Zaburzenia erekcji
Zaburzenia wzwodu prącia definiowane są jako niezdolność do osiągnięcia i/lub utrzymania erekcji w stopniu wystarczającym do odbycia satysfakcjonującego stosunku płciowego. Zdolność do odbywania stosunków płciowych istotnie wpływa na jakość życia mężczyzny.
Zaburzenia wzwodu prącia mogą znacznie obniżać samoocenę mężczyzn, powodować poczucie choroby, a także wpływać negatywnie na ich relacje z partnerkami seksualnymi. Zaburzenia erekcji powinny być traktowane jako powszechny i poważny problem zdrowotny, z którym mężczyzna może bez obawy zgłosić się do lekarza, by uzyskać fachową pomoc i wsparcie.
W jakim wieku i jak często występują problemy z erekcją?
Uważa się, że jedynie około 10 proc. chorych z zaburzeniami erekcji zgłasza się do lekarza. W związku z tym trudno jest oszacować skalę problemu. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono duże badanie epidemiologiczne, które wykazało, że aż 52 proc. mężczyzn w wieku do 40 do 70 lat cierpi z powodu różnie nasilonych zaburzeń erekcji. Częstość występowania zaburzeń erekcji rośnie wraz z wiekiem – dotyczy blisko 40 proc. mężczyzn w wieku 40 lat, prawie 50 proc. mężczyzn w wieku 50 lat, blisko 60 proc. w wieku 60 lat itd.
Do wzwodu prącia dochodzi na skutek drażnienia tkanek prącia i okolicy krocza lub dzięki bodźcom wzrokowym, słuchowym, węchowym przekazywanym do mózgu. W wyniku pobudzenia impulsy nerwowe z mózgu przekazywane są do ośrodka erekcji, który znajduje się w części krzyżowej rdzenia kręgowego, a następnie do prącia (poprzez nerwy jamiste oraz nerw grzbietowy prącia).
Impulsacja nerwowa prowadzi do rozluźnienia błony mięśniowej tętnic i beleczek ciał jamistych, dochodzi do zwiększonego napływu krwi do prącia, jednocześnie zaciśnięte są żyły, co odgranicza odpływ krwi. Rozkurcz błony mięśniowej naczyń utrzymuje się dzięki obecności tlenku azotu, który uwalniany jest z zakończeń nerwowych oraz cGMP (cyklicznego monofosforanu guanozyny), który poprzez wpływ na kanały wapniowe powoduje rozkurcz komórki mięśniowej. Zaburzenie któregoś z tych mechanizmów prowadzi do problemów z erekcją.
Skąd się biorą problemy z erekcją?
Podstawowym czynnikiem ryzyka zaburzeń erekcji jest wiek mężczyzny. Poza tym warto wyróżnić tzw. modyfikowalne czynniki ryzyka, czyli takie, które mężczyzna może wyeliminować bądź ograniczyć, co z kolei wpłynie pozytywnie na ogólny stan jego zdrowia. Są to:
- palenie papierosów,
- nadużywanie alkoholu,
- używanie narkotyków,
- brak aktywności fizycznej,
- otyłość,
- dyslipidemia (podwyższone stężenie trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi, obniżone stężenie cholesterolu HDL),
- stres.
Jakie choroby mogą być przyczyną zaburzeń erekcji?
Poza tym zaburzenia erekcji towarzyszą innym chorobom:
- cukrzycy,
- nadciśnieniu tętniczemu,
- miażdżycy,
- niewydolności nerek,
- niewydolności wątroby,
- stwardnieniu rozsianemu,
- chorobie Alzheimera,
- chorobie Peyroniego,
- chorobom endokrynologicznym (choroby tarczycy, niedobór hormonu wzrostu, niedobory testosteronu),
- chorobom psychiatrycznym (depresja, zaburzenia lękowe).
Zaburzenia erekcji mogą być konsekwencją przebytych operacji okolicy miednicy mniejszej (prostatektomia radykalna, adenomektomia, przezcewkowa resekcja stercza, operacje przewodu pokarmowego). Również urazy miednicy, rdzenia kręgowego, okolicy krocza predysponują do zaburzeń erekcji.
Problemy z uzyskaniem erekcji spowodowane lekami
Do leków mogących wywołać zaburzenia wzwodu zalicza się:
- leki psychiatryczne (przeciwdepresyjne, psychotropowe),
- leki przeciwalergiczne (antyhistaminowe),
- leki obniżające ciśnienie krwi,
- leki stosowane w chorobie Parkinsona,
- chemioterapeutyki (leki onkologiczne),
- leki hormonalne,
- leki znieczulające.
Badania przy problemach z erekcją
Diagnostyka zaburzeń erekcji opiera się przede wszystkim o wywiad lekarski, w którym zadawane są pytania o występowanie chorób dodatkowych, przyjmowane leki, przebyte zabiegi, a także informacje dotyczące życia seksualnego (orientacja seksualna, stan cywilny, dotychczasowe życie seksualne, czas trwania zaburzeń wzwodu, występowanie erekcji porannych, występowanie zaburzeń wytrysku). Chory może zostać poproszony o wypełnienie ankiet, które pozwalają zobiektywizować nasilenie zaburzeń. Stosuje się Kwestionariusz oceny życia płciowego mężczyzny (IIEF) oraz Kwestionariusz oceny zdrowia seksualnego mężczyzny (MSHQ).
Badanie fizykalne ma mniejsze znaczenie w rozpoznawaniu zaburzeń erekcji, powinno jednak obejmować ocenę zewnętrznych narządów płciowych pod kątem prawidłowej budowy anatomicznej i wykształcenia cech płciowych.
Jeżeli istnieją wskazania, choremu mogą zostać zlecone dodatkowe badania laboratoryjne, np. test doustnego obciążenia glukozą, lipidogram, oznaczenie poziomu testosteronu, hormonów tarczycy, prolaktyny.
U niektórych chorych, którzy cierpią na problemy z erekcją, wskazane jest wykonanie specjalistycznych badań (które w większości przypadków nie są konieczne do postawienia rozpoznania i wdrożenia leczenia). Test oceny nocnej twardości i sztywności prącia wykonuje się przy pomocy specjalnego urządzenia z mankietem, zakładanym na prącie w domu chorego, zwykle przez dwie kolejne noce. Pozwala on na rozpoznanie psychogennego tła zaburzeń erekcji.
Innym testem są iniekcje do ciał jamistych substancji wywołujących wzwód. Wykonuje się je w gabinecie lekarza urologa. Test ten może być połączony z badaniem USG, wykonywanym podczas wzwodu (analiza przepływu krwi przy użyciu dynamicznego Duplex Doppler USG). Inne badania (kawernozografia, arteriografia tętnicy biodrowej wewnętrznej) zarezerwowane są dla wąskiej grupy chorych po urazach lub przed planowanym leczeniem operacyjnym.
