Kiedy dziecko może być zmęczone?
Odpowiadając na pytanie, dlaczego dziecko szybko się męczy, należy stwierdzić, że zmęczenie jest normalnym zjawiskiem, o ile nie przekracza pewnych granic. Poniżej przedstawiono sytuacje, w których maluch (a także trochę większy maluch, mianowicie nastolatek) może odczuwać zmęczenie.
- Dziecko odczuwa zmęczenie, kiedy spędziło bardzo aktywnie dzień, nie mając sposobności, żeby zregenerować siły (np. w trakcie krótkiej drzemki). Odpowiednikiem tej sytuacji u starszych dzieci jest napięty grafik zajęć szkolnych i pozaszkolnych, przy braku odpowiedniej ilości wypoczynku.
- Dziecko jest zmęczone w sytuacji problemów z jedzeniem, braku apetytu, niedostarczania odpowiedniej ilości kalorii i substancji odżywczych, co może wynikać np. z infekcji (zwykły ból gardła skutecznie zniechęca do jedzenia, a organizm zmagający się z infekcją potrzebuje do tej walki więcej energii niż zwykle) lub ze zwiększonego zapotrzebowania na substancje odżywcze, co ma miejsce np. w okresach intensywnego wzrastania (u nastolatków burzliwy okres skoku wzrostowego).
- Dziecko może być zmęczone np. po przebyciu mononukleozy zakaźnej (pojawia się wówczas tzw. zespół przewlekłego zmęczenia).
- Dziecko może wydawać się zmęczone, bierne, niechętnie brać udział w zabawie z rówieśnikami, kiedy dana sytuacja je przerasta, powoduje lęk i obawy (np. nowa szkoła, inna grupa dzieci itp.). Wtedy pomoc rodziców, opiekunów ułatwia zaadaptowanie się do nowych warunków i niepokojące objawy mijają. Analogicznie w przypadku nastolatków – problemy natury emocjonalnej mogą odbijać się znacząco na zachowaniu (brak akceptacji ze strony rówieśników, problemy w nauce, problemy "sercowe" itp.). Dzieci wydają się zmęczone, zniechęcone do wszystkiego, w tej sytuacji pomoc i wsparcie w rozwiązaniu problemu czy poradzeniu sobie z nim powoduje ustąpienie niepokojących objawów.
Kiedy zmęczenie u dziecka powinno zacząć niepokoić?
Pytanie, dlaczego dziecko szybko się męczy, zaprząta uwagę i może niepokoić wielu rodziców. Jeżeli zmęczenie występuje często i pojawia się bez uchwytnej przyczyny i dodatkowo towarzyszy mu apatia i zniechęcenie, należy baczniej obserwować malucha.
Aby rozgraniczyć normę od zaburzenia, ważna jest ocena tego, jak dziecko zachowywało się wcześniej, czy nastąpiła znacząca zmiana, czy pojawiła się w życiu dziecka możliwa tego przyczyna. Także częstość zgłaszanych dolegliwości nie jest bez znaczenia. Szczególnie trudno ocenić powagę sytuacji w przypadku nastolatków. W tym wieku zachodzi bardzo dużo zmian w młodym organizmie, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Bywa, że z błahych powodów popadają w skrajne stany, od euforii do smutku, zrezygnowania. Z tego względu należy przyjąć, że zmęczenie u nastolatka może mieć przyczynę pochodzenia emocjonalnego.
Dlatego trudno jest w wielu przypadkach odróżnić zmęczenie i apatię, które nie wiążą się z żadnymi nieprawidłowościami i wynikają z przeżywanych emocji, od tych, które mogą świadczyć o chorobie. Ważne jest więc, aby rodzice czujnie obserwowali swoje dziecko i służyli mu wsparciem w trudnych sytuacjach.
Zmęczenie u dziecka – kiedy iść do lekarza?
Szukając odpowiedzi na pytanie, dlaczego dziecko szybko się męczy, wielu rodziców chce skorzystać z porady specjalisty. W tym wypadku znaczenie ma przede wszystkim czas trwania i nasilenie objawów, a także ich niekorzystny wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka. Jeżeli wszystkie powyższe objawy i sytuacje trwają zbyt długo, wypoczynek, większa ilość snu czy zmiana diety nie pomagają (a dodatkowo zmęczenie u dziecka staje się np. powodem trudności w nauce czy absencji w szkole), dziecko bezwzględnie wymaga skonsultowania z lekarzem.
Rodzic powinien się zaniepokoić, gdy:
- dziecko jest często zmęczone, mimo że przesypia odpowiednią ilość godzin, ma możliwość odpoczynku oraz prawidłowo się odżywia,
- dziecko często nie wykazuje chęci do zabawy, łatwo się frustruje i zniechęca, nie podejmuje działań wymagających aktywności fizycznej, preferuje leżenie w łóżku, oglądanie telewizji czy granie na komputerze,
- dziecko często wydaje się apatyczne, pozbawione chęci do życia bez uchwytnej przyczyny,
- dziecko ma problemy z koncentracją, z nauką, unika podejmowania różnych działań, aktywności,
- to, co do tej pory sprawiało dziecku radość, nie cieszy go już (bez uchwytnej przyczyny),
- dziecko zgłasza objawy towarzyszące, np. ból głowy, ból brzucha, duszność.
Kiedy zmęczenie u dziecka oznacza chorobę?
Objawem wielu chorób jest zmęczenie. Istnieje więc prawdopodobieństwo, że odpowiedzią na wątpliwość, dlaczego dziecko szybko się męczy, jest choroba. Zmęczenie u dziecka może pojawić się m.in. w przebiegu następujących schorzeń:
- niedoczynność tarczycy,
- choroba Addisona (niedoczynność kory nadnerczy),
- przewlekła niedokrwistość,
- choroby serca,
- choroby nerek,
- choroby wątroby,
- nieswoiste choroby zapalne jelit,
- choroby nowotworowe,
- choroby tkanki łącznej,
- zaburzenia psychiczne,
- nadużywanie określonych leków,
- borelioza.
