Larwoterapia – co to jest i na czym polega? Wskazania, przeciwwskazania, ile kosztuje leczenie larwami?

Larwoterapia – co to jest?

Larwoterapia, inaczej określana jako biochirurgia, to metoda terapeutycznego oczyszczania ran, polegająca na wprowadzeniu do nich żywych, sterylnych larw much. Jej celem jest usunięcie w jak największym stopniu zainfekowanej i martwej tkanki, co znacząco przyspiesza proces gojenia się ran.

W larwoterapii najczęściej stosuje się sterylne larwy muchy zielonej (Lucilla Sericata), które żywią się wyłącznie bakteriami i tkanką martwiczą, co sprawia, że idealnie nadają się do tego zadania. Larwy hoduje się w sterylnych warunkach laboratoryjnych, na podłożach roślinnych, co czyni je całkowicie bezpiecznymi dla człowieka.

Larwoterapia jako metoda małoinwazyjna daje doskonałe efekty, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż terapeutyczne działanie larw ma miejsce na trzech płaszczyznach:

• precyzyjne oczyszczanie rany z tkanki martwiczej, zarówno za pomocą żuwaczek jak i wydzielanych na zewnątrz enzymów proteolitycznych powodujących upłynnienie tkanki;
• odkażenie rany i eliminacja bakterii – wydzielane przez żerujące larwy enzymy i substancje aktywne wykazują silne działanie przeciwbakteryjne, również w stosunku do szczepów odpornych na działanie powszechnie stosowanych antybiotyków (bakterie metycylinooporne czy pałeczki ropy błękitnej). Oprócz tego oczywiście spora część bakterii jest po prostu zjadana przez larwy;
• pobudzenie procesu gojenia – mikromasaż rany wykonywany przez poruszające się czerwie pobudza nasz organizm do produkcji wysięku i tworzenia się ziarniny. Ponadto wydzieliny larw wzmacniają naskórkowy czynnik wzrostu i stymulują wzrost fibroblastów i innych komórek niezbędnych w procesie gojenia.

Skąd się wzięła larwoterapia?

Wbrew pozorom larwoterapia nie jest osiągnięciem nowoczesnej medycyny – była ona bowiem znana już w czasach starożytnych i powszechnie stosowana od wieków na całym świecie. Tak naprawdę dopiero odkrycie antybiotyków sprawiło, że odstąpiono od niej na rzecz chirurgicznego oczyszczania ran za pomocą skalpela. Na kilkadziesiąt lat zapomniana, wróciła do łask w latach 90. XX w. kiedy to zaczęły się problemy z pojawianiem się odpornych na działanie antybiotyków drobnoustrojów. Wtedy to właśnie na powrót doceniono dobroczynne działanie larw i zaczęto je coraz częściej stosować, zwłaszcza w przypadku problematycznych, trudno gojących się ran. W efekcie na początku XXI w. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków dopuściła produkcję czerwi i zaczęła je traktować jako środek medyczny dostępny na receptę.

Larwoterapia – korzyści

Leczenie larwami niesie za sobą liczne korzyści, wśród których należy wymienić przede wszystkim:

• szybkie i precyzyjne oczyszczenie rany;
• likwidację zakażenia i stanu zapalnego;
• przyspieszenie procesów gojenia;
• zmniejszenie dolegliwości bólowych;
• eliminację nieprzyjemnego zapachu obecnego w przypadku martwych tkanek i leczeniu ran;
• niejednokrotne uniknięcie konieczności przeprowadzenia amputacji;
• eliminację opornych na leczenie bakterii.

Leczenie larwami – wskazania do przeprowadzenia

Kiedy terapia larwami powinna być rozważana? Wskazania do larwoterapii to przede wszystkim:

• rany infekcyjne z opornymi na leki szczepami bakterii;
• martwice i owrzodzenia różnego pochodzenia (np. odleżyny, stopa cukrzycowa itp);
• trudno gojące się owrzodzenia w przypadku których nie może zostać przeprowadzona antybiotykoterapia (np. owrzodzenia kończyn dolnych);
• rany pooperacyjne;
• rany powypadkowe i rany nowotworowe;
• rany w przypadku których nie ma możliwości ich chirurgicznego oczyszczenia np. infekcje podskórne.

Kiedy larwoterapia nie jest zalecana? Przeciwwskazania

Pomimo licznych korzyści jakie niesie ze sobą terapia larwami istnieją sytuacje, w których nie może być ona przeprowadzona. Do głównych przeciwwskazań zalicza się:

• głębokie przetoki;
• koagulopatie;
• wyjątkowo obfity wysięk z tkanek;
• aktywne krwawienie;
• reakcję alergiczną (najczęściej wywołuje ją chityna owadów).

Jak przebiega larwoterapia?

Larwy stosowane w leczeniu trudno gojących się ran są oczywiście jednorazowego użytku. Każda z nich żyje maksymalnie 72 godziny po czym są neutralizowane. Średnio szacuje się, że do skutecznego oczyszczenia 1 cm² rany potrzeba 3-5 larw, jednak ich ilość zależy również od grubości martwicy i stopnia zainfekowania rany bakteriami. Pojedyncza sesja larwoterapii trwa średnio 2-3 dni, a w razie konieczności można ją nawet kilkukrotnie powtarzać, aż do uzyskania zadowalających efektów terapeutycznych.

Jak to wygląda w praktyce? Powszechnie stosuje się dwa rodzaje opatrunku:

• otwarty – larwy umieszczane są bezpośrednio na ranie, a następnie przykrywane odpowiednim, umożliwiającym dostęp powietrza opatrunkiem, siatką oraz plastrem;
• zamknięty – larwy zamknięte są w małej, przepuszczalnej torebce, którą w całości przykłada się do rany i zabezpiecza przed przesunięciem.

Aplikacja opatrunku jest prosta, wystarczy zyskać pewność, że larwy znajdują się w łożysku rany i odpowiednio zabezpieczyć jej brzegi. Jest to istotne, gdyż w czasie gdy jest ona oczyszczana larwy zwiększają swój rozmiary, a gdy są już w pełni nasycone próbują opuścić ranę. W trakcie terapii należy jednak zadbać o to by przypadkiem nie zgnieść opatrunku, nie poddać działaniu wysokiej temperatury lub nie zalać, co mogłoby doprowadzić do uduszenia się larw, co znacząco zmniejszy skuteczność terapii.

Larwoterapia – czy to jest bezpieczne?

Larwoterapia to powszechnie stosowana metoda leczenia na całym świecie. Również w Polsce coraz więcej jest placówek, zarówno ambulatoryjnych jak i stacjonarnych, które zajmują się tego typu praktykami. Materiał, pochodzący z certyfikowanych laboratoriów, jest całkowicie bezpieczny, zwłaszcza że larwy są jednorazowego użytku. Terapia larwalna jest również obecna w Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych ICD-9, pod numerem 86.289.

Jaki jest koszt larwoterapii?

Chcąc wykonać zabieg larwoterapii prywatnie musimy liczyć się z wydatkiem rzędu kilkuset złotych. Dokładny koszt zależny jest między innymi od rozległości rany, bowiem to przekłada się bezpośrednio na ilość niezbędnych do zastosowania w trakcie zabiegu larw. Średni koszt 50-100 larw (czyli mniej więcej rana 3x3 cm) to około 100-150 złotych. Do tego dochodzą koszty założenia i zdjęcia opatrunku przez profesjonalistę, które wahają się między 200 a 300 złotych.