Samobójstwo wspomagane – definicja i rozróżnienie od eutanazji
Eutanazja jest procedurą prowadzącą do skrócenia życia chorego, za którą pełną odpowiedzialność ponosi lekarz (lub inny specjalista z dziedziny medycyny). Może mieć charakter bierny (zaniechanie sztucznego podtrzymywania życia np. poprzez odłączenie respiratora) lub czynny (podanie przez personel medyczny śmiertelnej dawki leku). Procedura, choć przeprowadzana przez medyka, wykonywana jest za zgodą pacjenta (lub jego rodziny, jeśli pacjent jest nieprzytomny) na terenie szpitala czy innej placówki medycznej.
W przypadku samobójstwa wspomaganego ośrodek medyczny zapewnia jedynie niezbędne środki, jednak to pacjent decyduje, kiedy je przyjmie, a tym samym – zakończy swoje życie. Czynności wykonywane są zwykle w domu pacjenta.
W procedurze stosuje się głównie barbiturany (najczęściej pentobarbital sodu) w dawce śmiertelnej, które po kilkunastu minutach od zażycia powodują zatrzymanie akcji serca i oddychania. Ich przyjęcie poprzedzone jest zażyciem środka przeciwwymiotnego. Śmierć w ramach samobójstwa wspomaganego jest bezbolesna.
Przeczytaj również:
Kapsuła do eutanazji – jak działa? Czy kapsuła śmierci będzie dostępna w Polsce?
W których krajach wspomagane samobójstwo jest legalne?
Samobójstwo wspomagane jest legalne w kilku krajach europejskich (Szwajcarii, Holandii, Austrii, Belgii, Luksemburgu, Portugalii i Hiszpanii), a także w niektórych rejonach Stanów Zjednoczonych, Australii i Kanadzie. Inne kraje: Niemcy, Włochy czy Kolumbia pracują nad regulacjami dotyczącymi tych praktyk. W Szwajcarii procedura jest również dopuszczalna dla obcokrajowców, co napędza zjawisko tzw. turystyki samobójczej.
W Polsce samobójstwo wspomagane jest nielegalne, a udzielenie pomocy w tej procedurze, zgodnie z art. 150 Kodeksu karnego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Samobójstwo wspomagane – kryteria
Uwarunkowania prawne samobójstwa wspomaganego wymagają, aby osoba szukająca pomocy spełniała szereg kryteriów, w tym:
pozostawanie w pełni władz umysłowych;
dobrowolne i wielokrotne komunikowanie woli śmierci;
wyrażenie zgody na samodzielne zakończenie życia;
zachowanie minimalnej sprawności fizycznej umożliwiającej przyjęcie leku (połknięcie, podanie przez zgłębnik żołądkowy lub otwarcie zastawki drogi dożylnej)
Przeczytaj również:
Umieranie – objawy, jak długo trwa, czy boli
Wskazania do samobójstwa wspomaganego
Wskazania do samobójstwa wspomaganego obejmują:
przewlekłą i nieuleczalną chorobę, jak: zaawansowana choroba nowotworowa, choroby neurodegeneracyjne o postępującym charakterze (np. stwardnienie zanikowe boczne);
cierpienie fizyczne i ból niedające się kontrolować dostępnymi metodami leczenia, w tym leczeniem paliatywnym;
brak nadziei na poprawę stanu zdrowia: w niektórych krajach warunkiem uzyskania zgody na samobójstwo wspomagane są prognozy życia krótsze niż 6 miesięcy.
Wydaje się, że największe kontrowersje procedura samobójstwa wspomaganego budzi w kontekście chorób psychicznych, w tym depresji. Przeciwnicy podnoszą fakt, że obecnie dostępne metody leczenia umożliwiają skuteczną kontrolę depresji u zdecydowanej większości pacjentów.
Co więcej, choroba może wpływać na zdolność pacjenta do podejmowania decyzji co do procedur medycznych – w tym samobójstwa wspomaganego.
Zwolennicy przekonują z kolei, że zaburzenia psychiczne wiążą się z wieloletnim i ciężkim cierpieniem nieustępującym bólowi somatycznemu. W Belgii, Holandii czy Szwajcarii procedura samobójstwa wspomaganego jest dozwolona również u pacjentów z chorobami psychicznymi, choć są to rzadkie przypadki.
Samobójstwo wspomagane – kontrowersje
Jednym z zarzutów przeciwko samobójstwu wspomaganemu jest jego domniemana sprzeczność z przysięgą Hipokratesa, która głosi: „Nie podam nikomu śmiertelnego leku, nawet jeśli będzie mnie prosił, ani nie udzielę nikomu takiej porady”. Nadmienić jednak warto, że przysięga, choć głęboko zakorzeniona, pozostaje raczej tradycją niż zobowiązaniem prawnym. Co więcej: jej treść wielokrotnie zmieniano, a niektóre procedury (pierwotnie według ślubowania nielegalne) są dziś powszechnie stosowane w medycynie. Obecnie tylko niewielki odsetek adeptów sztuki lekarskiej składa przysięgę Hipokratesa – w Polsce zastąpiło ją opracowane współcześnie przyrzeczenie lekarskie.
Przeciwnicy legalizacji samodzielnego zakończenia życia często zasłaniają się również aspektem wiary. Praktyki takie jak eutanazja czy samobójstwo wspomagane są kategorycznie odrzucane przez dominujący w Polsce Kościół katolicki.
Według znawców religii stanowią pogwałcenie dziesięciu przykazań (a dokładnie piątego – „Nie zabijaj”) oraz katechizmu (to Bóg, jako Stwórca, przyznaje i odbiera życie). Samobójstwo wspomagane jest również potępiane przez hinduizm i judaizm.
Dążenia do legalizacji wspomaganego samobójstwa wspierane są przez wiele międzynarodowych organizacji, w tym Human Rights Watch, Dignitas czy The World Federation of Right to Die Societies.
