Skąd się bierze choroba morska? Przyczyny
Choroba morska (z ang. sea sickness) to jedna z odmian kinetoz, która może dotknąć każdego z nas, bez względu na płeć czy wiek. Choć jej największe nasilenie obserwuje się wśród dzieci i młodzieży, zdarza się, że pierwsze jej symptomy pojawiają się dopiero w życiu dorosłym, u kobiet np. po pierwszym porodzie.
Skąd się bierze choroba morska? U jej podłoża leży zaburzenie zmysłu równowagi. W naszym organizmie odpowiada za niego struktura określana mianem błędnika – zlokalizowana w uchu środkowym. Składa się on z kanałów półkolistych i znajdujących się w nich układów specyficznych kryształów oraz cieczy, które zmieniają swoje położenie podczas ruchu, przesyłając odpowiednie impulsy do ośrodkowego układu nerwowego, czyli do mózgu.
Błędnik reaguje zarówno na przyspieszenia liniowe (odczuwane właśnie w trakcie przebywania na wodzie), jak również przyspieszenia kątowe, a ich duże nasilenie może prowadzić do zaburzenia jego prawidłowego funkcjonowania.
To właśnie wysoką amplitudę i niską częstotliwość przyspieszeń liniowych ( wywołanych falami wodnymi) uznaje się za bezpośredni mechanizm odpowiedzialny za występowanie objawów choroby morskiej.
W trakcie podróży środkami transportu wodnego występuje niezgodność bodźców dostarczanych przez nasz zmysł wzroku a sygnałami, które do mózgu przesyła błędnik. Symptomy najmocniej odczuwane są pod podkładem, kiedy wzrok nie odbiera i nie przesyła dalej informacji, które mózg interpretowałby jako ruch, przy jednoczesnych bodźcach z błędnika wykrywającego zmiany położenia ciała wywołane kołysaniem.
Istotną rolę odgrywają tu prawdopodobnie również indywidualne predyspozycje, dlatego wśród przyczyn choroby morskiej wymienia się również uwarunkowania genetyczne czy choroby współistniejące.
Przeczytaj również:
Zawroty głowy i mdłości – jakie są przyczyny i co mogą oznaczać zawroty głowy i nudności?
Objawy choroby morskiej
Większość objawów choroby morskiej to nic innego jak naturalna próba obronna naszego organizmu przed sprzecznymi sygnałami, które odbierane są przez mózg. Najczęściej osoby, które dotyka choroba morska odczuwają:
pogorszenie samopoczucia,
ogólne osłabienie,
nudności,
wymioty,
ból brzucha,
odwodnienie,
zawroty głowy,
bóle głowy,
brak apetytu,
wzmożoną senność,
zwiększoną potliwość (często pojawiają się tzw. zimne poty),
bladość powłok skórnych,
trudności z koncentracją,
ciężki, spowolniony oddech,
uczucie ucisku w klatce piersiowej.
Oczywiście objawy te nie muszą występować jednocześnie, a ich intensywność również pozostaje cechą mocno indywidualną. Zwykle największe nasilenie złego samopoczucia obserwuje się w trakcie pierwszych dni rejsu. Gdy nasz organizm zaadaptuje się do nowych warunków, objawy choroby morskiej ulegają złagodzeniu lub ustępują całkowicie. Jedynie w nielicznych przypadkach utrzymują się one przez cały czas trwania podróży.
Przeczytaj również:
Zawroty głowy przy schylaniu (pochylaniu się) – jakie są przyczyny?
Czy choroba morska i choroba lokomocyjna to to samo?
W pewnym sensie tak. Każda z nich to kinetoza czyli zaburzenie równowagi spowodowane oddziaływaniem na nasz błędnik przyspieszenia w trakcie poruszania się środkami transportu. Uznaje się jednak, że choroba lokomocyjna dotyczy dowolnych środków transportu, natomiast choroba morska, jako jej węższa postać, tylko tych poruszających się na wodzie, takich jak: statki, jachty, motorówki, promy itp.
Zwykle osoby cierpiące na chorobę lokomocyjna odczuwają dyskomfort również w trakcie przebywania na wodzie.
Zdarza się jednak, że nieprzyjemne dolegliwości pojawiają się u nich wyłącznie w trakcie poruszania się wybranymi środkami lokomocji, np. samochodem czy autokarem, a w trakcie podróży statkiem lub w trakcie innego typu rejsu cieszą się one doskonałym samopoczuciem.
Przeczytaj również:
Leki przeciwwymiotne – jakie leki na wymioty są najlepsze?
Jak łagodzić objawy choroby morskiej?
Mając na uwadze przyczyny choroby morskiej, na występowanie nieprzyjemnych dolegliwości w trakcie rejsu nie mamy tak naprawdę większego wpływu. Możemy jednak podjąć działania, które ograniczą złe samopoczucie i pozwolą nam w miarę swobodnie przetrwać podróż.
Oto kilka najważniejszych wskazówek:
Zachowaj spokój – podwyższony poziom stresu może nasilać nieprzyjemne dolegliwości.
Postaraj się uspokoić oddech, bierz głębokie wdechy nosem i powoli wydychaj powietrze ustami.
Pij niewielkimi łykami wodę, zrezygnuj ze słodkich napojów gazowanych i alkoholu.
Stosuj zimne okłady na kark.
Staraj się przebywać jak najwięcej na pokładzie, a nie pod nim.
Usiądź przodem do kierunku podróży lub połóż się wzdłuż kadłuba.
Obserwuj horyzont lub jeden konkretny odległy punkt przed sobą, nie obserwuj fal.
Zrezygnuj z czytania książek lub korzystania z urządzeń elektronicznych, które wymagają skupienia wzroku.
Nie przyglądaj się innym pasażerom cierpiących z powodu choroby morskiej.
Przed rejsem, jak również w jego trakcie, ogranicz się do spożywania lekkich posiłków (ciężkostrawne dania nasilają mdłości i wymioty).
Jeżeli często odbywasz takie podróże – zacznij suplementować witaminę B1.
Warto też sprawdzić, czy nasze złe samopoczucie faktycznie spowodowane jest chorobą morską. Niejednokrotnie bowiem okazuje się, że pojawiające się dolegliwości są wynikiem innych schorzeń – np. problemów neurologicznych czy nietolerancji pokarmowej i można się ich skutecznie pozbyć.
Czy da się wyleczyć z choroby morskiej?
Jak już wspomnieliśmy, nie ma jednego złotego środka, który pozwoliłby trwale zapobiegać chorobie morskiej. W wielu przypadkach przemija ona samoistnie wraz z wiekiem chorego. Czasem też jej symptomy ustępują, gdy przez dłuższy czas przebywamy w nowych warunkach i organizm przyzwyczai się do nich, a nasz mózg zaczyna prawidłowo odnotowywać zmiany położenia ciała.
W niektórych przypadkach skuteczna okazuje się fizjoterapia i złagodzenie napięć występujących w naszym układzie nerwowym.
W walce z chorobą morską możemy również zdecydować się na doraźne leczenie farmakologiczne, które pomocne okazuje się zwłaszcza w ciężkich przypadkach choroby morskiej.
W aptekach znajdziemy różnego rodzaju preparaty przeznaczone do walki z nieprzyjemnymi dolegliwościami odczuwanymi w trakcie podróży.
Większość z tych dostępnych bez recepty bazuje na wyciągu z korzenia imbiru – naturalnym leku na chorobę morską, polecanym zwłaszcza maluchom. Występują one w formie tabletek, syropów, a nawet –lizaków. Dla starszych dzieci i osób dorosłych przeznaczone są również preparaty zawierające dimenhydraminę – substancję o działaniu przeciwwymiotnym. Jest ona głównym składnikiem popularnego leku Aviomarin.
Pamiętajmy jednak, że wykazuje ona również działanie uspokajające, co prowadzi często do występowania takich skutków ubocznych jak wzmożona senność czy uczucie otępienia.
W skrajnych przypadkach – kiedy zarówno domowe sposoby łagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości, jak i preparaty dostępne bez recepty się nie sprawdzają – można poprosić lekarza o silniejsze leki, np. z prometazyną, dostępne wyłącznie w oparciu o receptę lekarską.
