Erytrocyty świeże i wyługowane – na co wskazuje ich obecność w moczu?
Obecność krwinek czerwonych to obok białkomoczu najczęstsza zmiana wykrywana w badaniu ogólnym moczu. Obecność erytrocytów w moczu zawsze wymaga pogłębionej diagnostyki. Bardzo istotne jest zróżnicowanie na krwinki czerwone świeże i wyługowane. Te pierwsze najczęściej świadczą o procesach chorobowych zlokalizowanych w dolnych drogach moczowych, zaś krwinki wyługowane w moczu – o zmianach patologicznych nerek.
Od tej reguły jest jednak wyjątek – dla znacznie zakwaszonego moczu możliwe jest zjawisko wyługowania erytrocytów pochodzących z dolnych dróg oddechowych. W związku z tym duża liczba erytrocytów świeżych w moczu zawsze wskazuje na krwawienie z dolnych dróg moczowych, zaś zawartość erytrocytów wyługowanych nie dowodzi jednoznacznie ich pochodzenia nerkowego.
Zobacz też: Kolor moczu a choroby
Krwinki czerwone w moczu norma – jak rozpoznać krwinkomocz?
Pierwszym etapem w diagnostyce obecności świeżych erytrocytów w moczu jest badanie moczu paskiem testowym. Norma erytrocytów w moczu to 2–3 w polu widzenia mikroskopu, zaś w teście paskowym takie ilości krwinek dają wynik ujemny. Każdy wynik dodatni uzyskany w teście paskowym wymaga oceny mikroskopowej osadu moczu. Ma to na celu dokładniejsze, ilościowe określenie zawartości erytrocytów oraz ich różnicowanie na podstawie kształtu na wspomniane erytrocyty świeże lub wyługowane:
- erytrocyty świeże – mają okrągły kształt z nieco wklęsłym środkiem; w mikroskopie widoczne są jako podwójne krążki, a z bocznej perspektywy przypominają kształtem biszkopty;
- erytrocyty wyługowane – po przejściu przez kłębuszki nerkowe dochodzi do przenikania hipotonicznego moczu do wnętrza krwinek czerwonych; efektem są komórki okrągłe, bez wklęsłego środka, z wypłukaną hemoglobiną (przypominają cienie komórek).
W wynikach badań podaje się liczbę erytrocytów/μl np.: erytrocyty w moczu 10 ery/μl. Erytrocyty w moczu powyżej 5 ery/ μl świadczą o krwinkomoczu, a powyżej 1000 erytrocytów/μl o krwiomoczu.
Erytrocyty świeże w moczu mogą występować w tak znacznych ilościach, że dają efekt widocznego gołym okiem czerwonego lub brunatnego zabarwienia moczu. Tak masywny krwinkomocz określany jest mianem krwiomoczu.
Stwierdzenie obecności świeżych erytrocytów w moczu wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu lekarskiego oraz badań dodatkowych, uwarunkowanych danymi uzyskanymi z rozmowy z pacjentem i badania przedmiotowego. Najczęściej zlecane badania dodatkowe to: posiew moczu, cytologia, cytoskopia, USG, tomografia oraz urografia.
Erytrocyty świeże w moczu – przyczyny
Świeże krwinki czerwone w moczu mogą pojawić się w następujących sytuacjach klinicznych:
- zakażenia układu moczowego – cewki, pęcherza; wtedy erytrocyty w moczu skorelowane są najczęściej z leukocytami, bakteriami oraz specyficznymi objawami – bólem przy oddawaniu moczu, częstomoczem i gorączką; wskazane jest wykonanie posiewu moczu;
- zmiany zapalne lub nowotworowe gruczołu krokowego – krwiomoczowi towarzyszą bóle podbrzusza, częstomocz oraz trudności w oddawaniu moczu; wspomniane objawy wraz z niepokojącym wynikiem badania moczu wymagają wykonania badania per rectum i oznaczenia w surowicy poziomu PSA (swoistego antygenu sterczowego);
- kamica dróg moczowych – początkowo nie towarzyszą jej żadne objawy, z czasem jednak przesuwający się wzdłuż dróg moczowych piasek generuje silny ból i gorączkę; zalecane badania diagnostyczne to określenie poziomu mocznika i kreatyniny w surowicy oraz wykonanie badań obrazowych (USG, RTG, TK);
- rak pęcherza moczowego – początkowo obecności krwi w moczu nie towarzyszą inne objawy; z czasem pojawiają się symptomy podobne do zapalenia pęcherza – pieczenie podczas oddawania moczu i ból podbrzusza; rozstrzygające znaczenie diagnostyczne ma cytoskopia, czyli obejrzenie pęcherza aparaturą zakładaną przez cewkę moczową;
- urazy dróg moczowych – zewnątrzpochodne lub generowane zabiegami operacyjnymi;
- torbiele nerek – rzadka przyczyna obecności krwinek czerwonych w moczu, na skutek pękania torbieli do światła dróg moczowych;
- po intensywnym wysiłku fizycznym można zaobserwować fizjologiczny krwinkomocz (tzw. hematuria powysiłkowa);
- u kobiet w trakcie lub tuż po menstruacji występuje tzw. krwiomocz rzekomy.
Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika
Co oznaczają erytrocyty w moczu dziecka?
O ile u dorosłych najczęstsze przyczyny obecności erytrocytów świeżych w moczu mają podłoże urologiczne, o tyle erytrocyty w moczu u dzieci pojawiają się również z przyczyn takich jak zaburzenia metaboliczne i skazy krwotoczne. Najistotniejsze schorzenia, w przebiegu których stwierdza się krwinki czerwone w moczu u dzieci to:
- hiperkalciuria, czyli nadmierne wydalanie jonów wapnia z moczem; to schorzenie o podłożu dziedzicznym może prowadzić do kamicy oraz bliznowacenia nerek; diagnoza opiera się na oznaczeniu stężenia wapnia w dobowej zbiórce moczu lub wskaźnika wapniowo-kreatyninowego w drugiej porannej porcji moczu;
- hiperoksaluria – nadmierne wydalanie szczawianu z moczem generuje uszkodzenie dróg moczowych kryształami szczawianu wapnia; diagnostyka wymaga analizy mikroskopowej osadu w moczu w celu potwierdzenia obecności kryształów szczawianowych oraz oznaczenie dobowego wydalania kwasu szczawiowego oraz glikolowego w moczu;
- skazy krwotoczne – naczyniowe lub małopłytkowości; rozpoznanie opiera się na charakterystycznych objawach klinicznych oraz specjalistycznych badaniach laboratoryjnych;
- zakażenia dróg moczowych – w tym przypadku postępowanie diagnostyczne jest analogiczne jak dla dorosłych;
- zapalenie wyrostka robaczkowego – krew w moczu u dziecka występuje razem z bólem brzucha, wymiotami i gorączką, obserwuje się także znaczne podwyższenie leukocytów we krwi.
