HOMA-IR – wskaźnik insulinooporności
Skąd się bierze insulinooporność?
Istotą zaburzeń związanych z insulinoopornością jest brak wrażliwości tkanek na wydzielaną przez trzustkę insulinę, która ma za zadanie obniżanie poziomu glukozy (cukru) we krwi i przetransportowanie jej do wnętrza komórek, gdzie posłuży za źródło energii.
Gdy proces ten zostanie zaburzony, organizm doświadcza deficytu energetycznego w komórkach, przez co reaguje wzmożonym wydzielaniem insuliny, by dostarczyć glukozę do komórek. Wzrasta poziom insuliny i glukozy we krwi. Hiperglikemia oraz hiperinsulinemia (hiperinsulinizm) prowadzą do cukrzycy typu 2.
Czytaj również: Insulinooporność – mechanizm powstawania
Najczęstsze przyczyny insulinooporności:
- dieta obfitująca w węglowodany,
- nieregularne posiłki,
- siedzący tryb życia,
- długotrwała steroidoterapia,
- stres
- otyłość typu brzusznego.
Kiedy sprawdzić HOMA-IR: insulinooporność – objawy
Objawy insulinooporności
Objawy insulinooporności bardzo przypominają te towarzyszące cukrzycy typu 2. Należy tu wymienić:
- ciągłe zmęczenie i senność,
- ciągła ochota na słodycze,
- wysokie ciśnienie tętnicze,
- hiperlipidemia we krwi,
- otyłość brzuszna, tycie w okolicy brzucha,
- problemy ze snem.
Czytaj również: Dieta przy insulinooporności – jak jeść przy IO
Diagnostyka insulinooporności
Podstawą rozpoznania hiperinsulinemii są oczywiście badania laboratoryjne. Najczęściej stosowane są oznaczenia poziomu glikemii we krwi – wykonywane jest badanie glikemii, czyli cukru we krwi na czczo oraz przeprowadza się doustny test tolerancji glukozy (z 75 g glukozy).
Rozpoznanie insulinooporności na podstawie stwierdzenia podwyższonej glukozy we krwi świadczy o jej zaawansowanym stadium – wówczas mamy już do czynienia ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą.
Innym sposobem na rozpoznanie insulinooporności jest oznaczanie poziomu insuliny we krwi. Metody pośrednie diagnostyki to oznaczanie tzw. wskaźnika HOMA-IR. Do bezpośrednich należy natomiast metoda klamry metabolicznej oraz test tolerancji na insulinę.
HOMA-IR – wskaźnik badania na insulinooporność
Zalety stosowania wskaźnika HOMA-IR w wykrywaniu insulinooporności
Metoda klamry metabolicznej oraz test tolerancji na insulinę to metody długotrwałe i wymagające wykonania serii oznaczeń w określonym przedziale czasowym z koniecznością obserwacji pacjenta – gdyż może dojść do spadku cukru we krwi (hipoglikemii).
W porównaniu z tymi testami oznaczenie wskaźnika HOMA-IR wydaje się być najszybszą i najmniej inwazyjną metodą. Do oszacowania tego parametru wymagane jest jedynie oznaczenie:
- poziomu insuliny na czczo,
- poziomu glukozy na czczo.
Jak obliczany jest wskaźnik HOMA?
Wzór na wskaźnik HOMA jest następujący:
- HOMA = [insulinemia na czczo (mU/ml) x glikemia na czczo (mmol/l)]/22,5.
HOMA-IR – norma
W przypadku oznaczania insuliny, norma wynosi 3–25 mU/ml. W przypadku wyników glukozy zaś 3,9–5,5 mmol/l. Zmiany ich poziomu we krwi charakterystyczne dla insulinooporności to początkowo podwyższona insulina we krwi, a z czasem – podwyższona insulina i podwyższona (za wysoka) glukoza we krwi.
Norma wskaźnika HOMA to wartość poniżej 1. Wartość HOMA powyżej normy > 1 mogą wskazywać na insulinooporność i wymagają dalszej diagnostyki.
Bardzo pomocne okazują się dostępne w internecie kalkulatory HOMA-IR, które umożliwiają pacjentowi samodzielne wyliczenie wartości i sygnalizują, jeśli wynik jest nieprawidłowy (wynik wskaźnika HOMA powyżej normy), co może świadczyć o hiperinsulinizmie i insulinooporności.
Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Wskaźnik HOMA-IR a hiperinsulinemia – kiedy oznaczać?
Wskazania do oznaczenia HOMA
Oznaczenie wskaźnika HOMA-IR zalecane jest u osób z grup wysokiego ryzyka zagrożenia insulinoopornością, u których stwierdzono:
- rodzinne predyspozycje do zachorowania na cukrzycę,
- problemy z odchudzaniem i tycie w okolicy brzucha (otyłość brzuszną),
- nadciśnienie tętnicze,
- podwyższone trójglicerydy we krwi i hipercholesterolemię,
- poziom glukozy na czczo w przedziale 5, 6–6,9 mmol/l,
- wynik doustnego testu tolerancji glukozy w przedziale 7,9–11 mmol/l.
Dieta przy insulinooporności – sposób na leczenie hiperinsulinemii
Jeśli został obliczony wskaźnik HOMA powyżej normy, czyli przyjmujący wartości większe niż 1, konieczne staje się wdrożenie odpowiedniego postępowania. Podstawą jest dieta i aktywność fizyczna – wspomagane niekiedy farmakologicznym leczeniem insulinooporności.
Podstawowe zasady diety w insulinooporności:
- spożywanie sporej ilości błonnika – warzywa powinny znaleźć się w każdym posiłku,
- rezygnacja z węglowodanów prostych na rzecz złożonych – należy spożywać pełnoziarniste produkty zbożowe,
- ograniczenie tłuszczów zwierzęcych i wybieranie nierafinowanych olejów roślinnych.
