Według starożytnych Greków, była stanem pożądanym – jej osiągnięcie oznaczało brak niepotrzebnych uniesień i życie w pełnej harmonii. Dziś apatia ma zdecydowanie negatywne znaczenie i skarży się na nią coraz więcej osób. Jakie zaburzenia kryją się pod pojęciem apatii? Czy da się je wyleczyć?
Apatia – czym jest stan ciągłego zniechęcenia i zobojętnienia? Jak się go leczy?
Spis treści
Co to jest apatia?
Termin apatia wziął się z greckiego słowa apathea, zbitki pojęć a (brak) i pathos (uczucie, pasja). Apatia oznacza więc: brak/zmniejszoną wrażliwość na bodźce – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Oznacza to, że jednostka jest obojętna wobec tego, co przynosi los – zarówno na zdarzenia pozytywne, jak i negatywne. Apatia jest jednym z kryteriów diagnostycznych depresji.
Przyczyny apatii
Istnieje wiele przyczyn, które wprowadzają jednostkę w stan apatii. Głównym powodem są zazwyczaj zaburzenia lub choroby psychiczne, zwykle z kategorii zaburzeń afektywnych. Apatia często występuje u osób z depresją i chorobą afektywną dwubiegunową. Jednak często obserwuje się ją również w schizofrenii.
Niekiedy pojawia się ona jako pierwszy symptom choroby Alzheimera.
Częstym powodem apatii jest również przeżyty uraz psychiczny. Psychika pacjenta cierpiącego na apatię próbuje wówczas „odciąć się” od przebytych traumatycznych wydarzeń, wprowadzając go w stan zobojętnienia wobec wspomnień. Również długotrwały stres, zarówno ten zawodowy, jak i w życiu prywatnym, może prowadzić do wystąpienia apatii.
Inne przyczyny apatii mogą leżeć w niewłaściwym sposobie żywienia i nadmiernej ilości aktywności fizycznej. Niespełnione zapotrzebowanie na białka i brak potrzebnych składników odżywczych mogą doprowadzić do mechanizmu, w którym organizm broni się przed dalszym wysiłkiem celem ochrony samego siebie. Może się to przejawiać właśnie w formie apatii.
Apatia a choroby somatyczne
Apatia towarzyszy niektórym chorobom somatycznym. Bardzo często skarżą się na nią osoby z niedoczynnością tarczycy. Pojawia się także przy schorzeniach przewlekłych i wywołują ją np. choroby układu krążenia czy cukrzyca.
Istnieje również specyficzna apatia. Objawy pojawiają się w wyniku ciężkich chorób neurologicznych – udaru mózgu czy obecności nowotworu tamże. Przyjmowanie niektórych leków również może zwiększyć ryzyko pojawienia się apatii, powodując obniżenie aktywności psychicznej czy fizycznej.
Warto zwrócić uwagę, że istnieją grupy wiekowe szczególnie narażone na pojawienie się tego syndromu. To nastolatkowie oraz osoby starsze. U tych ostatnich powodem pojawienia się apatii często jest utrata zainteresowania dalszym życiem po przejściu na emeryturę czy śmierci partnera. Nie bez znaczenia jest też fakt, że seniorzy częściej chorują na choroby przewlekłe oraz przyjmują więcej leków mogących zwiększyć ryzyko wystąpienia apatii.
Objawy apatii
Najbardziej charakterystycznym objawem apatii jest brak dalszego zainteresowania rzeczami i czynnościami, które wcześniej były dla jednostki interesujące. Towarzyszy mu często wycofanie się z życia towarzyskiego, z relacji rodzinnych i przyjacielskich – pacjent nie ma siły i często nie widzi sensu w pielęgnowaniu bliskich więzi.
Mimo że apatia oznacza przede wszystkim stan zobojętnienia, zdarza się, że dotyczy ono głównie emocji i kwestii pozytywnych, zaś pacjentowi towarzyszy jednak obniżenie nastroju, smutek czy stan przygnębienia. Może również pojawić się otępienie emocjonalne (utrata odczuwania emocji).
Oprócz objawów psychicznych, apatii towarzyszy również szereg symptomów somatycznych. To przede wszystkim:
- ciągłe zmęczenie,
- utrata sił fizycznych,
- szybka męczliwość,
- problemy z koncentracją,
- problemy z zapamiętywaniem.
Objawy apatii to często spadek wydolności intelektualnej. Pacjent nie odczuwa również głodu, pragnienia oraz pociągu seksualnego lub też są one zdecydowanie słabsze. Brak popędu seksualnego w apatii doczekał się osobnej nazwy – apatia seksualna. Innym charakterystycznym objawem są problemy ze snem: mogą wystąpić zarówno bezsenność, jak i nadmierna senność lub problemy z samym tylko zasypianiem. Warto podkreślić, że nie wszystkie objawy apatii muszą wystąpić u danego pacjenta: wachlarz symptomów jest bardzo duży, a problem może objawiać się na odmienne sposoby u różnych osób.
Leczenie apatii
Terapia apatii zależna jest przede wszystkim od rodzaju przyczyn, które ją wywołały. Jeżeli apatia jest czynnikiem ubocznym chorób somatycznych, takich jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy, z reguły pomaga ustabilizowanie leczenia farmakologicznego tych schorzeń – na przykład wyrównanie poziomu hormonów, aby pozbyć się również objawów apatii.
Nieco inaczej rzecz się ma w przypadku, gdy apatia występuje jako objaw większego problemu związanego ze zdrowiem psychicznym, na przykład depresji. W tym przypadku często potrzebne jest podjęcie również psychoterapii, uzupełniającej leczenie farmakologiczne (m.in. leki antydepresyjne). Podlegają jej zarówno same objawy apatii, jak i inne symptomy wiążące się z depresją.
Bez względu na przyczynę warto pamiętać, że stanu apatii nie wolno lekceważyć, zwłaszcza gdy towarzyszy mu całkowite zobojętnienie i brak chęci do życia – należy natychmiast skonsultować się z lekarzem lub psychologiem. Można i należy leczyć apatię, rokowania są z reguły dobre.
Profilaktyka apatii
Istnieją metody, które pozwalają zmniejszyć ryzyko pojawienia się apatii. Należy do nich przede wszystkim odpowiednia higiena psychiczna, unikanie stresu i odpowiednie wysypianie się. Ważny jest również work-life balance , czyli zadbanie o przeznaczanie odpowiedniej ilości czasu na pracę, czas wolny i sen, tak aby wszystkie te potrzeby zostały odpowiednio zapewnione.
Aby zapobiegać apatii, warto sięgnąć również po techniki relaksacyjne, nieprzesadny wysiłek fizyczny i odpowiednią dietę. Zbilansowany tryb życia oraz wsparcie najbliższych to ważni sprzymierzeńcy na drodze do uniknięcia apatii.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Ćwięk, A. Relacja między apatią a depresją u pacjentów w ostrym okresie po udarze mózgu. Praca magisterska pod kier. Ryszarda Przewłockiego, Kraków, 2012.
- Ślosarczyk, M., Ślosarczyk, K. Furgał, M. 45-letnie badania katamnestyczne schizofrenii młodzieńczej. Część I: Przedchorobowe wartości wskaźników psychologicznych i relacyjnych a późniejszy przebieg choroby oraz długofalowe funkcjonowanie społeczne pacjentów. Psychiatr. Pol. 2022; 56(1): 19–34.
Opublikowano: 14.05.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Monika Mazurek
Psycholog
ukończyła psychologię o specjalności klinicznej i neuropsychologicznej USWPS w Warszawie, doktorantka Instytutu Psychologii UJ w Krakowie. Autorka prac naukowych poświęconych psychologii klinicznej i kilkuset artykułów popularnonaukowych o tematyce z zakresu neuropsychologii, seksuologii klinicznej i psychologii osobowości. Na co dzień zajmuje się popularyzacją zagadnień dotyczących powiązań pomiędzy biologią, psychologią i medycyną.
5
Komentarze i opinie (0)