Zespół chronicznego zmęczenia – co to jest?
Zespół chronicznego zmęczenia to jednostka chorobowa, którą definiuje się jako ciągłe uczucie zmęczenia, utrzymujące się ponad pół roku, przy jednoczesnym wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn złego samopoczucia. Zespół przewlekłego zmęczenia dotyka zwykle osoby między 30. a 40. rokiem życia, częściej kobiety, zwykle osoby ambitne, pełniące wysokie stanowiska.
Jakie są przyczyny zespołu chronicznego zmęczenia?
Przypuszcza się, że przewlekły stres i zwiększone napięcie emocjonalne powoduje zaburzenia w obrębie neuroprzekaźników przypominające nieco zmiany typowe dla osób z depresją. Niedobór m.in. serotoniny powoduje obniżenie nastroju i brak energii do życia. Do tej pory nie udało się jednak określić jednoznacznie przyczyny choroby – naukowcy wskazują na rolę zaburzeń w układzie odpornościowym, infekcje wirusowe, niedobory pokarmowe czy zaburzenia gospodarki hormonalnej.
Niemniej jednak, by zdiagnozować zespół chronicznego zmęczenia, należy wykluczyć inne choroby, które mogą manifestować się uczuciem ciągłego spadku sił. Należą do nich:
- anemia,
- niedoczynność tarczycy,
- wirusowe zapalenie wątroby,
- choroby nowotworowe,
- cukrzyca,
- choroby serca,
- niedobory witamin i pierwiastków śladowych.
Zobacz też: Czym jest złożony zespół stresu pourazowego?
Ciągłe zmęczenie – kiedy udać się do lekarza?
Zespół przewlekłego zmęczenia jest trudny w diagnostyce. Daje szereg niecharakterystycznych objawów:
- ciągłe uczucie zmęczenia, nieustępujące od co najmniej pół roku;
- utrata masy ciała;
- problemy ze snem – zarówno bezsenność jak i nadmierna senność w czasie dnia;
- obniżona samoocena lub ciągłe uczucie smutku;
- kłopoty z koncentracją i pamięcią;
- stany podgorączkowe o niewyjaśnionej etiologii;
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych;
- nawracające infekcje;
- częste bóle mięśni i głowy;
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet, niepłodność u obu płci;
- bóle brzucha, zaburzenia trawienia, częste biegunki lub zaparcia.
Złe samopoczucie i uczucie ciągłego zmęczenia zawsze wymaga przeprowadzenia diagnostyki różnicowej. Konieczne są badania obrazowe i laboratoryjne, które umożliwiają wykluczenie wymienionych wyżej schorzeń objawiających się przewlekłym zmęczeniem. W pierwszej kolejności należy przeprowadzić testy psychiatryczne aby wykluczyć depresję. Następnie wykonuje się podstawowe badania: morfologię, jonogram, oznaczenie poziomu glukozy i hormonów tarczycy, tak zwane próby wątrobowe, oznacza się poziom kreatyniny oraz parametry stanu zapalnego. Czasem konieczne jest wykonanie diagnostyki obrazowej.
Uczucie przewlekłego zmęczenia – jak sobie radzić?
Czasem w życiu zdarzają się okresy, w których dopada nas ciągłe uczucie zmęczenia i braku energii. Nie musi to wcale oznaczać poważnej choroby, a jedynie chwilowe załamanie równowagi organizmu w odpowiedzi np. na stres, nadmiar obowiązków czy chwilowe trudności w życiu prywatnym. Warto zmierzyć się w takiej sytuacji z problemem i zadbać o siebie. Może to właśnie te 5 minut poświęcone dla własnego zdrowia okażą się najważniejsze w całym życiu.
- Przede wszystkim należy zadbać o odpoczynek – zarówno psychiczny (urlop w pracy) jak i fizyczny (wysiłek o umiarkowanym natężeniu). Ruch powinien przynosić relaks, kiedy pojawia się fizyczne zmęczenie należy go przerwać. Dobrą propozycją są spacery, wycieczki rowerowe, basen, gimnastyka – także joga czy coraz bardziej popularne tai chi.
- Organizmowi potrzebna jest odpowiednia ilość światła słonecznego niezbędnego do produkcji witaminy D, której niedobory najczęściej zdarzają się w okresie jesienno-zimowym.
- Ważne miejsce zajmuje zdrowa dieta. Świeże owoce i warzywa, ryby czy produkty pełnoziarniste uzupełnią witaminy i minerały. Jeśli chodzi o suplementy diety – warto stosować preparaty magnezu i witamin z grupy B. Bardzo ważna jest regularność posiłków, często osoby żyjące w stresie zapominają o śniadaniu i jedzą jeden posiłek dziennie do syta, w międzyczasie pijąc tylko kawę, lub co gorsza, odżywiają się w restauracjach typu fast food. Pamiętać należy także, że przygotowywanie posiłków i jedzenie powinno być przyjemnością.
- Z kolei odpowiednie nawodnienie, które pozwali oczyścić organizm z toksyn i produktów przemiany materii. Zaleca się wypijanie około 2 litrów niegazowanej wody mineralnej.
Leczenie zespołu chronicznego zmęczenia
W zespole chronicznego zmęczenia podstawę leczenia stanowią farmaceutyki likwidujące poszczególne objawy. Lekarze stosują zwykle leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, przy objawach obniżonego nastroju lub nerwicy zastosowanie mają leki przeciwdepresyjne i stabilizujące nastrój. Rzadziej stosuje się środki stymulujące układ odpornościowy. W sytuacjach stresowych można skorzystać z ziołowych leków na receptę, które koja nerwy i uspokajają.
Pamiętać należy jednak, że obok farmaceutyków, podstawową formą leczenia jest psychoterapia i zmiana stylu życia. Nierzadko spektakularne efekty przynosi zmiana postawy, trening personalny i nauka technik relaksacyjnych. Pacjentom zaleca się odpoczynek, regularny tryb życia i zajęcia sportowe. Ważne jest wsparcie bliskich osób i motywacja pacjenta. Alternatywą są specjalne grupy wsparcia lub terapia z psychologiem.
