Proces gojenia się rany jest dość złożony i dynamiczny. Zazwyczaj rozpoczyna się zaraz po powstaniu urazu. Organizm dąży do jak najszybszego odtworzenia ciągłości tkanek, tak by zapobiec ewentualnej inwazji mikroorganizmów oraz utracie wody. W przypadku, gdy dojdzie do głębszych uszkodzeń skóry, po pewnym czasie na jej powierzchni może pojawić mało estetyczna pamiątka w postaci blizny. Podpowiadamy, na czym polega pielęgnacja widocznych zmian skórnych.
Jak dbać o blizny? Czym smarować?
Spis treści
- Jak powstaje blizna?
- Rodzaje blizn
- Jak pielęgnować blizny pooperacyjne?
- Blizna po cesarskim cięciu – jak o nią dbać?
- Pielęgnacja blizny pourazowej
- Gojenie blizn po oparzeniu (od miesiąca do 4 lat)
- Leczenie różnego rodzaju blizn
- Popularne metody leczenia blizn
- Skuteczne preparaty na blizny – żele i kremy
- Pielęgnacja blizn – o czym warto wiedzieć?
- Obejrzyj film – dermatolog o pielęgnacji blizn
- Komentarz dermatologa na temat blizn
Jak powstaje blizna?
Proces prawidłowego gojenia się ran przebiega w kilku etapach. W pierwszej kolejności w organizmie uruchamiane są mechanizmy homeostazy, które zapobiegają nadmiernej utracie krwi. Rana zostaje oczyszczona w ciągu 48-72 godzin, a faza skrzepu trwa zazwyczaj do 6-7 doby. Następnie tworzą się komórki śródbłonka i naskórka, fibroblasty oraz powstają nowe naczynia krwionośne. Zewnętrzna macierz łączy brzegi uszkodzonej skóry. Otwarta rana zostaje zamknięta przez tkankę zastępczą. W trzeciej fazie gojenia powstają włókna kolagenowe i elastynowe.
W ostatnim etapie dochodzi do przebudowy zagojonej rany, czyli bliznowacenia. Dojrzewanie blizny to proces, który może trwać nawet 2 lata. W tym czasie staje się ona płaska oraz bledsza. Czasami organizm ma skłonność do nadmiernej reakcji, co skutkuje powstaniem czerwonej, przerosłej tkanki bliznowatej. Blizna powstaje w wyniku krzyżowania się włókien kolagenowych. Zwykle pojawia się po urazie mechanicznym lub zabiegu chirurgicznym.
Rodzaje blizn
Keloidy (bliznowce) to zmiany skórne, które wykraczają poza obszar granic zranienia. Zazwyczaj nie ulegają regresji wraz z upływem czasu. Bliznowce są zbudowane z tkanki łącznej włóknistej i mają nieregularny kształt. Poza tym charakteryzują się czerwoną lub fioletową barwą.
Blizny przerostowe są popularnie występującą formą patologicznych zmian skórnych. Zwykle pozostają w granicach rany. Blizny przerostowe mają kolor różowy lub czerwony i uniesione są nad poziomem skóry. Po pewnym czasie mogą się zmniejszyć albo wykazywać tendencję do dalszego rozrostu.
Blizny atroficzne (zanikowe) wyglądem przypominają miejscowe wgłębienie. Zwykle mają okrągły kształt i są wynikiem wytwarzania się zbyt małej ilości kolagenu. Blizny zanikowe pojawiają się w przebiegu trądziku lub wskutek przebytej ospy wietrznej. Poza tym mogą wytworzyć się w wyniku nieprawidłowego leczenia sterydami. Do zmian skórnych tego typu zalicza się także rozstępy.
Przeczytaj też: Na czym polega gojenie rany przez ziarninowanie?
Jak pielęgnować blizny pooperacyjne?
Gojenie ran jest długotrwałym i złożonym procesem. Widoczność blizny po operacji zależy w dużej mierze od jakości przeprowadzenia samego zabiegu. Jeśli istnieje taka możliwość, lekarz wybiera na nacięcia miejsca w pobliżu naturalnych fałdów skórnych. Aby blizna była jak najmniej widoczna, trzeba regularnie odkażać ranę i często zmieniać jałowy opatrunek. Należy zadbać o to, by przez cały czas pozostawała sucha.
W przypadku ran pooperacyjnych należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Większość specjalistów uważa, że przez pierwsze kilka dni po operacji warto zrezygnować z kąpieli. Można jednak wziąć prysznic, po którym trzeba dokładnie osuszyć ranę. Po usunięciu szwów należy stosować preparaty zmniejszające widoczność blizny, na przykład specjalne plastry silikonowe. Zabiegi pielęgnacyjne pozytywnie wpływają na proces gojenia, a także hamują rozrost tkanki łącznej.
Blizna po cesarskim cięciu – jak o nią dbać?
Nacięcie przy tzw. CC jest niewielkie i wykonywane poziomo oraz bardzo nisko. Najczęściej bliznę po cesarskim cięciu można z łatwością ukryć pod bielizną. Cięcie tuż nad spojeniem łonowym bywa zatem mało widoczne. Jeśli chodzi o świeżą ranę, należy pamiętać o jej regularnym przemywaniu, odkażaniu i wietrzeniu. Bliznę trzeba chronić przed promieniowaniem UV, niskimi temperaturami oraz urazami mechanicznymi. Ważne, by przez kilka miesięcy odpowiednio pielęgnować skórę w okolicy nacięcia. Najbardziej polecane są preparaty zawierające substancje aktywne, takie jak: wyciąg z cebuli, heparyna, silikon, masa perłowa czy kwas hialuronowy.
Pielęgnacja blizny pourazowej
To najczęściej skutek bezpośredniego kontaktu z gorącymi płynami lub ogniem, po którym następuje długi czas gojenia. Najbardziej skuteczne na bliznę po oparzeniu są opatrunki uciskowe. Dzięki nim staje się ona mniej wypukła oraz bardziej elastyczna. Po okresie 3 tygodni pooparzeniowe blizny przestają swędzieć. Towarzyszące im powikłania zależą w głównej mierze od stopnia poparzenia. Zastosowanie kompresji na świeżą bliznę pozwala odzyskać właściwy kolor skóry. Największa poprawa jest widoczna po około 4 tygodniach.
Gojenie blizn po oparzeniu (od miesiąca do 4 lat)
Przy poparzeniach I stopnia pojawia się czerwony rumień i ból. W miejscu oparzenia nie pozostają trwałe ślady. Jeśli chodzi o poparzenia II stopnia, dochodzi do zniszczenia naskórka i głębokich warstw skóry właściwej. W takim przypadku najczęściej pojawiają się blizny przerostowe. Natomiast przy poparzeniach III stopnia następuje uszkodzenie lub zniszczenie warstwy rozrodczej skóry. W związku z tym zmiana przyjmuje kolor brunatny, brązowy albo czerwony. Poparzenie IV stopnia wiąże się ze zniszczeniem tkanek, takich jak: mięśnie, kości, stawy i ścięgna.
Leczenie różnego rodzaju blizn
Po niewielkich ranach zwykle nie pozostają żadne ślady. Dobrze oczyszczona skóra po urazie lub operacji zwykle goi się bez większych komplikacji. Przez kilka miesięcy od zdjęcia szwów warto sięgać po specjalną maść, silikonowy plaster lub żel. Warto wiedzieć, że bez zastosowania odpowiednich preparatów może dojść do patofizjologii oraz przebudowy blizn. Aby temu zapobiec, konieczna jest dobrze dobrana terapia, która pozytywnie wpłynie na ich wygląd.
Popularne metody leczenia blizn
Leczenie farmakologiczne polega na wdrożeniu kortykosteroidów lub leków antymitotycznych, zawierających substancje hamujące wzrost blizny. Dzięki nim możliwe jest zmniejszenie syntezy kolagenu oraz redukcja liczby fibroblastów. To dość obiecująca metoda leczenia blizn, która może zapewnić spektakularne efekty.
Laseroterapia stanowi obecnie pomoc w usuwaniu wszelkich zmian skórnych. Działanie lasera opiera się na skierowaniu wiązki światła, której moc zostaje skalibrowana do konkretnych potrzeb. Laserowe usuwanie blizn może spowodować, że całkowicie znikną lub staną się mniej widoczne. Na pierwsze efekty trzeba jednak cierpliwie poczekać. Laser przyda się na każdy rodzaj zmian skórnych. Laseroterapia sprawdza się nie tylko w przypadku blizn, ale też przyczynia się do eliminowania trądziku.
Zabieg chirurgiczny pozwala zmniejszyć rozmiar i kształt zmiany skórnej. Dzięki operacyjnym metodom możliwe jest wykonanie przeszczepu skóry. Precyzyjny zabieg chirurgiczny polega także na rozciąganiu tkanej za pomocą tzw. ekspanderów.
Skuteczne preparaty na blizny – żele i kremy
Na polskim rynku znajduje się szeroki wybór produktów na zmiany pourazowe, pooperacyjne i potrądzikowe. Działanie profesjonalnych preparatów sprzyja minimalizowaniu nieprzyjemnych objawów, takich jak świąd czy pieczenie skóry. Do polecanych produktów należy:
- specjalna maść z dodatkiem polisiloksanów oraz substancji pomocniczych,
- żel o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwobrzękowych czy bakteriobójczych zawiera w składzie wyciąg z cebuli, heparynę i alantoinę,
- plaster silikonowy poprawiający wygląd oraz elastyczność blizny.
Na efekt działania takich preparatów musimy poczekać. Heparyna pobudza regenerację komórek, wspiera prawidłowe krążenie, zmiękcza bliznę i obrzęk. Alantoina ma działanie keratolityczne, dzięki czemu sprzyja usuwaniu zrogowaciałego naskórka. Żel na blizny rozjaśnia, wygładza oraz zmniejsza zmiany skórne. Z kolei silikonowe plastry można stosować od razu po zdjęciu szwów.
Pielęgnacja blizn – o czym warto wiedzieć?
Kuracja powinna być dobrana nie tylko do rodzaju blizny, ale też naszego wieku czy predyspozycji genetycznych. Aby przyspieszyć gojenie, możemy często przemywać ranę bieżącą wodą lub zastosować lawaseptyki. Do dezynfekcji warto używać środków zawierających oktenidynę, która ma właściwości hipoalergiczne. Niezbędne jest także założenie opatrunku specjalistycznego, tak by uchronić wrażliwe miejsce przed ponownym zanieczyszczeniem.
Obejrzyj film – dermatolog o pielęgnacji blizn
Komentarz dermatologa na temat blizn
Zdaniem eksperta
Po każdym urazie, zarówno spowodowanym wypadkiem, czy zabiegiem chirurgicznym u osób predysponowanych genetycznie może dojść do powstania blizny przerostowej albo bliznowca. Blizna przerostowa ma swoje granice w obrębie cięcia chirurgicznego, jest wyniesiona ponad powierzchnię skóry, twarda i sino-filetowa.
Bliznowiec wygląda podobnie, ma natomiast możliwość przekroczenia granic cięcia chirurgicznego i szerzenia się po powierzchni skóry. W profilaktyce blizn przerostowych i bliznowców stosuje się preparaty żelowe, silikonowe, plastry silikonowe (które nakleja się na ranę) oraz terapię uciskową, gdzie zakłada się specjalne rękawy lub opatrunki.
Dodatkowo u pacjentów z tendencją do powstawania blizn można stosować zabiegi laserowe, mezoterapię, ostrzyknięcia bliznowca lub dermabrazje naprzemiennie z peelingami, które zmniejszają wygórowanie blizny ponad powierzchnię skory i zmieniają jej kolor.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Olga Zastawny "Czas, który leczy rany, czyli o powstawaniu blizn", [w:] Wszechświat t.15 nr 4-6/2014, http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-76af60a6-8e14-4371-a437-2fdc62ceab8f/c/zastawny.pdf.
- Katarzyna Osiak, "Przerostowe blizny, bliznowce i przykurcze bliznowate", Postępy Nauk Medycznych 2-3 2005, http://www.czytelniamedyczna.pl/2952,przerostowe-blizny-bliznowce-i-przykurcze-bliznowate.html.
- Agnieszka Książek-Czekaj, Marek Wiecheć, Katarzyna Bąbik, Nowoczesne Metody Fizjoterapii nr 100, https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul.
Opublikowano: 12.02.2021;
Oceń:
3.0
Dagmara Osińska
dziennikarka
Dziennikarka z wieloletnim doświadczeniem, autorka tekstów reklamowych. Absolwentka studiów magisterskich na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Prywatnie jest miłośniczką podróży, kuchni włoskiej i zdrowego stylu życia.
12
Komentarze i opinie (0)