Nieregularne miesiączki są objawem zaburzeń funkcji układu rozrodczego kobiety. Przyczyną tego stanu może być stres, niedożywienie, wcześniejsze stosowanie antykoncepcji, wahania hormonalne. Brak okresu, jego nieregularność oraz rzadkie, skąpe, obfite i częste miesiączki są problemem zwłaszcza wtedy, gdy kobieta planuje ciążę. Wówczas konieczne może być wdrożenie leczenia, aby cykl miesiączkowy był regularny.
Nieregularne miesiączki – przyczyny nieregularnego okresu
Spis treści
Zaburzenia miesiączkowania
Zaburzenia miesiączkowania mogą występować w każdym wieku. Szereg chorób wpływa na zaburzenia regularności cyklu, a inne powodują całkowity brak okresu (krwawień miesięcznych). Nieregularne miesiączki mogą również być stanem fizjologicznym. Ma to miejsce w okresie dojrzewania, na początku miesiączkowania, a także w okresie menopauzy i przedmenopauzalnym.
Brak okresu i jego nieregularność powszechnie kojarzone są ze stresem, odchudzaniem się, nieprawidłową dietą. Tymczasem zaburzenia związane z regularnością cyklu pojawiają się także po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych. W tym przypadku do pełnej normalizacji potrzeba nawet 2–3 miesięcy.
Również powrót do płodności po porodzie może wiązać się z tym, że miesiączka jest nieregularna. Miesiączka co 2 miesiące lub co 2 tygodnie może również wiązać się z różnymi chorobami, głównie prowadzącymi do wahań hormonalnych.
Warto wspomnieć też o przypadkach kiedy miesiączka mylona jest z krwawieniami z pochwy, których przyczyną są stany patologiczne związane np. z procesem nowotworowym.
Przeczytaj też: Jak radzić sobie z wahaniami nastroju przed okresem?
Cykl miesiączkowy
Krwawienie menstruacyjne jest to cykliczne złuszczanie się powierzchniowej warstwy błony śluzowej macicy pod wpływem zmieniających się stężeń hormonów osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Wszystkie te cykliczne zmiany stanowią przygotowanie macicy do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej.
Gdy nie dochodzi do zapłodnienia, przerośnięta błona śluzowa musi ulec złuszczeniu i wydaleniu, by przygotować się na kolejną komórkę jajową.
Części składowe tej osi działają we wzajemnej zależności. Podwzgórze wydziela hormony pobudzające przysadkę do wytwarzania kolejnych czynników wpływających na jajnik, a ten z kolei wydziela estrogeny i progesteron działające na błonę śluzową macicy.
Przeczytaj: Plamienie podczas brania tabletek antykoncepcyjnych – kiedy do lekarza?
W pierwszej fazie cyklu dochodzi do znaczącego przyrostu stężenia estrogenów, które zapewniają wzrost błony śluzowej macicy. Dalej – w drugiej połowie cyklu – zmieniają się warunki na dominację progesteronu, który rozpulchnia i powoduje obrzęk podścieliska.
Pod koniec tej fazy następuje znaczny spadek zarówno estrogenów, jak i progesteronu, co zapoczątkowuje zmiany wsteczne w błonie śluzowej i skutkuje złuszczaniem błony śluzowej. Wówczas pojawiają się pierwsze objawy miesiączki.
Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji
Prawidłowa miesiączka oraz miesiączki częste, rzadkie, obfite i skąpe
Za normę uznaje się regularne krwawienie miesięczne – zwykle co 28 dni +/-4 dni. Oznacza to, że każda kobieta może mieć fizjologicznie nieco krótsze lub dłuższe cykle niż 28 dni. Krwawienie prawidłowe ma objętość zwykle 30–70 ml i trwa około 3–5 dni.
Ponadto w każdym cyklu powinna wystąpić owulacja. Zdarzają się zbyt krótkie, jak i za długie cykle oraz bardzo krótkie i bardzo długie miesiączki. Takie wahania mogą wynikać z cech osobniczych i nie zawsze są powodem do niepokoju.
Zaburzenia miesiączkowanie ocenia się po częstotliwości w jakiej pojawia się okres i po obfitości krwi miesiączkowej. Dla oceny lekarskiej ważne jest to, czy pojawiają się krwawienia przed miesiączką lub po miesiączce, jak i krwawienia lub plamienia między miesiączkami.
Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć
Rytmy krwawień:
- zbyt częste miesiączki: zwykle częściej niż co 21 dni, nieregularnie;
- zbyt rzadkie miesiączki: zwykle ponad 35 dni, nieregularnie;
- brak miesiączki: pierwotny (krwawienie miesięczne nie wystąpiło nigdy) bądź wtórny (brak krwawień przez 3 miesiące po okresie regularnego miesiączkowania).
Obfitość:
- bardzo obfite: > 100 ml;
- bardzo skąpe: < 30 ml.
Obecność krwawień dodatkowych:
- przed miesiączką, np. w niewydolności ciałka żółtego;
- po miesiączce, np. w środku cyklu, związane z owulacją;
- krwawienia nieregularne.
To też może Cię zainteresować: Upławy z krwią – co oznacza krew w śluzie z pochwy?
Przyczyny zaburzeń miesiączkowania
Istnieje szeroki zakres patologii mogących być przyczyną nieprawidłowych krwawień. Według klasyfikacji WHO można je podzielić na kilka grup i przyporządkować im typowe objawy z zakresu miesiączkowania:
- brak czynności osi podwzgórzowo-przysadkowej – przypadki całkowitego braku miesiączki u kobiety posiadającej prawidłowo zbudowane narządy płciowe, np. zespół Kallmanna (brak wydzielania hormonów pobudzających przysadkę);
- zaburzenia funkcji osi podwzgórzowo-przysadkowej – nieregularne miesiączki lub ich zanik, np. zespół policystycznych jajników (PCOS);
- brak czynności jajników – brak krwawień od początku połączony z zaburzeniem rozwoju płciowego, np. zaburzenia genetyczne – zespół Turnera, zespół Swyera lub zanik miesiączek, nieregularne miesiączkowanie, np. w przedwczesnym wygasaniu czynności jajników (POF);
- wady macicy – brak krwawień od początku lub po zabiegach łyżeczkowania jamy macicy, np. zespół Ashermana;
- guzy okolicy przysadkowo-podwzgórzowej wytwarzające prolaktynę – objawy guza przysadki (m.in. zaburzenia widzenia) ze współwystępującymi zaburzeniami miesiączkowania, mlekotokiem;
- zaburzenia osi podwzgórzowo-przysadkowej związane z hiperprolaktynemią – nieregularne miesiączki lub zanik krwawień; występuje m.in. w jadłowstręcie psychicznym, przewlekłym stresie, niedoczynności tarczycy, chorobie Cushinga (nadczynność nadnerczy) i Addisona (niedoczynność nadnerczy), przy nadmiernym wysiłku fizycznym;
- guzy oraz uszkodzenia okolicy podwzgórzowo-przysadkowej – nieregularne miesiączki lub zanik krwawień.
Przeczytaj: Niski progesteron – co oznacza?
Diagnostyka nieregularnych miesiączek
Każda pacjentka wymaga wnikliwego procesu diagnostycznego. Należy zebrać informacje o krwawieniach miesięcznych, dacie pierwszej miesiączki, przeszłości ginekologiczno-położniczej, towarzyszących chorobach przewlekłych.
Czasami konieczne jest przeprowadzenie wywiadu dotyczącego zaburzeń widzenia, szczególnie w zakresie przyśrodkowej części pola widzenia, gdyż może to wskazywać na guza przysadki.
Badanie ogólne uwzględnia ocenę zaburzeń odżywiania, objawów słabo zaznaczonego rozwoju cielesno-płciowego (brak cech żeńskich), obecności wyznaczników androgenizacji (np. trądzik, łysienie na czubku głowy, owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn, m.in. broda, brzuch, wewnętrzna powierzchnia ud).
Podstawą zawsze jest badanie ginekologiczne z USG przezpochwowym (u kobiet, które rodziły) lub przezbrzusznym (w przypadku dziewic).
Należy wykonać podstawowe badania hormonalne – poziom estrogenów, progesteronu, FSH, LH, prolaktyny, testosteronu, androstendionu, SHBG. W przypadku braku odchyleń poszerza się diagnostykę o kolejne badania, próby hormonalne, np. progesteronową, histeroskopię (sprawdza budowę macicy), kariotyp (może wskazać podłoże genetyczne zaburzeń), w pewnych przypadkach badania obrazowe głowy.
Istotne znaczenia ma także sytuacja życiowa pacjentki, jej stan psychiczny i wiek oraz występowanie chorób przewlekłych.
Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie
Wyniki badań hormonów
Wyniki badań i objawy mogące wskazywać na określone zaburzenia to:
- brak czynności osi podwzgórzowo-przysadkowej – bardzo niskie stężenie LH, FSH, test z klomifenem (stymulacja wytwarzania hormonów przez przysadkę) ujemny;
- zaburzenia funkcji osi podwzgórzowo-przysadkowej – dodatnia próba progesteronowa (miesiączka występuje przy stosowaniu preparatów progesteronowych), cykle bezowulacyjne, zaburzenia funkcji ciałka żółtego (wytwarza progesteron wpływający na błonę śluzową macicy w II fazie cyklu miesięcznego);
- brak czynności jajników – brak reakcji na progesteron (brak krwawienia), dodatnia reakcja na próbę progesteronowo-estrogenową (obecne krwawienie po odstawieniu preparatu), podwyższone FSH, LH;
- wady macicy – prawidłowe stężenie estrogenów, FSH, LH, brak reakcji na próbę estrogenowo-progesteronową;
- guzy okolicy przysadkowo-podwzgórzowej wytwarzające prolaktynę – duże stężenie prolaktyny, zwykle >120 µg/l, niskie stężenie estrogenów i FSH, LH;
- zaburzenia osi podwzgórzowo-przysadkowej związane z hiperprolaktynemią – prawidłowe lub niskie stężenie estrogenów, zaburzenia rytmu wytwarzania FSH, LH, cykle bezowulacyjne, zaburzenia funkcji ciałka żółtego;
- guzy i uszkodzenia okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, jak w grupie VI (różnicuje badanie obrazowe).
To też może Cię zainteresować: Co oznacza ból czubka głowy?
Leczenie nieregularnych miesiączek
Każde rozpoznanie wymaga odpowiedniego leczenia. Może ono obejmować przyjmowanie brakujących hormonów – gonadotropin (FSH, LH), estrogenów, progesteronu, hamowanie wydzielania prolaktyny (bromokryptyna, chinagolid, pergolid, lizuryd), korygowanie wad macicy, operacje neurochirurgiczne i – w pewnych sytuacjach – psychoterapię.
Warto zwrócić uwagę również na przyczynę krwawień dodatkowych. Ich obecność przed właściwą miesiączką może wskazywać np. na niewydolność ciałka żółtego, z kolei krwawienia występujące w środku cyklu mogą świadczyć o owulacji.
Krwawienia niemiesiączkowe mogą być także objawem stanu przedrakowego bądź zaawansowanej choroby nowotworowej, zwłaszcza gdy występują po stosunku. Każde krwawienie dodatkowe należy wyjaśnić.
Zaburzenia miesiączkowania stanowią niejednorodną grupę o zróżnicowanych przyczynach. Jednak najczęściej spotykanym objawem pośród nich są nieregularne krwawienia miesięczne. Rozpoznanie przyczyny jest niezbędne, ponieważ pozwala to na zachowanie prawidłowej funkcji układu rozrodczego kobiety.
Nieregularne cykle miesiączkowe – video ze specjalistą
Zdaniem eksperta
Jeśli cykle miesiączkowe są za długie lub za krótkie, najczęściej świadczą o zaburzeniach hormonalnych. Regularne cykle kobieta ma wtedy, gdy różnica między najkrótszym i najdłuższym z nich wynosi nie więcej niż 5 dni. Cykle, które mieszczą się w normie, powinny być nie krótsze niż 21 i nie dłuższe niż 35 dni. Faza może mieć różną długość, ale nie mniejszą niż 5 dni – jest to czas niezbędny to tego, aby błona macicy mogła się zregenerować – i nie dłuższą niż 23 dni, ponieważ rozrosłaby się ona nadmiernie, skutkując zmianami chorobowymi.
Cykle nieregularne to takie, w których różnica między najkrótszym i najdłuższym z nich wynosi więcej niż 5 dni. W związku z tym wyróżniamy zbyt częste miesiączkowanie i są to tzw. cykle krótkie, poniżej 21 dni, mogące wskazywać na brak owulacji, niewydolność ciałka żółtego czy skrócenie fazy dojrzewania pęcherzyka. Zbyt rzadkie miesiączki to cykle powyżej 35 dni i te zdecydowanie wymagają diagnostyki hormonalnej oraz leczenia.
Opublikowano: 04.04.2017;
aktualizacja: 09.03.2018
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Kamila Osińska
Lekarz
Lekarz, Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Laureatka pierwszej nagrody w sesji laryngologicznej na IX Warszawskim Międzynarodowym Kongresie Medycznym dla Młodych Naukowców. Ukończyła szkolenia "Studencka Szkoła Ultrasonografii", "Edukacja Seksualna w Kontekście HIV/AIDS", kurs "Natychmiastowa Pomoc w Stanach Zagrożenia Życia" organizowanym w Centrum Symulacji Medycznych w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Uczestniczyła w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo Szkoleniowej "Morfologiczne Aspekty Diagnostyki Wad Wrodzonych Serca", Ogólnopolskiej Studenckiej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej „Morfologiczne Podstawy Medycyny Perinatalnej”, Międzynarodowym Kongresie Medycznym "Kobieta i Mężczyzna a Zdrowe Starzenie", Konferencji Onkologicznej w Centrum Onkologii – Instytucie w Warszawie.
442
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 30.03.2020
opublikowany 14.07.2023