Guzki reumatoidalne to guzki podskórne stanowiące objaw reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), częstej choroby autoimmunologicznej. Zmiany pojawiają się na rękach, na palcach, na łokciach, głowie, a w niektórych przypadkach także na narządach wewnętrznych, np. na płucach. Zazwyczaj guzki reumatyczne nie bolą. Jak wyglądają guzki reumatoidalne i jakie leczenie pomoże je zlikwidować?
Guzki reumatoidalne – co to jest, jak wyglądają i jak leczyć?
Spis treści
Guzki reumatoidalne – objaw reumatoidalnego zapalenia stawów
Guzki reumatoidalne to jeden z objawów choroby autoimmunologicznej, jaką jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – stosunkowo częsta, przewlekła choroba zapalna. Występuje ona częściej u kobiet, palaczy, krewnych chorych na RZS (podkreśla się możliwą komponentę genetyczną tej choroby), osób otyłych, osób narażonych na szkodliwe czynniki chemiczne w miejscu pracy, np. azbest czy krzem. W przebiegu schorzenia nasz własny układ odpornościowy zaczyna atakować organizm, wywołując szereg dolegliwości.
Do objawów RZS należą m.in.:
- symetryczne, długotrwałe, destrukcyjne zapalenie stawów, szczególnie drobnych stawów rąk – objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem, bólem stawów; nieleczone prowadzi do deformacji i ograniczenia ruchomości;
- objawy ogólne: osłabienie, gorączka lub stan podgorączkowy, spadek masy ciała;
- symptomy związane z zajęciem układów innych niż kostno-stawowy: skóra (guzki podskórne), naczynia krwionośne (reumatoidalne zapalenie naczyń), szpik kostny (stany zapalne), nerwy (neuropatie), gruczoły ślinowe (uszkodzenie), nerki (niewydolność nerek), serce (zapalenie osierdzia), płuca (guzki reumatoidalne na płucach, zapalenie płuc), a także narząd wzroku (zapalenie twardówki, Zespół Sjögrena).
Guzki reumatoidalne są najczęstszym objawem skórnym reumatoidalnego zapalenia stawów.
To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?
Jak wyglądają guzki reumatoidalne w RZS?
Guzki reumatoidalne są zazwyczaj dobrze odgraniczone, w kolorze ciała. Przyjmują postać podskórnych, przesuwalnych zmian. Wielkość guzków reumatoidalnych jest zróżnicowana. Narośla mogą osiągać rozmiar od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
Reumatoidalne guzki zazwyczaj są okrągłe, chociaż mogą przyjąć również podłużną formę. W większości przypadków guzki reumatoidalne nie bolą. Ból pojawia się, gdy dochodzi do komplikacji – owrzodzenia, infekcji, ucisku na przebiegające w pobliżu nerwy.
Szacuje się, że zmiany te pojawiają się u około 25 proc. pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?
Guzki reumatoidalne na łokciach, rękach, stopach, płucach
Guzki reumatoidalne najczęściej powstają na powierzchniach wyprostnych kończyn oraz w miejscach, które narażone są na podrażnienie mechaniczne, urazy ucisk. W wielu przypadkach obserwuje się guzki reumatoidalne na łokciach (i bliższej części kości łokciowej) oraz na piętach. Nierzadko obserwujemy również guzki reumatoidalne na głowie (na potylicy). Do innych lokalizacji tego typu zmian w RZS należą: ścięgno Achillesa, biodra, kość krzyżowa. Typowe są ponadto guzy kulszowe.
Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem
Guzki reumatoidalne powstają nie tylko w kościach – mogą umiejscawiać się również w narządach wewnętrznych (guzki reumatoidalna na płucach a nawet mózgu), ścięgnach oraz tkance podskórnej palców rąk, stóp i podbicia. W niektórych przypadkach zdarza się tak, iż pacjenci z dużą liczbą guzków mają słabo wyrażone zapalenie stawów i odwrotnie. U pacjentów z nasilonym zapaleniem stawów, leczonych metotreksatem, paradoksalnie może dojść do powstania wielu guzków reumatoidalnych, pomimo pozytywnej odpowiedzi na terapię ze strony stawów.
Przeczytaj też: Co oznaczają grudki i krosty na języku?
Guzki podskórne – czy to guzki reumatyczne?
Wiele schorzeń może przyczynić się do powstania guzków podobnych do guzków reumatoidalnych. W diagnostyce różnicowej pomocne jest oznaczenie tzw. czynnika reumatoidalnego. Jego nieobecność we krwi pacjenta najpewniej świadczy, iż guzki wywołane są przez inną chorobę. Warto podkreślić, że u chorych na RZS z nieoznaczalnym czynnikiem reumatoidalnym, guzki praktycznie nie występują.
W przypadku wątpliwości co do pochodzenia guzków pod skóra pomocna może być biopsja. Do schorzeń wywołujących podobne do guzków reumatoidalnych wykwity skórne należą:
- toczeń rumieniowaty układowy,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (guzki w przebiegu tych dwóch chorób pod mikroskopem wyglądają bardzo podobnie do guzków reumatoidalnych),
- ziarniniak obrączkowaty, dna moczanowa,
- włókniaki, tłuszczaki,
- przerzuty nowotworów złośliwych do skóry, rak podstawnokomórkowy skóry,
- kępki żółte w przebiegu dyslipidemii.
Zobacz też: Globus histericus – co oznacza gula w gardle?
Jak zlikwidować guzki reumatoidalne?
Leczenie guzków reumatoidalnych może być wskazane ze względów zdrowotnych lub kosmetycznych. Medyczne wskazania do leczenia guzków reumatycznych obejmują ich powikłania, wspomniane już wyżej – infekcję, owrzodzenie, ucisk na okoliczne nerwy, utrudnienie życia codziennego.
Sterydoterapia jest efektywna w zmniejszeniu licznych guzków, lecz w przypadku wymienionych komplikacji jedyną skuteczną metodą terapii jest leczenie chirurgiczne. Niestety często zdarza się, iż raz wycięte guzki nawracają w tym samym miejscu.
Wypowiedź fizjoterapeuty na temat leczenia RZS
Zdaniem eksperta
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów trwa przez całe życie pacjenta i obejmuje współpracę wielu lekarzy specjalistów, a przede wszystkim farmakoterapię oraz rehabilitację. W farmakoterapii stosuje się przede wszystkim leki modyfikujące przebieg choroby – niesterydowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe. Pacjentom zaleca się szczególnie leki wytwarzane z naturalnych kopalin, zawierające wodę siarczkową oraz borowinę, które nie mają działań niepożądanych i mogą być wykorzystywane do zabiegów fizykoterapii.
Rehabilitacja pacjentów z problemami reumatycznymi jest trudna oraz długotrwała. Uzależniona jest od występowania rzutów i remisji choroby. W okresie rzutów należy działać przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie, pacjent powinien ograniczyć aktywność fizyczną, więcej odpoczywać, a także korzystać ze sprzętu pomocniczego w postaci kul, balkoników, chodzików czy stabilizatorów na zajęte stawy. W okresie remisji, kiedy stan chorego ulega poprawie, pacjenta należy maksymalnie usprawniać, przygotować go na kolejny rzut tak, aby był on łagodniejszy oraz wydłużyć okres łagodzenia choroby.
Rehabilitacja, aby była skuteczna, musi być systematyczna i ciągła. W fizjoterapii stosuje się ćwiczenia usprawniające oraz zabiegi fizykalne. Z różnych form energii uzyskiwanych w fizykoterapii, pacjenci ze zmianami reumatycznymi najlepiej reagują na pole magnetyczne, ultradźwięki, laseroterapię i krioterapię. Rzadziej pomagają im zabiegi wzbudzające ciepło wewnątrz tkanek, takie jak nagrzewanie lampami, zabiegi elektroterapii czy kąpiele wirowe. Możliwe jest wykorzystywanie leków przeciwzapalnych lub produkowanych na bazie naturalnych kopalin – do niektórych zabiegów takich jak ultradźwięki czy jonoforeza – najlepiej w postaci żelów. Bardzo ważny element rehabilitacji stanowią ćwiczenia usprawniające.
Pacjent powinien ćwiczyć przez cały czas, aby utrzymać ruchomość chorych stawów i zapobiec zanikom mięśni. Istotne są również ćwiczenia ogólnokondycyjne, które wpływają na poprawę wydolności chorego. W cięższych stanach ograniczenia ruchomości stawów można zastosować terapię manualną, lecz ze szczególną ostrożnością. Polega ona na manualnym, czyli za pomocą rąk terapeuty oddziaływaniu na stawy i tkanki okołostawowe. Pacjent powinien korzystać z turnusów rehabilitacyjnych, które prowadzone są w szpitalach lub poradniach rehabilitacyjnych, nawet kilka razy w roku. Zaleca się także pobyty w uzdrowiskach, gdzie prowadzone jest leczenie naturalnymi metodami, np. wodami pitnymi, okładami bądź kąpielami z użyciem zasobów natury.
Opublikowano: 02.08.2017;
Oceń:
4.2
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Hanna Cholewa
Lekarz
Absolwentka Wydziału Lekarskiego w Katowicach (Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach), obecnie w trakcie odbywania stażu podyplomowego. Uczestniczka zagranicznych praktyk zawodowych z zakresu chirurgii oraz ginekologii i położnictwa, m.in. w Meksyku, Hiszpanii i Niemczech. Zainteresowana nauką języków, podróżami oraz kinem.
714
Komentarze i opinie (3)
opublikowany 13.09.2018
opublikowany 06.10.2018
opublikowany 25.07.2022