Aparat CPAP – co to jest, jak działa, cena

Czym jest aparat CPAP?

Aparaty CPAP (ang. Continuous Positive Airway Pressure) służą do stworzenia mechanizmu wspomagania oddychania. Polega on na wtłaczaniu do dróg oddechowych pacjenta powietrza pod ciśnieniem tak, aby utrzymać je stale otwarte. Najłatwiej porównać ją do pompy powietrznej.

U pacjentów z objawami bezdechu sennego dochodzi do zapadania się dróg oddechowych, a w efekcie ograniczenia ilości tlenu dostarczanego do organizmu. Aparat CPAP ma przeciwdziałać takiej sytuacji. W terapii bezdechu sennego stosuje się różne typy aparatów CPAP, różniących się między sobą m.in. sposobem tłoczenia powietrza oraz zakresem dostępnych programów.

Jak działa aparat CPAP?

Aparaty CPAP składają się z kilku elementów. W podstawowej wersji są to:

• sprężarka – jej zadaniem jest generowanie stałego, dodatniego ciśnienia powietrza. Jest to osiągane na kilka sposobów - poprzez zmianę częstotliwości obrotów wentylatora, w wyniku zmiany prędkości przepływu powietrza albo poprzez wbudowaną w urządzeniu zastawkę;
• elastyczna rurka – łączy sprężarkę z maską zakładaną na twarz chorego;
• maski CPAP – są wykonywane w różnych rozmiarach, pozwalając na dopasowanie do kształtu twarzy. Z reguły maski CPAP wykonuje się z winylu lub silikonu, nowsze modele posiadają część wykonaną z żelu, idealnie przylegającą do twarzy, zapewniającą dopasowanie do indywidualnych potrzeb pacjenta;
• czepiec – pozwala na utrzymanie aparatu CPAP na twarzy chorego w trakcie snu.

Aparaty do bezdechu sennego mogą być wyposażone również w funkcję do podgrzewania i nawilżania powietrza.

Wybór odpowiedniego aparatu CPAP jest istotny, ponieważ nie wszyscy pacjenci dobrze tolerują wtłaczanie do dróg oddechowych powietrza pod dużym ciśnieniem. W tym celu opracowano specjalny tryb działania RAMP. Polega on na tym, że pacjent zasypia przy niskich wartościach ciśnienia powietrza, a następnie aparat automatycznie podnosi wartość tego parametru w zadanym czasie - od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

Aparaty CPAP nie tylko mogą znacząco poprawić jakość snu, ale eliminują też konieczność przeprowadzania kosztownego i uciążliwego badania polisomnograficznego. Wbudowany czytnik kart pamięci zapisuje na dyskach typu FLASH odczyt urządzenia CPSP umożliwiając zdalną kontrolę terapii. Droższe modele są wyposażone w bezprzewodowy transfer danych.

Alternatywy dla aparatu CPAP

Na potrzeby leczenia bezdechu sennego opracowano również odmiany klasycznego aparatu CPAP. Są one przeznaczone dla pacjentów, którzy z określonych względów nie tolerują klasycznej formy terapii.

Pierwszą odmianą jest aparat BiPAP (ang. Bilevel Positive Airway Pressure). Stosuje się je przede wszystkim u osób wymagających wysokich ciśnień terapeutycznych. Uwzględniają one dwufazową regulację ciśnienia – podczas wdechu jest większe, przy wydechu zaś, mniejsze. W efekcie aparat BiPAP ułatwia wydech.

Jeszcze innym urządzeniem jest aparat autoCPAP. Dzięki wbudowanym czujnikom rejestruje on, kiedy oddychanie u pacjenta jest utrudnione, np. przy leżeniu na wznak, i generuje wtedy wyższe ciśnienie lecznicze niż podczas prawidłowego przepływu powietrza, np. podczas spania na boku. Obecnie brakuje jednoznacznych wyników, które potwierdzałyby zwiększoną skuteczność aparatów autoCPAP względem klasycznego sprzętu. Dlatego decyzję o wdrożeniu tej technologii – w związku ze znacznie wyższą ceną aparatu CPAP – warto pozostawić lekarzowi.

Jakie tryby obsługują aparaty CPAP?

Większość nowoczesnych urządzeń typu BiPAP pozwala na wybór jednego spośród kilku różnych trybów działania. Oprócz podstawowej funkcji CPAP, użytkownik może wybierać spośród kilku wariantów wspomagania dwuciśnieniowego:

• tryb S – spontaniczny;
• tryb S/T – spontaniczny czasowy;
• tryb T – czasowy;
• tryb PAC – wentylacja kontrolowana wspomagana ciśnieniowo;
• tryb iVAPS – inteligentny tryb wspomagania ciśnieniowego.

Warto pamiętać, że nie wszystkie tryby mogą być stosowane u małych dzieci. Dla przykładu iVAPS zaleca się u pacjentów o wadze od 30 kg wzwyż.

Czy stosowanie aparatów CPAP jest bezpieczne?

W literaturze wskazuje się, że aparaty CPAP są całkowicie bezpieczne, a rezultaty ich stosowania są widoczne bardzo szybko. Zwykle już po pierwszej nocy chory odczuwa poprawę samopoczucia. O skuteczności tej metody świadczy fakt, że wybierają ją średnio 6-8 na 10 pacjentów cierpiących z powodu obturacyjnego bezdechu sennego.

Z doniesień wynika, że stosowanie omawianej terapii bezdechu sennego przyczynia się do lepszej kontroli farmakologicznej ciśnienia tętniczego. Pomaga też uregulować pracę mięśnia sercowego i pozbyć się związanych z bezdechem sennym zaburzeń nastroju. Niemniej jednak podczas korzystania z aparatów CPAP mogą pojawić się łagodne i przemijające efekty uboczne takie jak:

• wodnisty katar – ma on związek z wtłaczaniem do nosa powietrza pod ciśnieniem. W celu złagodzenia dyskomfortu można sięgnąć po środki o działaniu obkurczającym na błonę śluzową nosa;
• krwawienie z nosa;
• otarcia u nasady nosa wynikające z ucisku, jaki maska wywiera na twarz pacjenta;
• alergie kontaktowe na materiał, z którego została wykonana elastyczna część maski;
• nawracające zapalenie zatok nosowych.

W przypadku nieprawidłowo dobranej maski CPAP może dojść do przecieku strumienia powietrza przez jej górną część. Może to powodować zapalenie spojówek . Sporadycznie można natknąć się na doniesienia o tym, że aparaty CPAP mogą przyczyniać się do odmy śródczaszkowej lub nasilać objawy niewydolności serca.

Jeszcze kilka lat temu problemem w terapii bezdechu sennego było stosowanie głośnych sprężarek, które utrudniały zaśnięcie i pogarszały jakość snu. Dzisiaj problem ten występuje znacznie rzadziej, ponieważ wykorzystywane mechanizmy pracują coraz ciszej. Nowoczesne urządzenia emitują hałas na poziomie niespełna 40 dB.

Ile kosztuje aparat CPAP?

Koszt zakupu aparatu CPAP zależy od marki, zastosowanej technologii oraz zakresu funkcji urządzenia. Najprostsze modele można kupić za około 1000 zł. Te bardziej zaawansowane potrafią kosztować nawet 7-8 tysięcy złotych.

Na szczęście każda osoba z rozpoznanym bezdechem sennym (G 47.3) może otrzymać refundację NFZ na zakup aparatu CPAP oraz maski do niego. W tym celu lekarz odpowiedniej specjalizacji (interna, pulmonologia, kardiologia lub laryngologia) musi wystawić wniosek. W ten sposób można znacząco obniżyć koszt terapii bezdechu sennego.