Depresja – czym jest?
Depresja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. WHO (World Health Organization) szacuje, że w 2015 r. z powodu zaburzeń depresyjnych cierpiały 322 miliony ludzi na całym świecie. Ryzyko wystąpienia depresji nie omija także Polaków. Według badań ciągle wzrasta – w 2016 r. 1,5 miliona osób w Polsce leczyło się na depresję, a badacze oszacowali, że epizod depresyjny może dotknąć przeciętnie 18% społeczeństwa.
Najczęstsze objawy depresji to:
zaburzenia snu (w tym bezsenność i nadmierna senność),
brak energii,
utrata sensu życia i radości,
U wielu pacjentów stany depresyjne to również lęk lub myśli samobójcze (a niekiedy również próby samobójcze). Dlatego zaburzenia depresyjne z całą pewnością wymagają szybkiej pomocy specjalisty.
Depresja lekooporna – czym się charakteryzuje?
Depresja lekooporna (treatment-resistant depression) to według specjalistów rodzaj depresji, której objawy nie ustępują mimo zastosowania dwóch różnych leków antydepresyjnych przyjmowanych w odpowiedniej dawce i przez odpowiedni czas. Co ciekawe, ryzyko wystąpienia depresji lekoopornej nie jest wcale szczególnie małe – tylko 60–70% pacjentów od razu reaguje dobrze na zalecone na lekarza środki farmakoterapii depresji. Co oznacza, że nawet więcej niż 1/3 pacjentów cierpiących na zaburzenia depresyjne może dotknąć lekooporna depresja.
Przeczytaj również:
Osobowość zależna – przyczyny, objawy, test, leczenie
Depresja odporna na leczenie – powody
Dlaczego skuteczność leczenia depresji standardową farmakoterapią jest tak niska? W przypadku braku reakcji przy dobrze dobranych dawkach warto sprawdzić, czy nie pojawiły się czynniki zwiększające ryzyko braku wystąpienia oczekiwanych rezultatów.
Czasami w przypadku braku poprawy okazuje się, że powodem nie są leki, lecz postępowanie pacjenta leczonego na depresję.
Przykładowo: nie bierze on leków zgodnie z zaleceniami lekarza. Być może przyjmuje za małe lub za duże dawki, albo nie bierze ich wcale. By leki przeciwdepresyjne działały, muszą być stosowane regularnie. Brak remisji objawów często wiąże się z przyjmowaniem leków niezgodnie z instrukcjami lekarza. Również przyjmowanie substancji psychoaktywnych lub picie alkoholu przez pacjentów obniża skuteczność leczenia farmakologicznego. Innym powodem niewielkiej skuteczności leczenia może być istnienie dodatkowych chorób somatycznych, które wpływają na leczenie depresji. Wówczas potrzebna jest kooperacja lekarzy specjalistów celem dobrania odpowiedniego leczenia farmakologicznego, jeżeli same leki przeciwdepresyjne nie wystarczają.
Depresja lekooporna – co w przypadku braku działania leczenia farmakologicznego?
Zdarza się jednak i tak, że leki przeciwdepresyjne są przyjmowane zgodnie z zaleceniami lekarza, a stan osób cierpiących na depresję oporną na leczenie wcale się nie poprawia. Ich codzienne funkcjonowanie staje się bardzo trudne. Zwykle specjaliści próbują modyfikować leczenie klasycznymi antydepresantami – na przykład poprzez dodanie do zażywanego leku kolejnego preparatu albo stosują innego rodzaju środki – sole litu, hormony tarczycy czy atypowe leki przeciwpsychotyczne (na przykład ketaminę). Środki te często stają się pomocne przy leczeniu depresji lekoopornej.
Czasami leki przeciwdepresyjne nie działają z innych powodów – niedobory niektórych substancji w organizmie, jak witaminy B12 czy kwasu foliowego, mogą nie sprzyjać leczeniu depresji.
W takich przypadkach wyrównanie wspomnianych niedoborów może znacząco wspomóc leczenie pacjentów.
Innym sposobem jest leczenie esketaminą – podawaną w formie aerozolu lub wstrzykiwaną. Esketamina łagodzi stany depresyjne i jest stosowana tylko u osób cierpiących od dawna na silny epizod depresyjny.
Przeczytaj również:
Wyuczona bezradność – przyczyny, objawy, leczenie
Depresja lekooporna – inne metody wykorzystywane w leczeniu depresji lekoopornej
Nieraz lekooporna depresja nie ustępuje mimo stosowania różnego rodzaju farmakoterapii. Wówczas lekarze korzystają z innych metod. Jedną z nich jest przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS) – innowacyjna metoda polegająca na ciągu impulsów, które pobudzają komórki nerwowe u pacjentów podłączonych do specjalnej aparatury. Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, pomimo kilku skutków ubocznych, ma skuteczne wyniki w łagodzeniu objawów depresji.
Bardziej inwazyjną metodą jest głęboka stymulacja mózgu (DBS) polegająca na wszczepieniu u pacjenta implantu wysyłającego impulsy bezpośrednio do określonej części mózgu. Choć metoda wciąż jest badana, jej skuteczność leczenia depresji sugeruje, że może stać się w przyszłości przełomem w leczeniu depresji lekoopornej.
Depresja lekooporna – czy terapia elektrowstrząsami pomaga w przypadku leczenia depresji?
Choć leczenie elektrowstrząsami wielu osobom wydaje się przerażające, warto pamiętać, że nie wygląda ono jak na filmach – i jest skuteczną oraz dość bezpieczną metodą stosowaną w leczeniu depresji lekoopornej u pacjentów. Stosuje się ją również u kobiet w ciąży. Dziś zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i po podaniu środka zwiotczającego mięśnie, a dawki prądu są niewielkie. Jednocześnie zabiegi mają bardzo dużą skuteczność, jeśli chodzi o trudno wyleczalne zaburzenia depresyjne. Dlaczego więc stosowane są tak rzadko?
W Polsce mamy mało wyspecjalizowanych ośrodków ze specjalistami, którzy są przeszkoleni i przygotowani do przeprowadzenia tego rodzaju zabiegu.
Terapia wymaga czasami kilku zabiegów tygodniowo przez kilka miesięcy. Najczęstszy skutek uboczny to zaburzenia pamięci, co również zniechęca niektórych pacjentów.
Depresja lekooporna – inne metody i psychoterapia
Wśród metod leczenia stosowanych by zwalczyć depresję oporną u pacjentów, istnieją również takie rozwiązania, jak stymulacja nerwu błędnego. Można ją wykonywać za pomocą specjalnej aparatury, ale i na własną rękę – poprzez: masaże, ciepłe kąpiele, jogę czy medytację.
Taka stymulacja pozwala się zrelaksować i obniża napięcie, co łagodzi epizod depresyjny.
Niezmiennie jednak, w przypadku pacjentów cierpiących na nawracające epizody depresji, specjaliści zalecają psychoterapię. Można nią uzupełniać także działającą farmakoterapię. Jednak gdy u pacjentów tradycyjne leczenie farmakologiczne nie uzyskuje poprawy, bardzo często psychoterapia staje się przełomem. Pozwala spojrzeć pacjentowi na jego życie z wielu stron, umożliwia uwzględnienie różnych czynników, które doprowadziły do depresji, a także wypracować metody i rozwiązania, które pomogą uchronić się przed depresją w przyszłości. Nie warto bać się specjalistów – są po to, by pomóc nam znaleźć rozwiązan
