Stres w ciąży – jak działa długotrwały, a jak jednorazowy stres na mamę i dziecko?

Czym jest stres? Jak stres wpływa na organizm?

Stres jest naturalną reakcją organizmu na różne często trudne lub nerwowe sytuacje, które pojawiają się w życiu. Może być wywołany przez rozmaite czynniki, takie jak praca, problemy osobiste czy rozstanie z partnerem. W odpowiedzi na te czynniki, organizm wytwarza hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina, które mobilizują nas do działania. Jednak długotrwały lub nadmierny stres jest niekorzystny dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Może powodować np. problemy ze snem, obniżone samopoczucie czy nawet choroby serca. Stres w trakcie ciąży dotyczy nie tylko matki, ale i jej dziecka, ponieważ ono również odczuwa negatywne konsekwencje długotrwałej ekspozycji na stresujące bodźce. Skutki te różnią się jednak w zależności od wieku ciąży, odporności psychicznej kobiety i jej stanu zdrowia.

Stres w ciąży – jakie są jego przyczyny?

Ciąża to wyjątkowy, ale także niezwykle trudny okres w życiu kobiety. Wiąże się z diametralnymi zmianami w gospodarce hormonalnej, które prowadzą do pojawienia się różnych dolegliwości, takich jak nudności, zmęczenie czy wahania nastroju. Oprócz tego ciąża niesie ze sobą także wiele wyzwań fizycznych, jak np. zmiana wagi i kształtu ciała, bóle pleców czy trudności z oddychaniem. Samo w sobie może to już stanowić źródło stresu dla ciężarnej, a trzeba pamiętać o tym, że każdy z nas inaczej reaguje na bodźce stresowe i przetwarza je w indywidualny sposób. Dlatego też nie wymienimy tu wszystkich przyczyn stresu w ciąży, a jedynie te najbardziej powszechne, do których zaliczamy m.in.:

• niepokój związany z przebiegiem ciąży,
• obawy dotyczące przebiegu porodu,
• niepokój związany z rozwojem dziecka,
• nieplanowana ciąża, ciąża w młodym wieku,
• ciąża zagrożona,
• brak partnera,
• brak wsparcia ze strony partnera lub rodziny,
• traumatyczne doświadczenia w czasie ciąży (np. śmierć partnera, rodzica, wypadek samochodowy),
• problemy zdrowotne matki,
• problemy finansowe.

Stresu w ciąży nie da się całkowicie wyeliminować, ale można nauczyć się, jak efektywnie zarządzać stresem i zmniejszać jego negatywny wpływ na nasze ciało i umysł poprzez respektowanie zasad zdrowego stylu życia.

Silny stres w czasie ciąży – jak może się objawiać?

Stres w ciąży może dawać o sobie znać na wiele różnych sposobów. Do najczęstszych objawów zaliczamy:

• obniżone samopoczucie ciężarnej,
• wahania nastroju,
• brak apetytu,
• tachykardię, czyli przyspieszone bicie serca,
• podwyższone ciśnienie krwi,
• częste bóle głowy, zawroty głowy,
• zaburzenia snu,
• ból/ucisk w klatce piersiowej,
• uczucie kłucia w piersiach,
• ból brzucha,
• wzmożoną potliwość,
• drżenie mięśni.

Podwyższony poziom kortyzolu (hormon stresu) u ciężarnych kobiet prowadzi do zwiększonego napięcia nerwowego i trudności w radzeniu sobie ze stresującymi sytuacjami, co może być szczególnie problematyczne w okresie ciąży, kiedy kobieta jest już narażona na różnego rodzaju emocjonalne i fizyczne wyzwania.

Sporadyczny stres w czasie ciąży – czy jest się czym martwić?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, stres jest normalnym zjawiskiem, które towarzyszy nam każdego dnia. Jeśli przyszła mama rzadko doświadcza stresujących sytuacji, a co najważniejsze – potrafi sobie z nimi radzić poprzez odpowiednie zarządzanie emocjami, nie wpłynie to negatywnie na rozwój dziecka. Jeżeli jednak objawy stresu zaczną się nasilać i zaburzać normalne funkcjonowanie, należy skonsultować się z ginekologiem-położnikiem i skorzystać z profesjonalnego wsparcia psychoterapeuty.

Jednorazowy, silny stres w czasie ciąży – jak sobie radzić w sytuacjach stresowych?

Życie pisze różne scenariusze i może zdarzyć się tak, że kobieta w ciąży będzie musiała poradzić sobie z niespodziewanym i traumatycznym doświadczeniem, takim jak np. nagłe odejście partnera czy śmierć bliskiej osoby. Silny stres w czasie ciąży powoduje znaczne podwyższenie stężenia kortyzolu we krwi, co ma negatywny wpływ na cały organizm. Jeśli przyszła mama znajdzie się w kryzysowej sytuacji, powinna poszukać pomocy u specjalisty (psycholog, psychiatra) i skorzystać ze wsparcia emocjonalnego oferowanego przez najbliższych.

Do czego prowadzi długotrwały stres w trakcie ciąży?

Silny i przewlekły stres w ciąży – jakie mogą być skutki stresu?

Długotrwały stres w ciąży może fatalnie odbić się na zdrowiu mamy i jej dziecka. Najczęstsze skutki ciągłej ekspozycji na silne bodźce stresowe u ciężarnej to:

• poronienie (zwłaszcza gdy ciągły stres towarzyszy kobiecie w I trymestrze ciąży),
• obumarcie płodu,
• niedotlenienie płodu,
• przedwczesne skurcze macicy,
• poród przedwczesny,
• niska masa urodzeniowa dziecka,
• zaburzenia rozwojowe u dziecka (w tym wady wrodzone)
• zaburzenia psychiczne kobiety w okresie okołoporodowym,
• choroby somatyczne u matki (np. nadciśnienie, cukrzyca, anemia, podatność na infekcje),
• zaburzenia snu u matki,
• problemy z karmieniem naturalnym.

Jak widać, przewlekły stres matki może poważnie zaburzyć rozwój płodu, co znajduje odzwierciedlenie w kolejnych etapach życia dziecka. Posłużmy się przykładem przedwczesnego porodu. Wcześniaki borykają się z wieloma dolegliwościami zdrowotnymi, takimi jak: niska odporność, problemy z układem krążenia, niedosłuch lub retinopatia. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety ciężarne dbały o swoje zdrowie psychiczne i starały się ograniczać stres poprzez techniki relaksacyjne, zdrową dietę i aktywności, które przynoszą im radość i ukojenie.

Stres w ciąży – jak sobie z nim poradzić? Jak obniżyć poziom stresu?

Do sprawdzonych sposobów radzenia sobie ze stresem należy higieniczny styl życia. Kobieta w ciąży powinna zadbać o zdrową i odpowiednio zbilansowaną dietę oraz odpowiednią ilość i jakość snu. Jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych, warto uprawiać sport dostosowany do możliwości fizycznych kobiety. Samopoczucie poprawią także codzienne spacery na świeżym powietrzu i przebywanie wśród życzliwych i wspierających osób. Ważne jest też odpowiednie nawodnienie organizmu, odstawienie używek i właściwa suplementacja (witaminy z grupy B, magnez) ustalona z ginekologiem-położnikiem. W walce ze stresem pomagają także techniki relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe, których można nauczyć się np. przez Internet lub na warsztatach z psychologiem.