Zakażenie rany

Jakie rany są najbardziej podatne na zakażenie?

Niektóre rany są bardziej niż inne podatne na zakażenie. Rany o brzegach poszarpanych, rany tłuczone, szarpane są bardziej podatne na zakażenie z powodu dużej ilości martwiczych tkanek. Muszą one zostać dokładnie oczyszczone i dobrze zaopatrzone, by zminimalizować ryzyko zakażenia. Również istotne jest to jakim narzędziem rana została zadana (czystym lub brudnym) oraz czy nie została zabrudzona na przykład ziemią.

Na podatność na zakażenie mogą wpływać również inne czynniki, na przykład:

• cukrzyca,
• zaburzenia odporności,
• niedożywienie,
• przyjmowanie niektórych leków (na przykład kortykosteroidów).

Rana może być zakażona już w chwili powstania lub ulec zakażeniu później. Dlatego bardzo istotne jest odpowiednie postępowanie po zranieniu.

Przeczytaj też: Wścieklizna – przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Objawy zakażenia rany

W zależności od rodzaju zakażenia rany, objawy mogą się różnić. Generalnie zakażenie rany objawia się:

• bólem (zwłaszcza przy dotyku),
• pieczeniem,
• zaczerwienieniem i obrzękiem,
• uczuciem pulsowania rany,
• często wzmożonym uciepleniem w okolicy rany,
• pojawieniem się wycieku ropnej wydzieliny.

Poza tym węzły chłonne w okolicy rany mogą się powiększać. Jeśli zakażenie jest uogólnione, pojawiają się objawy ogólne, takie jak osłabienie i gorączka.

Objawami szczególnie niepokojącymi, świadczącymi o głębokim zakażeniu tkanek, są:

• szybkie narastanie objawów,
• oddzielanie się fragmentów skóry,
• krwawienie podskórne,
• zniesienie czucia skórnego,
• obecność gazu w tkankach.

Objawy te niestety pojawiają się zazwyczaj dopiero w późnej fazie zakażenia. Konieczna jest wówczas natychmiastowa konsultacja chirurgiczna.

Rodzaje zakażenia ran

Ropienie rany

Ropienie rany zazwyczaj nie jest bardzo groźne, przedłuża jednak gojenie się rany, powoduje powstanie brzydkiej blizny i stwarza niebezpieczeństwo zakażenia uogólnionego i sepsy. Problemy stwarza zakażenie bakteriami opornymi na antybiotyki, których ze względu na szerokie stosowanie leków przeciwbakteryjnych jest coraz częstsze.

Leczenie to w głównej mierze antybiotykoterapia ogólna. Antybiotyki stosowane miejscowo w przypadku zakażenia już istniejącego nie są skuteczne (mogą pomóc w zapobieganiu zakażenia i stosuje się je czasem w profilaktyce zakażenia rany). Czasem konieczny bywa drenaż ropy lub nawet chirurgiczne opracowanie rany.

Róża przyranna

Róża przyranna jest to ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, wywołany przez paciorkowce. Najbardziej podatne są osoby starsze, małe dzieci i osoby z niedoborami immunologicznymi. Objawia się charakterystycznym zaczerwienieniem i obrzękiem. Pojawia się gorączka. Okoliczne węzły chłonne często są powiększone. Leczeniem jest antybiotykoterapia.

Tężec

Tężec jest to zakażenie spowodowane laseczkami tężca. Jest to groźna choroba. Szczególnie podatne na zakażenie są rany zabrudzone ziemią lub zadane brudnym narzędziem czy też kąsane. Objawy mogące świadczyć o tężcu to drętwienie i mrowienie w okolicy żuchwy, szczękościsk i po pewnym czasie skurcze pozostałych mięśni. Przeciwko tężcowi istnieje szczepionka. Osoby szczepione po upływie odpowiedniego czasu od szczepienia powinny otrzymać w przypadku zranienia profilaktycznie anatoksynę przeciwtężcową, a uprzednio nie szczepione - surowicę przeciwtężcową.

Zgorzel gazowa

Zgorzel gazowa występuje rzadko ale jest bardzo groźnym powikłaniem zranienia, które często kończy się śmiercią. Zgorzel powodują beztlenowe bakterie gnilne. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt rany z ziemią czy strzępkami zabrudzonego ubrania. Bakterie powodują gnilny rozpad tkanek, podczas którego wytwarzają się gazy. Objaw trzeszczenia uciśniętej tkanki powinien szczególnie zaniepokoić. Inne objawy to ból, napięcie tkanek wokół rany, zaczerwienienie i obrzęk. Z rany może sączyć się wydzielina w kolorze mięsnych popłuczyn. Stan chorego szybko się pogarsza aż do utraty przytomności i często zgonu. W tym wypadku szybkie rozpoznanie i leczenie jest niezbędne. Często konieczne jest chirurgiczne usunięcie zakażonych tkanek oraz leczenie w komorze hiperbarycznej.

Wścieklizna

Wścieklizna jest to bardzo groźne powikłanie ran kąsanych. Zakażenie może być skutkiem nawet niewielkiego zranienia przez chore zwierzę. Objawy to ślinotok, wodowstręt i światłowstręt. Zawsze w przypadku ugryzienia przez dzikie zwierzę lub przez zwierzę domowe, co do którego szczepienia nie jesteśmy pewni, należy skonsultować się z lekarzem. Często zwierzę (o ile to możliwe) poddawane jest obserwacji, a chory otrzymuje szczepienie przeciwko wściekliźnie, która może uratować życie.

Jak zapobiegać zakażeniu rany?

Bardzo ważne w przeciwdziałaniu zakażeniu rany jest postępowanie zaraz po zranieniu. Ranę trzeba dokładnie przemyć wodą utlenioną lub solą fizjologiczną, by usunąć bakterie, zabrudzenia, martwe tkanki oraz drobne ciała obce.

Następnym etapem jest dezynfekcja preparatem odkażającym (działa krótkotrwale) i jałowy opatrunek.

Pomocne mogą być specjalne preparaty, jak maść na rany (stosowane w okolicy rany, nie bezpośrednio na ranę), maść zawierająca sole srebra lub maść z antybiotykiem. Maści z antybiotykiem (jednym lub kilkoma antybiotykami w jednym preparacie) są zazwyczaj dostępne bez recepty. Nie wyleczą zakażenia, jeśli już takie wystąpi, pomagają natomiast w zapobieżeniu zakażeniu. Można używać również gotowych opatrunków, które często zawierają także substancje przeciwbakteryjne.

Opatrunki muszą być zmieniane z odpowiednią częstością. Za każdym razem ranę należy zdezynfekować. Można użyć też maści z antybiotykiem lub gotowego opatrunku. Materiały opatrunkowe powinny być sterylne (do kupienia w aptekach).