawieniu skierowania decydują wskazania medyczne.
Na szpitalnym oddziale medycyny paliatywnej większość łóżek okupowanych jest zwykle przez pacjentów z rozpoznaniem choroby nowotworowej, u których występują nasilone dolegliwości bólowe i fizjologiczne, pobudzenie oraz inne objawy trudne do opanowania w warunkach domowych, a także pacjenci z progresją choroby nowotworowej, czyli tak zwanymi przerzutami.
W ramach pozaszpitalnej opieki paliatywnej refundowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia, istnieją trzy formy leczenia:
- ambulatoryjna (poradnia medycyny paliatywnej),
- hospicjum stacjonarne,
- hospicjum domowe.
W poradni opieki paliatywnej
Ambulatoryjnie można skorzystać z poradni medycyny paliatywnej, gdzie dostępne jest specjalistyczne poradnictwo medyczne i psychologiczne zorientowane na kontrolowaniu uciążliwych objawów somatycznych i leczeniu bólu, a także przygotowaniu pacjenta i jego rodziny do nieuchronności śmierci.
Oferta poradni medycyny paliatywnej adresowana jest do pacjentów, którzy zdecydowali o przerwaniu uporczywego leczenia przyczynowego, są jednak nadal aktywni wystarczająco, by dotrzeć na spotkania w gabinecie lekarskim bądź psychologicznym. Możliwość dotarcia na takie spotkania jest często niezwykle ważna dla pacjenta dorosłego, pragnącego jak najdłużej podejmować niezależne decyzje dotyczące swojego zdrowia i życia.
Przeczytaj też: Opieka nad osobą chorą na Alzheimera
Hospicjum domowe
Hospicyjna opieka paliatywna nie musi odbywać się na terenie wyspecjalizowanego ośrodka, jeżeli stan pacjenta jest stabilny i otoczony jest on opieką bliskich mu osób. W ramach świadczeń hospicjum domowego udzielane są porady lekarskie (przynajmniej 2 razy w miesiącu), wizyty pielęgniarskie (minimum 2 razy w tygodniu, dostępne 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę). Personel hospicjum domowego pomaga również przy organizacji niezbędnego sprzętu, jak łóżko rehabilitacyjne, stojaki na kroplówki, tlen i inne wyroby medyczne czy choćby wózek inwalidzki. Dba również o zapewnienie niezbędnych badań diagnostycznych, zlecanych przez lekarza zatrudnionego w hospicjum.
Przeczytaj też: Czym są doświadczenia z pogranicza śmierci z naukowego punktu widzenia?
Kiedy do hospicjum stacjonarnego?
Oddział medycyny paliatywnej i hospicjum stacjonarne przeznaczone są przede wszystkim dla pacjentów z trudnymi do kontrolowania w warunkach domowych objawami, bez rokowań na wyleczenie.
Gdy zakończono leczenie przyczynowe, nieprzynoszące efektów i pacjent decyduje się na leczenie w ramach opieki paliatywnej, warto zacząć wspólnie rozważać możliwość ostatecznego przeniesienia chorego do placówki specjalistycznej. Postępujące osłabienie wynikające z chorób przewlekłych i toku ich leczenia powoduje rosnące uczucie lęku, a zwalczanie wszechogarniającego bólu nie sprzyja podejmowaniu racjonalnych decyzji.
Jeżeli leży ci na sercu dobro chorego, rozmowy o pobycie na oddziale medycyny paliatywnej bądź w hospicjum stacjonarnym rozpocznij odpowiednio wcześnie.
Opieka paliatywna i hospicyjna na tym etapie choroby to głównie działania zorientowane na zapewnienie komfortu, łagodzenie objawów somatycznych i zapobieganie powikłaniom, takim jak rany odleżynowe. Drugim aspektem działań jest opieka psychologiczna, mająca na celu łagodzenie cierpień psychicznych i zaspokajanie potrzeb psychicznych pacjenta zgodnie z zasadą akceptacji nieuchronności śmierci.
Przeczytaj również: Czym zajmuje się opiekun medyczny?
Perinatalna opieka paliatywna i hospicyjna opieka paliatywna
Hospicjum perinatalne to miejsce, w którym pomoc otrzymują kobiety w ciąży i ich dzieci, a także reszta najbliższej rodziny, spodziewającej się przyjścia na świat dziecka w wadami letalnymi płodu, po wcześniejszym przeprowadzeniu specjalistycznych badań w ośrodku diagnostyki prenatalnej.
Personel hospicjum stacjonarnego wspiera rodzinę od momentu diagnozy przez całą ciążę, a także w czasie porodu. Rodzice poznają rokowania i przewidywane scenariusze dalszego postępowania. Dzięki temu są przygotowywani do opieki nad ciężko chorym dzieckiem.
Jeśli dziecko przeżyje poród i okres okołoporodowy, może zamieszkać z rodzicami, w tak zwanym hospicjum domowym. Odtąd pracownicy hospicjum pomagają przygotować dom i wyposażyć go w niezbędny sprzęt do opieki nad chorym noworodkiem.
Opieka hospicyjna to także pomoc socjalna i duchowa – poprzez grupy wsparcia składające się z rodziców, którzy znaleźli się w podobnej, trudnej sytuacji.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Opieka paliatywna w Polsce – wybrane zagadnienia. Część I. Założenia, organizacja i funkcjonowanie opieki paliatywnej; Urszula Kurczewska, Magdalena Jasińska, Daria Orszulak-Michalak; Katedra i Zakład Biofarmacji, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (2010)
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (z dnia 29 października 2013 r.)
Opublikowano: 11.04.2022;
Oceń:
5.0
Joanna Obuchowicz-Beckwith
Psycholog
Pomysłodawczyni i prezeska Fundacji Potrzebni od Zaraz, zajmującej się łączeniem wykwalifikowanych opiekunów/asystentów z poszukującymi podopiecznymi. Z wykształcenia psycholożka, od kilkunastu lat praktykująca jako opiekun medyczny/asystent osób z niepełnosprawnościami. Doświadczenie zbierała zarówno w Polsce, jak i w Irlandii, UK i USA. Pracowała w systemie opieki domowej (UK, PL) oraz w dużych placówkach opiekuńczych (IRL, USA).
470
Komentarze i opinie (0)