Azotan potasu – saletra potasowa – saletra spożywcza
Azotan potasu to nieorganiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym KNO 3 . Jest solą potasową kwasu azotowego (V). Ma postać kryształków lub proszku, jest biały bądź bezbarwny, bezwonny i ma orzeźwiający, słony smak. Bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie. Występuje naturalnie w niewielkich ilościach – jako minerał nitrokalit – głównie w Chinach i Indiach, skąd był sprowadzany do Europy. Dlatego azotan potasu nazywany jest zwyczajowo saletrą indyjską. Jego inne popularne nazwy zwyczajowe to: saletra potasowa i saletra spożywcza.
Otrzymywanie azotanu potasu odbywa się w reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu. Azotan potasu należy do tej samej grupy związków co azotan sodu. Azotan potasu jest niepalny, ale jest utleniaczem i może intensyfikować pożary. W kontakcie z substancjami redukującymi stwarza ryzyko pożaru i wybuchu.
Wymienione właściwości azotanu potasu zadecydowały o jego szerokim wykorzystaniu w różnych gałęziach przemysłu, m.in. w rolnictwie czy pirotechnice.
Zobacz również: Azotyn sodu E250 – czy jest szkodliwy?
Azotan potasu – zastosowanie
Azotan potasu ma szerokie zastosowanie. Używa się go do wytwarzania:
- nawozów – jest źródłem azotu dla roślin,
- materiałów wybuchowych i pirotechnicznych – intensyfikuje spalanie, dawniej używano go do produkcji czarnego prochu, obecnie używa się azotanu potasu do wytwarzania fotobłysków i domowej pirotechniki,
- odczynników chemicznych,
- chemikaliów do uzdatniania wody,
- odmrażaczy i środków przeciw zamarzaniu,
- środków myjących,
- kosmetyków – azotan potasu w paście do zębów zapewnia ochronę przed nadwrażliwością, osłania szkliwo zębów i dziąsła przed kwaśnymi, gorącymi i zimnymi pokarmami oraz bakteriami,
- szkła, powłok szkliwionych, emalii i powierzchni glazur.
Azotan potasu jest konserwantem do żywności, szczególnie do przetworów mięsnych. Jako dodatek spożywczy oznaczany jest symbolem E252.
Sprawdź, czy sorbinian potasu jest szkodliwy dla zdrowia .
Azotan potasu w żywności – E252 – w czym jest obecny?
Saletra spożywcza, czyli azotan potasu w jedzeniu, oznaczana jest symbolem E252. Pełni rolę konserwantu przedłużającego trwałość produktów, gdyż zapobiega namnażaniu się i wzrostowi mikroorganizmów chorobotwórczych. Jest również środkiem utrzymującym kolor, który zapewnia typową dla sklepowych przetworów mięsnych różową, nienaturalnie intensywną barwę. Używa się go do peklowania na sucho i w solance wędlin, mięs oraz kiełbas.
Azotan potasu w serze ma za zadanie utrzymywać odpowiednią twardość. Znajduje się w niektórych serach podpuszczkowych i topionych. Dawkowanie azotanu potasu jest określone w Rozporządzeniu WE 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności. Azotan potasu w kuchni jest obecny w mieszankach peklujących do domowego wyrobu wędlin. Mieszankę peklującą można przygotować samodzielnie, mieszając dokładnie azotan potasu i sól w proporcji 3–5 g saletry potasowej na 100 g soli kuchennej.
Azotan potasu E252 znajduje się w:
- wędlinach,
- kiełbasach,
- salami,
- marynowanych śledziach i szprotach,
- serach topionych,
- serach żółtych.
Czy azotan potasu jest szkodliwy – wpływ na zdrowie
Azotan potasu przy spożyciu w dużym stężeniu powoduje podrażnienie błon śluzowych przewodu pokarmowego oraz zespół złego wchłaniania. Szkodliwość azotanu potasu może być związana z jego działaniem alergizującym. Nie stwierdzono, aby te konserwanty w żywności działały mutagennie, rakotwórczo czy wpływały negatywnie na płodność. Sam azotan potasu w małych ilościach jest generalnie nieszkodliwy. Natomiast negatywny wpływ azotanu potasu na zdrowie wynika z tego, że w organizmie jest przekształcany do azotynów. Redukcji ulega około 25 proc. spożytych azotanów.
Redukcja azotanu do azotynu może prowadzić do methemoglobinemii, czyli stanu, w którym hemoglobina we krwi traci zdolność odwracalnego wiązania tlenu. Objawia się to uczuciem zmęczenia, dusznościami przy wysiłku, przyspieszeniem akcji serca, bólami i zawrotami głowy oraz sennością. Długotrwałe i częste spożywanie produktów z azotanem potasu może prowadzić do anemii i uszkodzenia nerek. Dawka śmiertelna azotanu potasu dla osoby dorosłej to według różnych źródeł od 4 g do 30 g.
