Mięsak macicy – przyczyny, objawy i leczenie

Mięsak macicy – co to jest?

Mięsak macicy to złośliwy nowotwór narządu rodnego. Wyróżnia się różne typy tego nowotworu, każdy z nich inaczej rokuje. Szczyt występowania mięsaków macicy przypada na przełom piątej i szóstej dekady życia, aczkolwiek można je spotkać zarówno u osób młodych, jak i w podeszłym wieku. Jest więc to nowotwór, którym szczególnie zagrożone są kobiety w okresie menopauzy.

Typowo (tj. w dwóch trzecich wszystkich przypadków) guz rozrasta się w obrębie trzonu macicy. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że mięsaki macicy stanowią zaledwie 3-7% wszystkich nowotworów złośliwych, zlokalizowanych w obrębie trzonu macicy – są więc relatywnie rzadkie.

Najczęstszym typem jest mięśniakomięsak gładkokomórkowy (leiomyosarcoma), który reprezentuje 50-70% wszystkich przypadków mięsaków macicy. Z kolei drugi typ - mięsak podścieliska (sarcoma stromale) obejmuje natomiast około 15% wszystkich przypadków mięsaków macicy. Pozostałe typy histologiczne spotyka się sporadycznie.

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Mięsaki macicy – czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka występowania mięsaków macicy są podobne do tych, które charakteryzują raka endometrium. Należy wśród nich wymienić:

• bezdzietność,
• starszy wiek,
• otyłość,
• przebyte napromienianie miednicy mniejszej w wywiadzie,
• przyjmowanie tamoksyfenu (leku stosowanego w leczeniu raka sutka, należącego do grupy selektywnych modulatorów receptora estrogenowego),
• rasa czarna – mięsaki macicy występują dwukrotnie częściej u kobiet rasy czarnej, niż w przypadku rasy białej czy żółtej.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Mięsaki macicy – objawy

Nie można wyróżnić żadnych charakterystycznych objawów związanych z rozwojem mięsaków macicy. Do najczęściej obserwowanych objawów należy zaliczyć nieprawidłowe krwawienie z pochwy oraz ból podbrzusza (miednicy mniejszej) lub ból śródbrzusza.

Z uwagi na podobieństwo w symptomatologii klinicznej, mięsaki macicy są trudne do odróżnienia od niezłośliwych mięśniaków macicy. Spośród pozostałych objawów chorobowych należy wymienić dolegliwości wynikające z gwałtownie powiększającego się guza na macicy, co sprzyja uciśnięciu narządów sąsiednich – w tym pęcherza moczowego i odbytnicy. Rozrastające się masy nowotworowe mogą również powodować deformację trzonu narządu rodnego.

Mięsaki macicy cechuje skłonność do dawania przerzutów drogą krwionośną. Mięśniakomięsak gładkokomórkowy (leiomyosarcoma) przerzutuje najczęściej do płuc – objawami może więc być duszność, ból opłucnowy, zwiększona częstość oddechów, kaszel, czy też odkrztuszanie plwociny podbarwionej krwią. Pozostałe możliwe konstelacje objawów zależą od lokalizacji ogniska przerzutowego.

Czytaj również: Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie

Mięsak macicy – rodzaje i rokowanie

Mięśniakomięsak gładkokomórkowy (leiomyosarcoma) – do rozwoju tego nowotworu mogą prowadzić dwie całkowicie niezależne od siebie przyczyny:

• złośliwe guzy nowotworowe mogą powstawać de z prawidłowego utkania mięśni gładkich macicy;
• mięsaki macicy mogą również powstawać poprzez transformację złośliwą łagodnego nowotworu, jakim jest mięśniak macicy (leiomyoma), co dotyczy niespełna 1% spośród wszystkich przypadków tych guzów – jeżeli nowotwór złośliwy jest ograniczony do mięśniaka, jest to sytuacja korzystna, o bardzo dobrym rokowaniu.

Mięsak podścieliska (sarcoma stromale) – ten nowotwór złośliwy wykazuje cechy różnicowania w kierunku podścieliska błony śluzowej macicy (endometrium). Wyróżnia się dwie postaci tego nowotworu, różniące się między sobą rokowaniem dla pacjentki:

• typ dobrze zróżnicowany (tzw. low grade) – o lepszym rokowaniu, z obecnością receptorów progesteronowych (możliwość hormonoterapii gestagenami);
• typ nisko zróżnicowany (tzw. high grade) – o zdecydowanie złym rokowaniu.

Mięsaki macicy – badania

Większość mięsaków macicy jest rozpoznawana na podstawie oceny histopatologicznej materiału tkankowego pobranego podczas histerektomii (operacji usunięcia macicy) lub miomektomii (operacji usunięcia/wyłuskania mięśniaka).

Szczególnie trudne jest różnicowanie łagodnego mięśniaka (leiomyoma) od mięśniakomięsaka gładkokomórkowego (leiomyosarcoma) zarówno na podstawie obrazu ultrasonograficznego, jak i podczas makroskopowej oceny śródoperacyjnej.

Cechą wskazującą na złośliwy charakter guza jest obecność przerzutów – w celu ich wykrycia można rozważyć wykonanie badania obrazowego metodą tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MR).

Jak leczyć mięsaki macicy?

Niezależnie od typu histologicznego, postępowaniem z wyboru w przypadku mięsaków macicy, jest operacja usunięcia narządu rodnego wraz z przydatkami. Jako uzupełnienie operacji stosuje się radioterapię (szczególnie w przypadku braku doszczętności zabiegu chirurgicznego) oraz chemioterapię (zwłaszcza przy współistnieniu przerzutów odległych). Szczegółowe schematy postępowania są zagadnieniem specjalistycznym i zależą od cech danego nowotworu – jego stopnia zaawansowania, typu histologicznego, aktywności mitotycznej, stopnia zróżnicowania i innych.

Hormonoterapia znajduje zastosowanie w przypadku wysoko zróżnicowanych mięsaków podścieliska błony śluzowej macicy – w terapii stosowane są progestageny, analogi (agoniści) gonadoliberyny (grupa leków, stosowanych w ginekologii, by zahamować pulsacyjne uwalnianie gonadoliberyny) oraz inhibitory aromatazy (terapia hormonalna w leczeniu raka piersi).