Podwyższone trójglicerydy – przyczyny i leczenie

Czym są trójglicerydy?

Trójglicerydy są z jednym z kilku rodzajów tłuszczów występujących w organizmie człowieka. To tłuszcze proste (lipidy) stanowiące podstawowy składnik tkanki tłuszczowej.

Ich odpowiednia ilość jest niezbędna do funkcjonowania organizmu – zmagazynowane w tkance tłuszczowej trójglicerydy stanowią główny materiał energetyczny organizmu wykorzystywany w razie głodu bądź zwiększonej aktywności fizycznej.

Jednak, występując w nadmiarze, podwyższone trójglicerydy wpływają negatywnie na stan zdrowia i mogą prowadzić do rozwoju wielu chorób.

Przeczytaj również:

Hipertrójglicerydemia – co to za choroba?

Trójglicerydy – norma

Norma trójglicerydów określana jest w zależności od płci i wieku. Prawidłowe stężenie trójglicerydów wynosi poniżej 150 mg/dl (1,7mmol/l). Natomiast podwyższone wartości dzielą się na określone stopnie:

• 150–199 mg/dl (1,69–2,25 mmol/l) – wynik graniczny;
• 200–499 mg/dl (2,26–5,63 mmol/l) – wynik wysoki;
• powyżej 500 mg/dl (5,64 mmol/l) – wynik bardzo wysoki.

Próbkę oznacza się na czczo, z krwi żylnej jako lipidogram (profil lipidowy), w skład którego wchodzi dodatkowo cholesterol całkowity, LDL oraz HDL.

Przeczytaj również:

Otyłość – przyczyny, konsekencje, metody leczenia

Trójglicerydy podwyższone – przyczyny

Przyczyny podwyższonych trójglicerydów dzielą się na pierwotne oraz wtórne.

Pierwotne przyczyny powodujące wysoki poziom trójglicerydów, to:

• Hipertrójglicerydemia wielogenowa – występuje tu predyspozycja genetyczna, która wraz z czynnikami środowiskowymi, takimi jak nieodpowiednia dieta i styl życia, prowadzi do podwyższenia poziomu trójglicerydów we krwi.
• Hipertrójglicerydemia rodzinna.
• Niedobór lipazy lipoproteinowej.
• Rodzinna dysbetalipoproteinemia.

Wtórne przyczyny podwyższonych trójglicerydów to:

• nieodpowiednia dieta – bogata w tłuszcze nasycone, nadmiar cukru, alkohol;
• nadwaga, otyłość;
• niska aktywność fizyczna;
• niektóre choroby – niedoczynność tarczycy, dna moczanowa, zespół nerczycowy, akromegalia, zespół Cushinga, toczeń;
• niektóre leki – estrogeny, leki moczopędne, doustne środki antykoncepcyjne, beta–adrenolityki, glikokortykosteroidy.

Trójglicerydy podwyższone – jakie są konsekwencje dla zdrowia?

Podwyższony poziom trójglicerydów niesie za sobą wiele niekorzystnych konsekwencji dla ludzkiego zdrowia. Najbardziej niebezpiecznym jest wpływ ich nadmiaru na układ krążenia. Wysoki poziom trójglicerydów we krwi prowadzi do ich odkładania w ścianie naczyń krwionośnych, prowadząc do miażdżycy i wielu jej konsekwencji: nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, udaru mózgu.

Otyłość, zwłaszcza brzuszna poprzez mechanizm insulinoporności prowadzi do rozwoju cukrzycy, która jest kolejnym czynnikiem prowadzącym do uszkodzenia naczyń i rozwoju wyżej wymienionych schorzeń. Wysokie trójglicerydy, odkładając się w wątrobie, prowadzą do jej stłuszczenia, a wywołany przez nie stan zapalny może doprowadzić do uszkodzenia trzustki.

Jak obniżyć trójglicerydy?

Kiedy wynik badania krwi wskazuje na trójglicerydy podwyższone, warto się zastanowić, jak je obniżyć.

W większości przypadków takie postępowanie wystarcza, aby wyrównać poziom trójglicerydów we krwi.

Stosując dietę należy:

• Przestrzegać proporcji podstawowych składników w pożywieniu – 60 proc. diety stanowić powinny węglowodany (pochodzące ze źródeł złożonych), mniej niż 30 proc. tłuszcze, a 10–15 proc. białko.
• Zastąpić nasycone tłuszcze zwierzęce (smalec, masło, śmietana, pełnotłuste mleko) nienasyconymi tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, olej sojowy).
• Ograniczyć spożycie cukrów – zwłaszcza prostych – obecnych w słodyczach.
• Unikać smażonych potraw – wskazane jest gotowanie na parze, duszenie, pieczenie.
• Unikać wysokoprzetworzonych, gotowych produktów.
• Spożywać duże ilości: błonnika (warzywa, owoce, otręby pszenne), witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), wielonienasyconych kwasów tluszczowych (ryby morskie, orzechy włoskie, soja, kukurydza).
• Nawadniać organizm – przynajmniej 2 l wody dziennie – najlepiej mineralnej, niegazowanej.
• Ograniczyć spożycie alkoholu.

Obniżenie poziomu trójglicerydów odbywa się również przez zmianę stylu życia. Do zmian tych w należy:

• Zwiększenie aktywności fizycznej – spacery, bieganie, jazda na rowerze – przynajmniej 2–3 razy w tygodniu przez 30–60 minut.
• Redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości.
• Zaprzestanie palenia tytoniu oraz picia alkoholu.

Gdy modyfikacja diety oraz stylu życia nie przynoszą poprawy i triglicerydy podwyższone nadal się utrzymują, konieczne może być zastosowanie farmakoterapii. Do leków obniżających stężenie trójglicerydów we krwi należą statyny oraz fibraty

Przeczytaj również:

Statyny – działanie, szkodliwość, odstawienie, interakcje, przeciwwskazania

Nowe kierunki w diagnostyce i terapii podwyższonych trójglicerydów (w latach 2024–2025)

Zmiana definicji i progi ryzyka

W najnowszym konsensusie Europejskiego Towarzystwa Aterogenezy (EAS) pojawia się uproszczona definicja hipertriglicerydemii, z uwypukleniem faktu, że większość przypadków ma charakter poligeniczny. Dlatego też celem terapeutycznym dla znamiennie bezpiecznego poziomu TG (trójglicerydów) powinno być < 1,2 mmol/L (< 100 mg/dL), co jest ostrzejszym celem niż niektóre wcześniejsze progi.

Artykuły naukowe zwracają także uwagę, że wartości TG mieszczące się w zakresie 2,3–5,6 mmol/L (200–499 mg/dL) mają mniej jednoznaczny związek z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych niż wcześniej sądzono, co sugeruje konieczność oceny całego profilu ryzyka, a nie jedynie poziomu TG jako izolowanego wskaźnika.

Przeczytaj również:

Dieta na trójglicerydy – dieta na podwyższone triglicerydy

Zaktualizowane zalecenia europejskie

W 2025 roku Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) opublikowało Skoncentrowaną Aktualizację wytycznych dotyczących dyslipidemii, wprowadzając szereg zmian, które mają znaczenie również w przypadku hipertriglicerydemii.

1. W terapii hiperlipidemii nadal dominującym celem pozostaje LDL-cholesterol, jednak istnieje coraz silniejsze zalecenie, by w pacjentów o wysokim ryzyku zastosować intensyfikację leczenia lipidowego wcześniej niż dotychczas (już w trakcie hospitalizacji przy ostrych zespołach wieńcowych).
2. W rekomendacjach dla hipertriglicerydemii w warunkach wysokiego ryzyka dopuszcza się stosowanie high-dose icosapent ethyl (czysty EPA w dawce 2 g × 2 razy dziennie) razem ze statyną w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego – w sytuacji gdy stężenie TG mieści się w przedziale 1,52–5,63 mmol/L (135–499 mg/dL).
3. Dla pacjentów z bardzo wysokimi wartościami TG – związanymi z zespołem chylomikronemii rodzinnej (FCS) – rekomendowane jest rozważenie volanesorsenu, leku który udowodnił redukcję TG o ok. 77 % oraz zmniejszył ryzyko ostrego zapalenia trzustki.

Nowe terapie na horyzoncie

Obecnie trwają intensywne badania nad innowacyjnymi metodami leczenia hipertriglicerydemii – przede wszystkim ukierunkowanymi na apoC-III (inhibitory apoC-III, RNA-terapie) oraz inne cele molekularne.

W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że pomimo negatywnych wyników badań z kombinacjami omega-3 EPA+DHA, korzyści kardioprotekcyjne może przynosić właśnie monoterapia wysokimi dawkami EPA.

Przeczytaj również:

Kwasy omega-3 – czym są? Właściwości, działanie, źródła, jakie wybrać?

Ciężka hipertriglicerydemia i ryzyko ostrego zapalenia trzustki

W przypadkach ciężkiej hipertriglicerydemii (TG ≥ 500 mg/dL) zwiększa się ryzyko ostrego zapalenia trzustki – zaawansowane opracowanie z 2025 r. podkreśla znaczenie jak najszybszego obniżenia stężenia TG oraz rozróżnienia wieloczynnikowego zespołu chylomikronowego (MCS) od FCS, gdyż postępowanie terapeutyczne różni się znacznie.
W sytuacjach ostrych często stosuje się plasmaperezę (odfiltrację lipidów) lub intensywną terapię żywieniową, uzupełniane leczeniem celowanym, np. wspomnianym volanesorsenem.