Betanina (E162) – właściwości i zastosowanie. Czy betanina jest szkodliwa?

Betanina – co to za substancja?

Barwniki oznaczane są w składzie produktów specjalnym kodem. Barwniki, które dopuszczone są do stosowania w przemyśle spożywczym oznaczane są kodami od E100 do E199. Pod oznaczeniem E162 znajdziemy betaninę – barwnik pochodzenia naturalnego, w tym przypadku pochodzenia roślinnego. Betanina nazywana jest również czerwienią buraczaną albo ekstraktem z soku z buraka czerwonego.

Betanina pozyskiwana jest przede wszystkim z buraka ćwikłowego . Opisywany w tym artykule barwnik naturalny należy do tak zwanych barwników betalainowych, które cechują się czerwono-fioletową i żółtawą barwą, wynikającą z charakterystycznego układu atomów.

Czytaj również: Żółcień chinolinowa (E104) – co to jest, funkcje, szkodliwość żółtego barwnika

Betanina – właściwości substancji

Pod względem budowy chemicznej, substancja ta zbudowana jest z reszty kwasu betalamowego oraz cyklo-DOPA – czyli cyklo-3,4-dihydroksyfenyloalaniny. Betanina jest niestabilna w wysokiej temperaturze, bowiem podczas ogrzewania dochodzi do rozpadu betaniny na jej składowe, czyli kwas betalamowy i cyklo-DOPA. Podczas podgrzewania do 100 stopni Celsjusza okres półtrwania (połowicznego rozpadu) betaniny to około kilka – kilkanaście minut. Degradację tego barwnika przyspiesza nie tylko wysoka temperatura, ale również metale takie jak żelazo, glin czy cyna (w postaci jonów).

Barwnik ten jest najbardziej stabilny w temperaturze pokojowej. Jego stabilność zależy także od pH środowiska – najlepiej, gdy zawiera się ono w zakresie od 4 do 6. Ponadto betanina jest także wrażliwa na światło.

Betanina bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, dzięki czemu może być wykorzystana w przemyśle spożywczym. Co więcej, warto w tym miejscu wspomnieć, że barwnik ten jest przeciwutleniaczem , co oznacza, że ma zdolność do zgarniania wolnych rodników tlenowych, które mają zdecydowanie niekorzystny wpływ komórki organizmu. Swoje właściwości przeciwutleniające betanina zawdzięcza grupie fenolowej.

Betanina – w jakich produktach spożywczych jest wykorzystywana?

Z pewnością większość czytelników zastanawia się teraz, w jakich produktach spożywczych znajdziemy opisywany w tym artykule barwnik naturalny. Betanina wykorzystywana jest przede wszystkim w produkcji:

• przetworów mleczarskich, jogurtów, lodów, sosów;
• słodkich napojów, ale także napojów alkoholowych;
• galaretek, kisieli, budyni;
• wielu słodyczy (między innymi trzeba tutaj wymienić lizaki, ciastka, cukierki), deserów, niektórych gotowanych dań oraz produktów typu instant.

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, betanina może być stosowana w produktach bez ściśle określonych ograniczeń, w takich ilościach, które są niezbędne do uzyskania oczekiwanego efektu. Betanina nie ma więc tak zwanej dawki opisywanej w skrócie jako ADI (jest to maksymalne dopuszczalne dzienne pobranie substancji). Dawka ADI to skrót od angielskich słów Acceptable Daily Intake.

Czytaj również: Skrobia modyfikowana (E1422) – właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Czy betanina może być szkodliwa dla zdrowia?

Betanina uznana jest za substancję nieszkodliwą. Nie akumuluje się w naszym organizmie (nie ulega odkładaniu w tkankach) – jest bowiem w całości wydalana wraz z moczem. Co ważne, nie jest to substancja o potencjale alergizującym – nie wywołuje uczuleń. Jak donoszą źródła naukowe, spożywanie produktów zawierających betaninę (jako barwnik spożywczy) wiąże się z podobnym narażeniem na tę substancję, jak spożywanie produktów naturalnych z betaniną – na przykład buraków ćwikłowych. Podsumowując, jeżeli znajdziemy w składzie zakupionego produktu oznaczenie E162, nie musimy się martwić, o szkodliwy wpływ tej substancji na nasze zdrowie.

Potwierdzeniem faktu, że barwnik ten jest bezpieczny dla organizmu jest zdecydowanie fakt, że betanina została dopuszczona do wykorzystania w produktach żywieniowych i medycznych przeznaczonych dla dzieci do 3 roku życia. Nie odnotowano również szkodliwości tego barwnika u kobiet w ciąży, co podkreśla jego bezpieczeństwo.

Betanina a nowotwory – jaki jest związek?

W wielu artykułach medycznych mówi się o działaniu przeciwnowotworowym betaniny. Co wiadomo na ten temat? Jak pokazały badania in vitro, betanina może wywierać wpływ przeciwnowotworowy poprzez indukowanie apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki. Apoptoza chroni organizm przed gromadzeniem się w nim uszkodzonych, zmutowanych komórek, które mogą dać początek chorobie nowotworowej. Na nowotworzenie może mieć również wpływ fakt, iż betanina jest zgarniaczem wolnych rodników tlenowych, które mogą uszkadzać materiał genetyczny komórek, predysponując tym samym do pojawienia się mutacji genetycznych, a w konsekwencji nowotworzenia.

Zdecydowanie potrzeba jednak więcej badań, by dokładniej określić, jak betanina wpływa na komórki nowotworowe i czy faktycznie wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Aktualnie przede wszystkim potrzeba badań in vivo – czyli badań na organizmach żywych.

Podsumowując, nie każda substancja, która rozpoczyna się od oznaczenia E jest szkodliwa i niekorzystnie wpływa na zdrowie człowieka, jednak warto dokładnie czytać składy produktów, by mieć świadomość, co spożywamy każdego dnia. Barwniki pochodzenia naturalnego w ogromnej większości są substancjami bezpiecznymi i nieszkodliwymi.

Czytaj również: Karmel amoniakalno-siarczynowy (E150d) – co to jest, zastosowanie, szkodliwość, skutki uboczne