LDL-afereza: co to za zabieg, na czym polega, komu pomaga, czy jest dostępny na NFZ

Co to jest LDL afereza?

Zabieg LDL aferezy polega na mechanicznym usunięciu nadmiaru cholesterolu – zwłaszcza cholesterolu LDL oraz lipoproteiny Lp(a) z organizmu człowieka.

Tę metodę stosuje się w ściśle określonej grupie pacjentów – do zabiegu aferezy kwalifikuje się pacjentów spełniających następujące kryteria:

• wysokie stężenie cholesterolu LDL pomimo wdrożenia odpowiedniego leczenia lekami w dawkach maksymalnych

lub

• wysokie stężenie cholesterolu LDL u pacjentów, u których występują choroby sercowo-naczyniowe, np. choroba wieńcowa.

Przed zabiegiem trzeba przygotować aparat bazowy oraz zestaw terapeutyczny – w zależności od stosowanej techniki. Zabiegi LDL aferezy mogą być bowiem wykonywane z dostępu obwodowego – wówczas potrzebne są dwa nakłucia naczyń o dużym przepływie, najczęściej w zgięciu łokciowym. W sytuacji trudnego dostępu donaczyniowego należy zaplanować wytworzenie przetoki tętniczo-żylnej, a w przypadku wskazań ostrych zakładany jest dostęp centralny – cewnik dializacyjny (1,2).

Procedurę LDL aferezy należy powtarzać co dwa tygodnie. Zabiegi LDL aferezy są refundowane przez NFZ jako leczenie hipercholesterolemii rodzinnej.

Komu pomaga LDL afereza? Kryteria kwalifikujące do terapii

Kryteria kwalifikacyjne do tej terapii są określone przez NFZ. Konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

1. Wiek 18 lat i powyżej.

2. Pewna diagnoza rodzinnej heterozygotycznej hipercholesterolemii, to znaczy > 8 punktów w skali Dutch Lipid Clinic Network.

3. Spełnienie kryteriów kwalifikacji do leczenia LDL aferezą, a w przypadku już leczonych pacjentów – spełnianie tych kryteriów w chwili rozpoczęcia leczenia LDL aferezą.

4. LDL-C > 160 mg/dl (4,1 mmol/dl) mimo stosowania diety i:

• intensywnego leczenia statynami w maksymalnych dawkach, rozumiane jako: atorwastatyna 80 mg lub rosuwastatyna 40 mg, a następnie atorwastatyna 40-80 mg lub rosuwastatyna 20-40 mg w skojarzeniu z ezetymibem 10 mg. Standardowe leczenie farmakologiczne musi trwać łącznie przez 6 miesięcy, w tym leczenie skojarzone przez minimum 1 miesiąc

lub

• intensywnego leczenia statynami w maksymalnych tolerowanych dawkach, a następnie w skojarzeniu z ezetymibem 10 mg. Stosowanie standardowej terapii farmakologicznej musi trwać łącznie 6 miesięcy, w tym leczenia skojarzonego przez minimum jeden miesiąc.

Kiedy trzeba zakończyć terapię LDL-aferazą?

Zgodnie z zaleceniami NFZ kryteria zakończenia udziału w programie są następujące:

• wystąpienie ciężkich reakcji alergicznych po podaniu leku;
• brak skuteczności po trzech miesiącach leczenia, rozumiany jako redukcja stężenia LDL-C o < 30% w stosunku do wartości wyjściowej określonej:

– przed rozpoczęciem procedury aferezy – w przypadku pacjentów, u których była ona stosowana w chwili włączenia do programu lekowego;

– w momencie włączenia do programu lekowego – w przypadku pacjentów, którzy nie byli wcześniej leczeni LDL aferezą.

NFZ określił także wykaz badań przy kwalifikacji do leczenia. Jest on następujący:

• lipidogram,
• ALT (aminotransferaza alaninowa),
• CK (kinaza kreatynowa),
• stężenie kreatyniny.

Z kolei jako monitorowanie leczenia należy oznaczać lipidogram po 3 miesiącach, a następnie co 12 miesięcy. Konieczne jest także monitorowanie bezpieczeństwa leczenia na każdej wizycie.

Zabieg aferezy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży, ale może powodować wahania ciśnienia tętniczego.

Gdzie można wykonać zabieg LDL aferezy?

Zabiegi LDL aferezy są wykonywane w wybranych placówkach, np. w Narodowym Instytucie Kardiologii w Warszawie, ale także w innych miastach. Pacjenci z hipercholesterolemią rodzinną mogą zgłaszać się do kontaktu z Samodzielną Poradnią Lipidową w celu konsultacji, wdrożenia odpowiedniego leczenia, a w razie konieczności – wykonania zabiegu LDL-aferezy. Zapisy do poradni przyjmowane są mailowo lub telefonicznie. W trakcie konsultacji kardiolog sprawdza stężenia cholesterolu, zaleca odpowiednie leczenie i ustala, czy pacjent powinien pozostać pod stałą opieką poradni.

Przyjmuje się, że wdrażanie nowoczesnych metod leczenia niezadowalającego obniżenia stężenia cholesterolu poprzez zabiegi aferezy wydłuża średni czas przeżycia pacjentów nawet o 10 lat. Przede wszystkim należy pamiętać, że w przypadku przekroczenia norm stężenia cholesterolu, zwłaszcza LDL i nie HDL w organizmie chorego, konieczne jest podjęcie działań mających jego zmniejszenie. Nieleczona hipercholesterolemia znacząco zwiększa częstość występowania zdarzeń sercowo-naczyniowych, ze zgonem włącznie.