Wypadanie płatka zastawki mitralnej – przyczyny, objawy, leczenie

Wypadanie płatka zastawki mitralnej – co to jest?

Pod pojęciem wypadania płatka zastawki mitralnej należy rozumieć sytuację, w której zastawka mitralna (syn. dwudzielna) znajdująca się pomiędzy lewym przedsionkiem, a lewą komorą serca nie domyka się całkowicie podczas fazy skurczu, a jej płatek lub płatki wpuklają się do światła lewego przedsionka. Powoduje to powstanie wstecznego przepływu krwi przez zastawkę mitralną zgodnie z panującym w sercu gradientem ciśnień (od lewej komory w kierunku lewego przedsionka), co przyjęto nazywać falą zwrotną.

Wszystkie objawowe przypadki wypadania płatka zastawki mitralnej przyjęto nazywać zespołem wypadania płatka zastawi mitralnej (syn. zespół Barlowa, zespół skurczowy klik-szmer, zespół miękkiej zastawki).

Wypadanie płatka zastawki mitralnej jest relatywnie częstą przypadłością, występującą u ok. 2–3% populacji ogólnej, z niewielką przewagą płci żeńskiej. Szacuje się, że dotyczy około 180 milionów osób na całym świecie. Najwięcej przypadków diagnozowanych jest u osób młodych – między 15 a 30 rokiem życia.

Pojawienie się choroby powyżej 50 roku życia częściej ma miejsce u mężczyzn i jest związane z gorszym rokowaniem odleglym. Schorzenie występuje znamiennie częściej u osób cierpiących na dziedziczne choroby tkanki łącznej, takie jak zespół Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa czy wrodzona łamliwość kości (osteogenesis imperfecta).

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Wypadanie płatka zastawki – przyczyny

Przyczyna wypadania płatka zastawki mitralnej nie jest jednorodna – u podłoża tego zaburzenia leżą różne mechanizmy. Spośród najważniejszych i najczęściej występujących na szczególną uwagę zasługują:

• obecność w nadmiarze zbędnej tkanki zastawki dwudzielnej na skutek zwyrodnienia śluzakowatego,
• znamienne zwiększenie miejscowej ilości mukopolisacharydów,
• zmniejszenie produkcji kolagenu typu III i fragmentacja włókien kolagenowych,
• wydłużenie lub przerwanie struny ścięgnistej przyczyniające się bądź leżące u podłoża niedomykalności zastawki mitralnej.

Poza wymienionymi powyżej chorobami tkanki łącznej wypadanie płatka zastawki mitralnej obserwuje się częściej u pacjentów cierpiących na:

• anomalię Ebsteina,
• dystrofie mięśniowe,
• chorobę Gravesa-Basedowa,
• skoliozę i inne zniekształcenia klatki piersiowej czy kręgosłupa piersiowego.

Wypadanie płatka zastawki dwudzielnej – objawy

Chociaż wypadanie płatka zastawki mitralnej jest schorzeniem przewlekłym, wiele osób nigdy nie doświadcza jakichkolwiek objawów chorobowych, będąc zaskoczonymi diagnozą. Objawy mogą różnić się znacznie u poszczególnych pacjentów. Zwykle mają one łagodny charakter i cechuje je tendencja do nasilania się wraz z wiekiem. Należy do nich zaliczyć:

• kołatanie serca, będące wynikiem zaburzeń rytmu serca (arytmii),
• zawroty głowy,
• zasłabnięcia, stany przedomdleniowe i epizody utraty przytomności,
• ból w klatce piersiowej – długotrwały, zlokalizowany za mostkiem i nie związany z wysiłkiem fizycznym,
• uczucie zmęczenia,
• problemy z oddychaniem – duszność wysiłkową lub spoczynkową,
• przemijające ataki niedokrwienne (TIA) mózgu będące wynikiem zatorów pochodzących z zastawki mitralnej,
• nagłą śmierć sercową (wyjątkowo rzadko).

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Wypadanie zastawki mitralnej – jakie badania zrobić?

Diagnostyka wypadania płatka zastawki dwudzielnej opiera się w głównej mierze o wynik dwuwymiarowej echokardiografii (UKG). Badanie to pozwala uwidocznić w tzw. projekcji przymostkowej przemieszczenie płatków zastawki dwudzielnej do lewego przedsionka o min. 2 mm. w płaszczyźnie przechodzącej przez pierścień tej zastawki. Użycie kolorowego Dopplera pozwala wykryć falę zwrotną, będącą wynikiem współistniejącej niedomykalności zastawki mitralnej.

Badanie elektrokardiograficzne (EKG) zwykle jest prawidłowe, czasem może wykazywać:

• w odprowadzeniach znad ściany dolnej (II, III, aVF) dwufazowy bądź odwrócony załamek T,
• przedwczesne skurcze nadkomorowe lub komorowe.

Wypadanie płatka zastawki mitralnej – leczenie

Leczenie wypadania płatka zastawki dwudzielnej może być farmakologiczne i operacyjne. W tym pierwszym przypadku stosuje się beta-blokery. Mogą okazać się skuteczne u chorych objawowych, z kołataniem serca lub zgłaszających epizody bólu w klatce piersiowej.

Pacjenci u których zaobserwowano omdlenia ortostatyczne (czyli występujące po przyjęciu pozycji stojącej) powinni zwiększyć codzienną podaż soli i płynów w diecie, a jeśli to nie przyniesie zamierzonego rezultatu lekarz powinien rozważyć wprowadzenie mineralokortykosteroidów (MKS).

Zabieg naprawy (plastyka) lub wymiany zastawki mitralnej jest wskazany przede wszystkim u pacjentów ze współistniejącą ciężką niedomykalnością zastawki mitralnej, bez względu na obecność lub brak objawów klinicznych u danego chorego. Plastyka zastawki dwudzielnej wiąże się z nieco lepszym rokowaniem odległym niż w przypadku operacyjnej jej wymiany.