Koenzym Q10 – jak na nas działa?

Czym jest koenzym Q10 i jakie ma właściwości?

Koenzym Q10 to związek chemiczny o wzorze CoQ10, który został odkryty w 1957 roku. Składa się z pierścienia benzochinonu oraz łańcucha bocznego, złożonego ze stabilizujących cząsteczkę 10 jednostek izoprenowych. Ma on budowę zbliżoną do witaminy K. Koenzym Q10 nie jest odporny na wysoką temperaturę, co oznacza, że obróbka termiczna żywności go niszczy.

Koenzym Q10 to przedstawiciel antyoksydantów egzogennych, czyli tzw. zmiataczy wolnych rodników tlenowych. Koenzym Q10 jest związkiem chemicznym, który rozpuszcza się w tłuszczach. Działa poprzez wiązanie reaktywnych form tlenu, hamowanie peroksydacji lipidów i zapobieganie modyfikacjom białek oraz cząsteczek DNA w kierunku ich oksydacji. Regeneruje też inne antyoksydanty.

Omawiany związek chemiczny ma kluczowe znaczenie w bioenergetyce komórkowej. Uczestniczy także w sygnalizacji komórkowej, ekspresji genów, a także stabilizacji błon komórkowych.

Koenzym Q10 jest niezbędny, by zapewnić komórkom ludzkiego ciała energię niezbędną do ich prawidłowego funkcjonowania. Jak wskazaliśmy, wykazuje właściwości antyoksydacyjne (właściwości przeciwutleniające), co oznacza, że jest skuteczny w walce z wolnymi rodnikami.

Gdzie wykorzystuje się koenzym Q10?

Ze względu na swoje dobroczynne właściwości w zakresie prawidłowego funkcjonowania organizmu, koenzym Q10 znalazł zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, medycynie, kosmetologii i kosmetyce. Bez problemu można kupić suplementy diety z koenzymem Q10 oraz kosmetyki, w których jest on substancją czynną.

Koenzym Q10 – jak działa na organizm?

Koenzym Q10 zapewnia wysoką ochronę narządów i tkanek przed wolnymi rodnikami tlenowymi, a tym samym zapobiega wielu chorobom. Koenzym Q10 hamuje także rozwój stanów zapalnych, obecnych w organizmie, bierze udział w oddychaniu komórkowym oraz spowalnia procesy starzenia.

Czy koenzym Q10 wpływa na płodność?

Przeprowadzone badania wielokrotnie wykazały, że dodatkowa suplementacja koenzymu Q10 pozytywnie wpływa na płodność. U mężczyzn zaobserwowano wzrost liczby plemników oraz poprawę ich ruchliwości. Natomiast przy zapłodnieniu in vitro wykazano, że suplementacja wzbogacona o koenzym Q10 wywołała lepsze wyniki wzrostu zarodków wysokiej jakości oraz produkcji estradiolu, w porównaniu z suplementacją, która nie zawierała koenzymu Q10.

W których narządach znajduje się najwięcej koenzymu Q10?

Witamino-podobne cząsteczki koenzymu Q10 występują w każdej komórce człowieka. Największa ilość omawianego związku chemicznego o dobroczynnym działaniu znajduje się w mózgu, sercu oraz wątrobie, czyli organach o znacznym zapotrzebowaniu energetycznym.

Co może się stać, jeśli w organizmie jest za mało koenzymu Q10?

Ilość koenzymu Q10 spada wraz z wiekiem. Jego szczytowa wartość przypada na 20. rok życia, po czym stopniowo spada. Do zmniejszenia ilości koenzymu Q10 w organizmie mogą przyczyniać się także: silny i długotrwały stres oraz częsta i intensywna aktywność fizyczna, czyli przyczyny stresu oksydacyjnego.

Jego niedobór może prowadzić do:

• przyspieszonego procesu starzenia,
• chorób układu krążenia,
• chorób układu nerwowego,
• chorób mitochondrialnych.

Naturalne źródła koenzymu Q10

Największe ilości koenzymu Q10 znajdują się w produktach odzwierzęcych, takich jak:

• mięso wołowe,
• mięso wieprzowe,
• mięso z kurczaka,
• tłuste ryby: sardynki, makrela, łosoś, tuńczyk.

Źródłami koenzymu Q10 są także:

• sezam,
• pistacje,
• świeże brokuły,
• kiełki pszenicy,
• szpinak,
• orzeszki ziemne,
• oleje: sojowy, rzepakowy oraz oliwa z oliwek.

Suplement diety z koenzymem Q10

Ze względu na to, że obróbka termiczna niszczy koenzym Q10, nie zawsze łatwo jest dostarczyć większe ilości tego antyoksydantu razem z dietą. Z tego względu warto suplementować koenzym Q10, szczególnie od 35. roku życia.

Suplementy diety zawierające koenzym Q10 to kapsułki, które różnią się stężeniem tej substancji czynnej. Na rynku farmaceutycznym można spotkać następujące dawki: 30, 60, 100, 200, 300, 400 oraz 600 mg. Oficjalnie nie ustalono najmniejszej i największej skutecznej dawki. Przyjmuje się jednak średnią dawkę konieczną do osiągnięcia efektu terapeutycznego u zdrowych ludzi, która wynosi 200 mg koenzymu Q10, przyjmowanego dwa razy na dobę wraz z nośnikiem lipidowym.

Koenzym Q10 jest wchłaniany w jelicie cienkim, gdzie zostaje zredukowany do ubichinolu, a następnie przetransportowany do wątroby. Tam łączy się z cząsteczkami lipoprotein o niskiej gęstości i zostaje uwolniony do układu krążenia.

Działanie koenzymu Q10 na skórę – zastosowanie koenzymu Q10 w kosmetykach i zabiegach estetycznych

Wiele osób słyszało o koenzymie Q10 wyłącznie w kontekście jego działania na skórę. Drogocenny koenzym Q10 może być składnikiem kosmetyków, przeznaczonych do każdego rodzaju skóry, choć najczęściej zawierają go kosmetyki do skóry dojrzałej.

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że koenzym Q10 zawarty w kosmetykach działa jedynie w powierzchownych warstwach naskórka i nie przedostaje się do jego żywych warstw. Z tego względu nie oddziałuje na mitochondria komórek. Wykazuje jednak korzystne działanie antyoksydacyjne.

Jego działanie opiera się na:

• hamowaniu rozwoju stanów zapalnych,
• zmniejszeniu przebarwień,
• neutralizacji wolnych rodników tlenowych,
• spowolnieniu procesów starzenia się skóry.

W celu zewnętrznego dostarczenia koenzymu Q10 do głębokich warstw naskórka i skóry właściwej oraz osiągnięcia efektu wpływu na mitochondria komórek oraz syntezę energii ATP, należy poddać się profesjonalnym zabiegom mezoterapii igłowej. Dzięki serii zabiegów z wykorzystaniem koenzymu Q10, można spodziewać się efektów poprawy jędrności i elastyczności skóry oraz spłycenia zmarszczek.

Koenzym Q10 w leczeniu chorób

W niektórych badaniach stwierdzono, że koenzym Q10 może mieć wpływ na podniesienie odporności czy poprawiać skuteczność leczenia bólów migrenowych. Wiele doniesień dotyczy możliwego działania koenzymu Q10 w zwalczaniu niektórych chorób mięśni i bólów mięśniowych, któremu towarzyszy leczenie grupą leków o nazwie statyny.

Jak wspomnieliśmy, najwyższy poziom koenzymu Q10 występuje w czasie pierwszych dwudziestu lat życia, stąd też zaczęły pojawiać się głosy, że substancja ta może wpływać na wydłużenie życia. Czy zatem warto stosować jego suplementację, by spowolnić procesy starzenia się organizmu?

W ostatnich latach zespół szwedzkich i norweskich naukowców opublikował w czasopiśmie naukowym Nutrients wyniki swoich badań, w których wzięło udział 443 uczestników. Badanie potwierdziło, że połączenie selenu i koenzymu Q10 pomaga osobom starszym zachować zdrowie i jakość życia.

Koenzym Q10 od chwili swojego odkrycia w 1957 roku jest coraz częściej stosowany w terapii wielu chorób. Bardzo popularny jest w Europie i Japonii. Słynący z prowadzenia zdrowego trybu życia Japończycy stosują go w leczeniu chorób serca, zwłaszcza zastoinowej niewydolności mięśnia serca.

Naukowcy nie są zgodni co do skuteczności suplementacji koenzymu Q10. Bywa że doniesienia naukowe wzajemnie się wykluczają. Niemniej warto wspomnieć o części potwierdzonych i wysoce prawdopodobnych.

Koenzym Q10 a choroby serca

Koenzym Q10 może być skuteczny w leczeniu zastoinowej niewydolności serca, ale jako uzupełnienie terapii złożonej z leków przepisywanych na receptę. Nie ma dowodów na to, że koenzym Q10 sprawdza się jako skuteczny lek w monoterapii.

Zdaniem niektórych badaczy, stosowanie koenzymu Q10 zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań u pacjentów, którzy przeszli zawał mięśnia serca. Koenzym Q10 przyjmowany w ciągu od kilku dni po wystąpieniu zawału przez okres około roku obniża ryzyko wystąpienia incydentów sercowych i powikłań po przebytym zawale.

W kardiologii może być także wykorzystywany w prewencji powikłań pooperacyjnych u pacjentów, u których wykonano pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG, tzw. by-passy). Istnieją dowody, które wskazują na fakt, że u osób, które przyjmowały koenzym Q10 na około tydzień przed operacją, zmniejszał on ryzyko uszkodzenia naczyń. Są to wyniki potwierdzone tylko przez część badaczy, wielu kardiochirurgów nie zgadza się z tymi doniesieniami.

Koenzym Q10 stosowany jest także w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Jego skuteczność została wykazana głównie w ramach terapii wraz z innymi lekami hipotensyjnymi.

Część badań wykazała, że CoQ10 może zmniejszyć uczucie bólu w klatce piersiowej, jakie towarzyszy chorobie wieńcowej. Jego suplementacja może przyczynić się także do poprawy tolerancji wysiłku fizycznego osób ze stwierdzoną miażdżycą naczyń wieńcowych. Niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowych badań, zwłaszcza na większej grupie chorych.

Koenzym Q10 a nadciśnienie

Wstępne badania sugerują, że koenzym Q10 powoduje niewielkie obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi, zarówno skurczowego jak i rozkurczowego. W trakcie trwania badań stwierdzono, że niski poziom koenzymu Q10 we krwi występował u osób z nadciśnieniem tętniczym. Nie zostało jednak udowodnione to, że niedobór koenzymu Q10 jest przyczyną wysokiego ciśnienia tętniczego krwi. Z pewnością badania mogące potwierdzić tę zależność będą prowadzone dalej.

Koenzym Q10 a leczenie migreny

Koenzym Q10 znalazł także swoje zastosowanie w leczeniu migrenowych bólów głowy. Badania wskazują, że stosując koenzym Q10 można zmniejszyć częstotliwość incydentów bólowych u około 30%. W trakcie badań wykazano również, że stosowanie ubichinonu przyczynia się do zmniejszenia ilości przypadków kiedy bólowi głowy towarzyszą mdłości. Zastosowanie koenzymu Q10 jako skutecznego sposobu przeciwdziałającego migrenowym bólom głowy wykazano także u dzieci. Nie jest skuteczny w leczeniu trwających napadów migrenowych, co oznacza, że nie przyczyni się do ustąpienia dolegliwości bólowych, jeśli jest podawany objawowo.

Koenzym Q10 a choroba Alzheimera

Wykonane dotąd badania w kierunku wykorzystania ubichinony w leczeniu choroby Alzheimera są bardzo obiecujące. Udowodniono, że suplementacja koenzymem Q10 może przyczynić się do spowolnienia procesów postępującej demencji, która rozwija się w przebiegu choroby Alzheimera. Tu także prowadzone są dalsze badania w celu potwierdzenia, na ile skuteczne jest wspomaganie leczenia przy pomocy koenzymu Q10.

Koenzym Q10 a zwyrodnienie plamki żółtej

Stwierdzono, że acetyl o L-karnityna, a także koenzym Q10 mogą okazać się pomocne w leczeniu wspomagającym zwyrodnieniu plamki żółtej, która postępuje wraz z wiekiem. Zwyrodnienie to jest przewlekłym schorzeniem, które rozwija się po 50. roku życia. Prowadzi do pogorszenia widzenia, ubytków, a w niektórych przypadkach do utraty wzroku. Konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań w kierunku wykorzystania koenzymu Q10 w leczeniu zwyrodnienia plamki żółtej.