Mięta pieprzowa jako przedstawiciel rodzaju wargowców
Mięta jest jednym z przedstawicieli wargowców – obszernej grupy botanicznej obejmującej wiele innych surowców zielarskich, jak: melisa, szałwia, majeranek i tymianek. Łącznie wargowce liczą sobie ponad 7 tys. gatunków roślin. Wiele z nich jest wykorzystywane w tradycyjnej medycynie, konserwacji żywności oraz jako: kulinarne przyprawy, surowce perfumeryjne i do produkcji kosmetyków. Rodzaj mentha wykazuje dużą różnorodność morfologiczną i łatwość w krzyżowaniu się form uprawnych i dzikorosnących. Wskutek tej hybrydyzacji doszło do wykształcenia się ponad 30 różnych gatunków mięty. Najczęściej uprawiane gatunki na świecie to:
Mentha x piperita,
Mentha spicata,
Mentha canadensis.
W Polsce dominuje przede wszystkim Mentha x piperita, czyli mięta pieprzowa. To mieszaniec międzygatunkowy M. spicata i M. aquatica.
Przeczytaj również:
Ból woreczka żółciowego – przyczyny i leczenie bólu pęcherzyka żółciowego
Skład chemiczny liści mięty pieprzowej
Mięta pieprzowa jest szeroko znana na całym świecie ze względu na swój orzeźwiający zapach i smak. Uprawiana jest jednak głównie ze względu na zawarty w niej olejek miętowy. Stanowi surowiec zielarski od wieków stosowany w medycynie naturalnej. W składzie mięty pieprzowej można znaleźć wiele składników biologicznie czynnych, w tym:
Olejek miętowy – składa się z: mentolu, mentonu i izomentonu. To związki o działaniu: miejscowo znieczulającym, chłodzącym, przeciwskurczowym, przeciwbakteryjnym, wykrztuśnym i przeciwzapalnym,
Flawonoidy (głównie luteolina, hesperydyna i eriodictyol) – odpowiedzialne za silne właściwości przeciwzapalne oraz protekcyjne względem naczyń krwionośnych.
Taniny – garbniki, które odpowiadają za działanie ściągające i przyspieszające gojenie.
Kwas askorbinowy i karotenoidy – antyoksydant wzmacniający skórę i naczynia krwionośne.
Kwasy oleanolowy i ursulowy – powszechnie wykorzystywane w kosmetologii i do produkcji preparatów dermatologicznych. Wykazują działanie przeciwstarzeniowe, nawilżające, działają kojąco na skórę.
Ustalono, że związki antyoksydacyjne znajdujące się w liściach mięty są na tyle silne, że skutecznie redukują ryzyko wystąpienie wielu chorób, jak: miażdżyca, cukrzyca, otyłość i niektóre rodzaje nowotworów.
Przeczytaj również:
Olejki eteryczne – czym są? Zastosowanie, właściwości, rodzaje. Jak dobrać?
Właściwości lecznicze mięty pieprzowej
Właściwości lecznicze mięty były znane już w medycynie ludowej i zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. Dlatego dzisiaj stosuje się ją w wielu dolegliwościach.
Wpływ mięty na układ pokarmowy polega przede wszystkim na działaniu żółciopędnym i wiatropędnym.
Poprzez stymulowanie wytwarzania żółci w wątrobie, a następnie pobudzenie jej przepływu przez drogi żółciowe dochodzi do usprawnienia trawienia tłuszczów.
Olejek miętowy działa też rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, co eliminuje problem wzdęć po obfitych i tłustych posiłkach.
Regularne dostarczanie przeciwutleniaczy wraz z żywnością ma kluczowe znaczenie dla usuwania z organizmu reaktywnych form tlenu. To związki, które w nadmiarze zaburzają syntezę DNA i RNA oraz wchodzą w reakcję białkami i lipidami w obrębie komórki, prowadząc do zahamowania jej wzrostu i niekontrolowanej śmierci.
W pewnym uproszczeniu można więc powiedzieć, że mięta: działa przeciwzapalnie, koi nerwy i obniża poziom odczuwanego stresu.
Olejek mentolowy jest też chętnie stosowany ze względu na swoje działanie przeciwbólowe. Wdychany lub wcierany łagodzi zarówno bóle głowy, nerwobóle, jak i bóle reumatyczne. Dodatkowo redukuje świąd i obrzęk po ukąszeniu owadów. Spożywany doustnie łagodzi ból gardła, kaszel oraz ułatwia oddychanie. Z olejku miętowego wykonuje się również inhalacje, które pomagają udrożnić górne drogi oddechowe.
Przeczytaj również:
Inhalacje na kaszel – domowy sposób na męczący i duszący kaszel
Jak stosować miętę pieprzową?
Podstawowym sposobem wykorzystania mięty pieprzowej są napary. Przygotowuje się je poprzez zalanie suszu miętowego wrzątkiem i pozostawienie na ok. 10 min. To naturalne wsparcie w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Z kolei olejek z mięty może być aplikowany doustnie (po uprzednim rozpuszczeniu go w wodzie) lub zewnętrznie – do masażu inhalacji lub kąpieli w ramach aromaterapii.
Choć mięta jest w pełni naturalnym surowcem zielarskim, podczas jej przyjmowania zaleca się ostrożność.
Nigdy nie należy przekraczać zalecanej dawki – zwłaszcza w przypadku aplikacji olejku bezpośrednio na błony śluzowe lub doustnie. Zwiększone bezpieczeństwo jest zalecane przede wszystkim w przypadku dzieci oraz kobiet w ciąży.
Przeczytaj również:
Antyoksydanty (przeciwutleniacze) – czym są, gdzie występują, właściwości, zastosowania, najlepsze źródła
Czy mięta jest moczopędna?
Ze względu na działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie, mięta wykazuje również działanie moczopędne. W ten sposób przyspiesza usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i ułatwia detoksykację.
Czy mięta szkodzi na wątrobę?
Mięta nie wywiera szkodliwego działania na wątrobę, a wręcz przeciwnie – działa żółciopędnie. Dlatego jet polecana osobom z zaburzeniami pracy wątroby lub problemami hormonalnymi, u których poziom wytwarzanej żółci jest zbyt niski. Suplementy diety zawierające ekstrakt mięty są sprzedawane jako: tabletki, kapsułki i susz do przygotowywania naparu.
Przeczytaj również:
Jakie sposoby na detoks wątroby są skuteczne – dieta, zioła, tabletki?
Interakcje mięty z innymi ziołami z domowej apteczki
Składniki aktywne znajdujące się w mięcie ograniczają działanie preparatów stosowanych w przypadku refluksu żołądkowo-jelitowego, jak inhibitory pompy protonowej.
Powodują też rozluźnienie zwieracza przełyku, co może skutkować nasileniem objawów choroby refluksowej oraz zgagi.
Ze względu na hipotensyjne działanie olejku miętowego u pacjentów z niskim ciśnieniem obserwuje się nadmierny jego spadek. Dlatego należy monitorować zdrowie osób rutynowo przyjmujących leki na nadciśnienie. Wskazuje się też na możliwą interakcję mentolu z lekami przeciwzakrzepowymi.
Przeczytaj również:
Częsta zgaga – jakie są przyczyny zgagi? Co pomaga na nawracające pieczenie w przełyku?
Mięta pieprzowa w kuchni i w domu
Mięta pieprzowa jest powszechnie stosowana jako składnik naparów i suplementów diety. Jest też chętnie uprawiana w doniczce jako roślina ozdobna, ponieważ odstrasza niektóre owady, w tym: komary, mrówki i meszki. Jej liście są składnikiem napojów chłodzących i deserów. Aromat mięty wzbogaca też wiele potraw i dań mięsnych. Doskonale sprawdza się jako dodatek do jagnięciny i baraniny.
Przeczytaj również:
Najlepsze domowe napoje odchudzające – co pić, żeby schudnąć?
Czy warto zaparzać herbatę miętową?
Mogłoby się wydawać, że zalanie liści mięty gorącą wodą skutecznie obedrze je ze wszystkich prozdrowotnych właściwości. Okazuje się jednak, że napar z liści mięty pieprzowej zawiera wprawdzie jedynie średnio 21% olejku eterycznego, ale ponad 70% polifenoli. Wykorzystanie surowca do przygotowania naparu jest więc jak najbardziej zasadne.
Skutki uboczne przedawkowania mięty
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych fitoskładników, również mięta pieprzowa powinna być spożywana z umiarem. W razie wątpliwości najlepiej kierować się wskazaniami producenta lub zasięgnąć porady lekarza.
Typowymi skutkami przedawkowania mięty są: bóle brzucha, wzdęcia, kolki, nudności i wymioty. Mogą też pojawić się problemy z wypróżnianiem. U osób szczególnie wrażliwych na działanie substancji aktywnych mięta może wywołać: zawroty głowy, senność lub nadmierne pobudzenie.
Ze względu na brak wystarczającej liczby danych mięta nie powinna być spożywana w ciąży oraz okresie laktacji – jeśli już to może być jedynie spożywana w niewielkiej ilości. Ostrożność w przyjmowaniu mięty powinny zachować osoby cierpiące na kamicę żółciową lub inne schorzenia dróg żółciowych.
