Nieleczone hemoroidy – jakie są konsekwencje?
Nieleczone żylaki odbytu stanowią częstą przyczynę dolegliwości w populacji ogólnej jako powikłanie nawracających zaparć lub otyłości brzusznej. Powikłania po nieleczonych lub źle leczonych hemoroidach odbytu można podzielić na te związane z nasileniem się typowych dolegliwości towarzyszących temu schorzeniu oraz powstaniem zmian czynnościowych, a także w obrębie tkanek i naczyń w okolicach odbytu.
Czy hemoroidy są groźne dla zdrowia? Przy braku leczenia nasila się ból odbytu, który nasila się po dłuższym siedzeniu i w czasie wizyt w toalecie podczas parcia na stolec. Trudne do zniesienia staje się pieczenie i swędzenie. Pacjent coraz częściej zgłasza, że pojawia się krew z odbyt, zwłaszcza widoczna po defekacji na papierze toaletowym. Krwawienia nasilają się.
Odległe konsekwencje nieleczonych hemoroidów to: zakrzepica żylaków, nietrzymanie stolca oraz wypadanie hemoroidów. Dolegliwości powikłane masywnymi krwawieniami wymagają szybkiego i zdecydowanego postępowania, najlepiej w warunkach szpitalnych.
Skuteczne metody leczenie hemoroidów to głownie zabieg z aplikatorem Barrona (zachowawcze) lub operacja wycięcia żylaków z obliteracją naczyń krwionośnych. Aby skutecznie rozwiązać problem, chory w razie otyłości musi zredukować masę ciała, rygorystycznie dbać o higienę okolicy okołoodbytniczej i zgłosić się do leczenia planowego w oddziale chirurgii ogólnej i proktologicznej. Leki na hemoroidy w postaci maści są formą leczenia objawowego; łagodzą ból odbytu, świąd i pieczenie.
Nieleczone hemoroidy – skutki wczesne
Przebieg naturalny w przypadku nieleczonych żylaków odbytu trwa zmiennie w zależności od indywidualnych czynników ryzyka właściwych dla danego chorego. U osoby dotychczasowo zdrowej, bez otyłości brzusznej, prawidłowo odżywiającej się, żylaki mają dobre rokowanie i z reguły łatwo poddają się leczeniu – bez konieczności wykonywania zabiegów chirurgicznych.
U pacjentów z nadwagą i otyłością, chorujących wcześniej na różnorakie schorzenia przewodu pokarmowego ze współistniejącymi zaparciami nawykowymi, stosujących nieprawidłową dietę ubogoresztkową i bogatotłuszczową ryzyko cięższego przebiegu choroby jest większe.
Żylaki odbytu są najczęściej związane ze stosowaniem nieprawidłowej diety, otyłością brzuszną. Ze względu na uporczywe dolegliwości i możliwości pojawienia się powikłań wczesnych i późnych nie należy zwlekać z rozpoczęciem leczenia. Wczesne powikłania nieleczonych hemoroidów to możliwość uszkodzenia naskórka w czasie codziennej toalety z broczeniem świeżą krwią. Ze względu na bliskość flory bakteryjnej bogatej w pałeczki Gram-ujemne może dojść do miejscowego zakażenia i zapalenia hemoroidów. Stan zapalny dodatkowo nasila takie dolegliwości jak ból i swędzenie odbytu.
Mogą powstawać początkowo niewielkie ropnie, które są potencjalnym źródłem zakażenia ogólnoustrojowego. Przebieg naturalny z późniejszymi skutkami braku odpowiedniego leczenia to wypadanie hemoroidów, brak możliwości odprowadzenia ręcznego, silne, uporczywe dolegliwości bólowe związane z uwięźnięciem żylaków przy nadmiernym skurczu zwieracza zewnętrznego odbytu i zakrzepica żylaków odbytu z miejscową martwicą tkanek.
To, jak wyglądają hemoroidy, zależy głownie od stopnia ich rozwoju. Pacjentów zazwyczaj niepokoi zaczerwienienie i obrzęk okolic odbytu. Duże hemoroidy są z kolei następstwem zastoju żylnego w zmienionych chorobowo żylakach. Ból jest wówczas uporczywy i trudny do opanowania.
Zakrzepica żylaków odbytu
Na czym polega zakrzepica hemoroidów i jakie ma konsekwencje bez leczenia? Zakrzepica żylaków występuje głównie w III i IV stopniu wypadania i związana jest z nadmiernym napięciem zwieracza odbytu, co powoduje zastój krwi żylnej w naczyniach rektalnych. Obrzęk i ból żylaków stanowią główny objaw tego powikłania. Podsumowując, do objawów zakrzepicy żylaków odbytu 4-go stopnia zaliczamy:
- szybkie powiększenie rozmiarów żylaków,
- ostry ból w okolicy około-odbytnicznej,
- brak możliwości odprowadzenia ręcznego,
- ból odbytu przy dotyku,
- krwawienie podśluzówkowe, czasem nawet czarne zabarwianie, co może wiązać się z martwicą tkanek, brak możliwości wykonania badania per rectum.
Masywne krwawienie z odbytu z anemizacją chorego występuje rzadko i jest z reguły związane z nadużyciem alkoholu, który powoduje przekrwienie bierne w naczyniach żylnych miednicy małej i wzrost ciśnienia w krążeniu okołoodbytnicznym – czego efektem jest trudne do opanowania krwawienie.
Wypadanie hemoroidów – stopnie
Wypadanie żylaków odbytu to efekt długotrwałego niepodejmowania leczenia. Przy powikłaniach zapalnych może dojść do miejscowej destrukcji tkanek i pojawienia się ropnych przetok lub szczelin okołoodbytniczych. Do klinicznej oceny chorego z żylakami odbytu stosujemy 4-stopniową skalę, w której uwzględnia się możliwość odprowadzenia ręcznego i ryzyko powikłań miejscowych;
- stopień IV; stałe wypadanie żylaków odbytu, bez możliwości odprowadzenia ręcznego, możliwa zakrzepica hemoroidów,
- stopień III; żylaki widać makroskopowo na stałe, można je natomiast odprowadzić skutecznie ręcznie,
- stopień II; wypadanie żylaków odbytu podczas oddawania stolca, podlegają samoistnemu cofaniu się i chowaniu do odbytnicy,
- stopień I; brak wypadania żylaków, zmiany widoczne jedynie w badaniu wziernikowym.
W zaawansowanych stadiach nie ma możliwości odprowadzenia ręcznego do odbytnicy wpadniętych żylaków, często dochodzi do uporczywych krwawień i nadkażeń bakteryjnych z wytworzeniem odczynów ropnych. Jednym z odległych skutków żylaków odbytu jest także nietrzymanie stolca. Ze względu na znaczne pogorszenie komfortu życia wskazana jest wtedy operacja wycięcia żylaków, co wiąże się z późniejszymi powikłaniami w czasie defekacji.
Zapalenie hemoroidów
Niewłaściwa higiena sprawia, że objawy hemoroidów nasilają się. Higiena okolicy okołoodbytniczej jest istotna po rozpoznaniu żylaków odbytu ze względu na naturalną obecność w tym rejonie flory kałowej. Szczepy bakterii w odbytnicy mają właściwości szybkiego powstawania stanu zapalnego, który w przypadkach zapalenia żylaków odbytu z zakrzepicą może przybierać właściwości destrukcyjne dla tkanki łącznej.
Stan zapalny i rozpad komórek sprzyja przebudowie tkanki miękkiej prowadząc do nasilenie zaawansowania zmian chorobowych. Komórki zapalne sprzyjają rozwojowi czynników prozakrzepowych, a te predysponują do powstawania ropni i przetok okołoodbytniczych.
Przy higienie hemoroidów należy unikać długiego przesiadywania w toalecie, bolesnego parcia na stolec. Przed i po skorzystaniu z toalety należy przemyć żylaki jałową gazą lub specjalnym żelem antybakteryjnym. Odpowiednie natłuszczenie zapewnia warstwę ochronną zapobiegającą pękaniu skóry i przenikaniu przez nią drobnoustrojów.
Hemoroidy nieleczone w ciąży ustępują?
Ciąża a hemoroidy. Jak należy dbać o siebie w czasie ciąży? W okresie oczekiwania na dziecko i tuż po jego urodzeniu powstają hormony gestagenne w wysokich stężeniach, co jest fizjologią i warunkuje prawidłowy rozwój płodu i podtrzymuje ciążę. Efektem na uboczu hormonalnego działania gestagenów jest rozluźnienie mięśniówki gładkiej w okolicy okołoodbytniczej, co sprzyja powstawaniu hemoroidów. Ucisk główki dziecka oraz masa płodu powodują wzrost ciśnienia w odbytnicy w czasie defekacji, co jest kolejnym mechanizmem powstawania żylaków odbytu w ciąży.
Czy hemoroidy same znikną. Żylaki odbytu po porodzie bardzo często ustępują samoistnie. Higiena żylaków odbytu nie odbiega znacząco od pozostałej grupy chorych. Większość sposobów radzenia sobie z tą przypadłością opiera się na stosowaniu diety bogatobłonnikowej, stosowaniu środków rozluźniających stolec, maści zawierających lidokainę, przyjmowanie zwiększonej ilości płynów doustnie, unikanie przesiadywania w toalecie. Ostanie publikacje przemawiają za dużą skutecznością w leczeniu środków rozluźniających stolec (przeczyszczających – np. makrogoli). W czasie oddawania stolca występuje wtedy mniejsze ciśnienie w miednicy małej i odbytnicy co łagodzi objawy (obkurczanie żył hemoroidalnych). Kąpiele w chłodnej wodzie zazwyczaj usuwają bóle odbytu.
Czopki na hemoroidy z lekami miejscowo znieczulającymi i ściągającymi są łatwo dostępne bez recepty. Nie ma jednak danych naukowych na temat ich zapobiegawczego działania w wypadaniu i krwawieniu z hemoroidów. Leczenie agresywniejsze, które obejmuje skleroterapię, krioterapię lub leczenie chirurgiczne jest zarezerwowane dla pacjentek z powikłaniami lub brakiem efektu leczenia zachowawczego po 1 miesiącu. Doniesienia o toksynie botulinowej są obiecujące, ale jej stosowanie jest przeciwwskazane w czasie ciąży i laktacji. Doustne stosowanie tabletek na hemoroidy, preparatów hidrosminy, poprawia mikrokrążenie i redukuje dolegliwości. Mimo to rzadko się je zaleca w ciąży, ze względu na brak odpowiedniej ilości danych co do szkodliwości dla płodu.
